Φάκελος: ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ

Είναι οι ανεμογεννήτριες επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία;

Του ΓΙΩΡΓΟΥ Δ. ΚΑΛΛΙΒΡΟΥΣΗ

Με σκοπό να αντιμετωπιστεί η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς να εξαντληθούν τα ορυκτά αποθέματα, στράφηκαν στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, η οποία γρήγορα απέκτησε σχεδόν καθολική άρνηση, λόγω των τεράστιων καταστροφών που μπορεί δυνητικά να προκαλέσει κάθε ατύχημα σε τέτοιες εγκαταστάσεις, καθώς και το άλυτο πρόβλημα της διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων. Έτσι εναπόθεσαν τις ελπίδες εναλλακτικής ή τουλάχιστον συμπληρωματικής παραγωγής ηλεκτρισμού, στις λεγόμενες ήπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η αιολική ενέργεια με τη χρήση ανεμογεννητριών.

Οι ανεμογεννήτριες μετατρέπουν την κινητική ενέργεια του ανέμου σε περιστροφική ενέργεια, θέτοντας σε κίνηση μια γεννήτρια, η οποία παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Στη διαδικασία αυτή μπορεί να αφαιρεθεί από τον πνέοντα άνεμο μέχρι 59% της ενέργειάς του, ώστε να μετατραπεί σε ηλεκτρισμό (Νόμος του Betz). Κάθε μία από τις νέας τεχνολογίας ανεμογεννήτριες, με ισχύ 2-3 Megawatt και ύψος 150 έως 200 μέτρα, είναι μία βιομηχανική μονάδα παραγωγής ρεύματος. Κάθε βιομηχανική παραγωγή όμως έχει ορισμένες επιπτώσεις στο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο, ανάλογα με την όχληση και την επικινδυνότητα που αυτή συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία, για τον λόγο αυτό και έχουν ορισθεί πρωτόκολλα προστασίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

 Με αφορμή μια συναισθηματικά φορτισμένη και ουσιαστικά άσκοπη συζήτηση που είχα στο  facebook με ορισμένους θερμοκέφαλους και «πολύξερους» συμπατριώτες μας για τις ανεμογεννήτριες, στην οποία μπλέχτηκα άθελά μου, αποφάσισα να μελετήσω, από τη βιβλιογραφία, τις πιθανές επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η λειτουργία των ανεμογεννητριών στη δημόσια υγεία. Ανεξάρτητα από διάφορα θετικά και αρνητικά στοιχεία, όπως παραγωγικότητα, βιωσιμότητα, οικονομικό συμφέρον κλπ., σκοπός μου ήταν να εξετάσω αποκλειστικά και μόνο τις επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στη δημόσια υγεία, χωρίς να παίρνω θέση υπέρ ή κατά της αιολικής ενέργειας

Σύμφωνα με τον Ν.3370/2005 άρθρο 1 και 2 “Η Δημόσια Υγεία είναι επένδυση για τη διατήρηση και βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας. Ως Δημόσια Υγεία ορίζεται το σύνολο των οργανωμένων δραστηριοτήτων της πολιτείας και της κοινωνίας, που είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και αποβλέπουν στην πρόληψη νοσημάτων, στην προστασία και την προαγωγή της υγείας του πληθυσμού, στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής…”.

        Η μικρή χώρα Δανία, που έχει χαρακτηριστεί από τη WWF ως «δώρο στη γη» («Gift to theEarth»), καλύπτει 40% της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος με ανεμογεννήτριες. Έχει παγκόσμια πρωτιά στον τομέα αυτό και θεωρείται παράδειγμα για το πώς μια χώρα μπορεί να απαλλαγεί από τα ρυπογόνα κάρβουνα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο με τη χρήση ήπιων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μια μονάδα αιολικών συστημάτων της τάξης των 50MW αποτρέπει την έκλυση στην ατμόσφαιρα ετησίως 2300 τόνων διοξειδίου του θείου, 180 τόνων οξειδίων του αζώτου, 120 τόνων αιωρούμενων σωματιδίων και 128000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα (Η. Λιώκη Λειβαδά- Δ.Ν.Ασημακόπουλος. 2014).Μια δημοσίευση στην ηλεκτρονική έκδοση της DIE WELT ( „Macht Infraschall von Windkraftanlagen krank?“) αναφέρει, ότι ανήμερα του Αγίου Νικολάου (6.12.2013) στη κοινότητα Herning του Vildbjerg της Δανίας, σε ένα εκτροφείο τσιντσιλά για παραγωγή γουναρικών, έγινε μια μεγάλη καταστροφή. Τα χαριτωμένα τρωκτικά έβγαζαν ξαφνικά διαπεραστικές στριγκλιές κι άρχιζαν να δαγκώνουν επιθετικά το ένα το άλλο. Ο ιδιοκτήτης της φάρμας, KajBank Olesen, δεν προλάβαινε ν αδειάζει τα κλουβιά από τα νεκρά ζωάκια και κάλεσε τη κτηνίατρο, η οποία με τη σειρά της ζήτησε από τη τοπική αστυνομία να φροντίσει να σταματήσει τη λειτουργία των νέων ανεμογεννητριών πίσω από τη φάρμα. Η είδηση έκανε το γύρο της χώρας κι έφτασε έως το κοινοβούλιο, όπου αποφασίστηκε να γίνουν επιστημονικές εξακριβώσεις. Οι Δανοί πανικοβλήθηκαν και η Δανέζικη κοινωνία διχάστηκε. Τα σχέδια για μεγάλες επεκτάσεις αιολικών πάρκων πάγωσαν και οι εγκαταστάσεις νέων ανεμογεννητριών μειώθηκαν σε 67 MW ενώ το προηγούμενο χρόνο είχαν εγκατασταθεί 694 MW. Στη μικρή χώρα των 5,6 εκατομμυρίων κατοίκων δημιουργήθηκαν περισσότερες από 200 οργανώσεις πολιτών εναντίων των ανεμογεννητριών. Ο δε εκτροφέας Olesen διαμαρτύρεται για αναπνευστικά προβλήματα, πονοκεφάλους και σφίξιμο στο στήθος. Είναι σίγουρος ότι οι ανεμογεννήτριες, πίσω από το κτήμα του ευθύνονται γι’ αυτό, αφού σκοτώνουν και τα ζώα (!). Κάθε βράδυ αυτός και η γυναίκα του πηγαίνουν στο 50 χιλιόμετρα απομακρυσμένο εξοχικό τους για να κοιμηθούν. Οι 4 ανεμογεννήτριες βρίσκονται σε ακριβώς 561 μέτρα απόσταση από το σπίτι του και 320 μέτρα από τα κλουβιά των τσιντσιλά.

Αυτό και άλλα μεμονωμένα περιστατικά, όπως αϋπνίες, πονοκέφαλοι, μελαγχολία κλπ. έφεραν στο προσκήνιο τη βασική όχληση του θορύβου, που είναι το κύριο μειονέκτημα των ανεμογεννητριών προς το περιβάλλον.

Η γειτονική στη Δανία, Γερμανία, στην οποία έχουν εγκατασταθεί και συνεχίζεται να τοποθετούνται χιλιάδες ανεμογεννήτριες, άρχισε να επανεξετάζει σε τοπικό- κρατικό και ομοσπονδιακό επίπεδο το νομοθετικό πλαίσιο βάση νέων επιστημονικών δεδομένων.

1. Ακουστικός θόρυβος

Οι σημερινές ανεμογεννήτριες φτάνουν μια απόδοση μέχρι 40%. Το μη αξιοποιήσιμο ποσοστό του ανέμου (θεωρητικά τουλάχιστον 41%) μετατρέπεται σε κύματα πίεσης. Δηλαδή σε ηχητικά κύματα.

Ο ήχος έχει τρία χαρακτηριστικά: τη διάρκεια, τη συχνότητα και την ένταση. Η διάρκεια αναφέρεται απλώς στο χρονικό διάστημα κατά το οποίο ακούγεται ένας ήχος. Η συχνότητα, ή το ύψος, ενός ήχου υπολογίζεται με κύκλους ανά δευτερόλεπτο, ή αλλιώς Χερτς (Hz). Όταν η ακοή είναι φυσιολογική και υγιής, το εύρος της ακουστικής συχνότητας κυμαίνεται από 20 ως 20.000 κύκλους ανά δευτερόλεπτο.

Η ένταση ενός ήχου υπολογίζεται σε μονάδες που ονομάζονται ντεσιμπέλ (dB). Οι συνηθισμένες συζητήσεις έχουν ένταση περίπου 60 ντεσιμπέλ. Οι ακουολόγοι λένε ότι, όσο μεγαλύτερο διάστημα εκτίθεστε σε ήχους δυνατότερους των 85 ντεσιμπέλ, τόσο πιο σύντομα θα έρθει η τελική απώλεια της ακοής. Δηλαδή, όσο δυνατότερος είναι ο ήχος, τόσο γρηγορότερα θα υποστεί βλάβη η ακοή. Με βάση τις πληροφορίες του κατασκευαστή της ανεμογεννήτριας «WKA repower 3,2M114», η ένταση του ήχου στο χώρο εγκατάστασης ανέρχεται σε 105,2 dB(Α). Ενώ ο θόρυβος από μηχανική τριβή έχει γίνει σήμερα σχεδόν αμελητέος, ο θόρυβος των ανεμογεννητριών προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από ηχητικούς παράγοντες αεροδυναμικής προέλευσης από τη περιστροφή των πτερυγίων, που είναι πολύ δυνατός και προκαλεί πραγματική  ηχορύπανση. Στις σύγχρονες ανεμογεννήτριες η ένταση του θορύβου στη πηγή κυμαίνεται μεταξύ 98 – 104 dB(A), με τις περισσότερες να δημιουργούν θόρυβο γύρω  στα 101dB(A). Δεδομένου ότι η ένταση του θορύβου είναι αντιστρόφως ανάλογη του τετραγώνου της απόστασης, μειώνεται δηλαδή κατά 6 dB για κάθε διπλασιασμό της απόστασης, ο αποδέκτης θορύβου δέχεται την ένταση τού ήχου ως εξής: Για μια ανεμογεννήτρια με ένταση θορύβου101 dB (A), η αναμενόμενη ένταση θορύβου σε μια απόσταση 200 μέτρων θα είναι περίπου 43 dB (A) και σε απόσταση 400 μέτρων περίπου 38 dB (A). Τα ανώτατα επιτρεπτά όρια θορύβου σε dB, που έχει ορίσει η Ελληνική Πολιτεία με το Π.Δ. 1180/1981 ανάλογα με τη περιοχή, είναι: Βιομηχανική περιοχή 70, κυρίως βιομηχανική 65, μικτή 55, αστική 50, κατοικία σε επαφή 45. Οι επιπτώσεις για την υγεία, που βάση ανακοινώσεων της WHO (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας) αναμένονται από τη ηχορύπανση, μπορεί να είναι παρεμπόδιση συνομιλίας και επικοινωνίας, απώλεια ακοής, επιπτώσεις στον ύπνο, επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα  και την ψυχολογία, επιπτώσεις στην κοινωνική συμπεριφορά, την απόδοση, την παραγωγικότητα,  γενικά υποβάθμιση του περιβάλλοντος, μείωση της ποιότητας ζωής κλπ. Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από τα χαρακτηριστικά του θορύβου, τη διάρκειά του και τη συχνότητα επανάληψης. Ανάλογη με την ένταση τού ήχου είναι τόσο η βαρύτητα, όσο και η συχνότητα των επιπτώσεων για τη υγεία. Τα ακόλουθα χαρακτηριστικά παραδείγματα δείχνουν την επίδραση της έντασης του θορύβου στην υγεία και στη κοινωνική ζωή:

Στα 140 – 130 dB η αίσθηση του θορύβου  είναι πολύ οδυνηρή. Στα 120 dB, οδυνηρή και είναι χαρακτηριστική σε χώρους με  κομπρεσέρ, όπου οι επιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες ζημιές στο αυτί (κώφωση). Στα 110 dB, είναι ανυπόφορη και Στα 100 dB δύσκολα υποφερτή και συναντάται κυρίως σε χώρους τυπογραφείου και επεξεργασίας μετάλλου. Η συνομιλία είναι αδύνατη και παρατηρείται απώλεια ακοής μετά από σύντομη έκθεση. Στα 90 dB, πολύ θορυβώδης και Στα 80 dB Θορυβώδης. Αυτά τα επίπεδα θορύβου συναντώνται σε πολύ θορυβώδη δρόμο και σε σχολική καντίνα.  Η συνομιλία είναι εφικτή σε απόσταση λίγων εκατοστών από το αυτί και παρατηρείται απώλεια ακοής μετά από μακροχρόνια έκθεση.

Στα 70 dB αντιστοιχεί συνομιλία µε έντονη φωνή και «παραστατική» συμπεριφορά. Στα 60 dB αντιστοιχεί μια μέση επίδραση    θορυβώδους δρόμου. Στα 50 dB   η ομιλία «καλύπτεται» και αντιστοιχεί στο όριο για χρήση τηλέφωνου, σε χώρους γραφείου. Στα 40 dB έχουμε χαμηλή επίδραση θορύβου. Στα  30 dB αντιστοιχεί χαμηλή στάθμη ραδιοφώνου, ηρεμία.   Ήρεμη και εύκολη συνομιλία.   Γραφείο µε ήρεμες συνθήκες λειτουργίας. Στα 20 dB αντιστοιχεί πολλή ηρεμία.   Καταληπτή ακόμα και συνομιλία «ψίθυρος» σε απόσταση 1 µ.  Πολύ προστατευμένη από άποψη θορύβου αίθουσα. Στα 10 dB  αντιστοιχεί σιωπή. Ο παρατηρητής ακούει τους ήχους του σώματος του.   Επιτυγχάνεται µόνο σε πολύ ειδικούς εργαστηριακούς χώρους.

Με αυξανόμενο το ύψος της πηγής προέλευσης του ήχου, διαχέονται τα ηχητικά κύματα ευκολότερα διότι τυχόν εμπόδια βρίσκονται ως επί το πλείστον χαμηλότερα. Παράγοντες που εμποδίζουν τη διασπορά του ήχου είναι: εμπόδια, κρύος αέρας και αντίθετος άνεμος. Παράγοντες που διευκολύνουν είναι, η αντανάκλαση στο έδαφος (ιδιαίτερα σε ορεινό περιβάλλον, που το έδαφος είναι σκληρό), καθώς και η αντιστροφή του αέρα σε αντίθετο άνεμο. Πολλές όμοιες ανεμογεννήτριες ανεβάζουν το θόρυβο με τον εξής απλό κανόνα: Κάθε ζεύγος ανεμογεννητριών παράγει μαζί 3 dB(Α) περισσότερο θόρυβο, από ότι ξεχωριστά. Εκτός αυτού εάν υπάρχουν πολλές εγκαταστημένες μονάδες μπορεί να επηρεάσει η μια την άλλη με τη λειτουργία της και να δημιουργηθούν αναταράξεις και με συνέπεια στο σημείο ενόχλησης ο θόρυβος να είναι πιθανόν αθροιστικός

Ακόμη και μια σύντομη ανάγνωση των προηγούμενων δείχνει, ότι η Ελληνική νομοθεσία δεν έχει προβλέψει χώρους για εγκατάσταση οχλουσών δραστηριοτήτων που ξεπερνούν ένταση θορύβου 70 dB (A). Η ανώτερη επιτρεπόμενη ένταση σε βιομηχανικές περιοχές είναι 70, ενώ ο μέσος όρος των σύγχρονων ανεμογεννητριών φτάνει τα 101, ενίοτε τα 104 ή και 105 dB (A). Άρα πρέπει να θεσμοθετηθεί ειδικός χώρος για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών ή με νέες τεχνολογίες να κατέβει η στάθμη θορύβου…! Αυτή η ανακολουθία δεν διορθώνεται με τον ισχυρισμό, ότι ήδη σε απόσταση 200 – 400 μέτρων επιτυγχάνεται η για κατοικίες προβλεπόμενη μείωση θορύβου σε  43 ή και 38 dB (A), γιατί η απόσταση αυτή, όπως θα φανεί στις επόμενες αναφορές, είναι ανεπαρκής και για άλλους λόγους.

2. Υπόηχος

Δεδομένου ότι το ανθρώπινο αυτί πιάνει ήχους μέσα σε ένα εύρος συχνοτήτων συνήθως μεταξύ 20 Hz και 20.000 Hz, συχνότητες κάτω από 20 Hz λέγονται υπόηχοι και έως 16 Hz γίνονται αισθητές πολύ δύσκολα και μόνο από ορισμένους ανθρώπους. Συχνότητες κάτω των 16 Hz δεν αντιλαμβάνεται η ανθρώπινη ακοή, αντίθετα με την ακοή των ζώων που τις αντιλαμβάνονται και για το λόγο αυτό παρουσιάζουν ενίοτε ανεξήγητες συμπεριφορές, όπως η επιθετική συμπεριφορά των τσιντσιλά στη φάρμα της Δανίας. Σκέψεις για ηχομόνωση χαμηλών συχνοτήτων είναι εξωπραγματικές, καθότι το μονωτικό υλικό πρέπει να έχει πάχος που αντιστοιχεί στο ¼ του μήκους κύματος του υπόηχου (5-10 m). Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό από τη μουσική στα πάρτι στο υπόγειο πολυκατοικίας, όπου τα δυνατά μπάσα ενοχλούν, ενώ η ίδιας έντασης μελωδική μουσική δεν ακούγεται. Αυτό συνεπάγεται, ότι μέτρα ηχοπροστασίας, όπως προβλέπονται σε αεροδρόμια και αυτοκινητοδρόμους, για τις ανεμογεννήτριες δεν μπορούν να εφαρμοστούν, αφενός διότι είναι ανενεργά και αφετέρου η ηχομόνωση οδηγεί σε μετατόπιση της συχνότητας στη κατεύθυνση χαμηλών συχνοτήτων και υπόηχου, οι οποίες θεωρούνται από διάφορους ειδικούς σαν επικίνδυνες. Οι κατασκευαστές και άλλοι υπέρμαχοι των ανεμογεννητριών ισχυρίζονται, ότι οι ανεμογεννήτριες δεν παράγουν εκτός των ακουστικών θορύβων, άλλους χαμηλών συχνοτήτων και εφόσον οι θόρυβοι δεν γίνονται αντιληπτοί, δεν είναι δυνατό να βλάπτουν την υγεία. Συμβαίνει το αντίθετο. Είναι αναμφισβήτητο, ότι οι ανεμογεννήτριες εκπέμπουν επίσης τόσο υπόηχους όσο και ήχους χαμηλών συχνοτήτων (παρόμοιους με τα μπάσα των στερεοφωνικών), οι οποίοι διαφέρουν από παρόμοιους ήχους άλλης προέλευσης, όπως ο αέρας κλπ. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για αιολικά πάρκα με νέες μονάδες 2 – 3 Megawatt και ύψος 150 – 200 μέτρα. Οι υπόηχοι (ήχοι κάτω των 20 Hz), δεν γίνονται αντιληπτοί από το ανθρώπινο αυτί, ενίοτε όμως μπορούν να γίνονται αντιληπτοί σαν κραδασμοί. Στις ανεμογεννήτριες δημιουργείται ένα φάσμα χαμηλών συχνοτήτων και υπόηχων, που εξαρτάται από την αυτοσυχνότητα των πτερυγίων, που συνήθως είναι σημαντικά χαμηλότερη από τα 20 Hz μέχρι τα 1 Hz και ακόμη χαμηλότερα. Όσο μεγαλύτερη είναι η μονάδα, τόσο περισσότερο μετατοπίζεται η συχνότητα προς τη περιοχή των χαμηλών συχνοτήτων. Φυσικό χαρακτηριστικό των υπόηχων είναι επίσης, ότι η απορρόφηση του ήχου από τοίχους, παράθυρα και πόρτες είναι πολύ μικρή, με συνέπεια να σωρεύεται στους εσωτερικούς χώρους ένα στάσιμο κύμα υπόηχων, που οδηγεί σε σημαντική ηχορύπανση. Δηλαδή οι υπόηχοι σε εσωτερικούς χώρους, λόγω στάσης, είναι εντονότεροι από ότι σε εξωτερικούς χώρους και προκαλούν ιδιαίτερα ενοχλητική νευρική επιβάρυνση, με συνέπεια διάφορα παθολογικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, ζαλάδες, ναυτία, ταχυκαρδία, υπέρταση, προβλήματα ύπνου, δυσκολία πνευματικής συγκέντρωσης κ.λ.π. Επίσης σημαντικό είναι, ότι οι υπόηχοι έχουν ένα κατά πολύ μεγαλύτερο βεληνεκές από τον ακουστικό ήχο, κάτι που επιβάλλει, η απόσταση από την πηγή να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτή που προβλέπεται για τον ακουστικό θόρυβο. Γερμανοί επιστήμονες θεωρούν ότι καλή βάση για θέσπιση ελάχιστων αποστάσεων θα μπορούσε να είναι ο τύπος: Υx10 (Y= ύψος της ανεμογεννήτριας σε μέτρα). Γενικά οι απόψεις των ειδικών επιστημόνων σχετικά με την επικινδυνότητα των ήχων χαμηλών συχνοτήτων είναι αντιφατικές και τα αποτελέσματα διαφόρων μελετών εξηγούνται από τους ερευνητές ανάλογα με την ιδεολογική τους τοποθέτηση υπέρ ή κατά των ανεμογεννητριών. Ενώ δεν υπάρχει ούτε μία μελέτη που να αθωώνει αυτό το φάσμα του ήχου, συμφωνούν όλοι, ότι η απόσταση μειώνει την ένταση του. Γερμανοί κατασκευαστές δηλώνουν χαρακτηριστικά, ότι μετά από μια απόσταση 700 μέτρων δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα από υπόηχους, αναγνωρίζοντας εμμέσως πλην σαφώς, ότι όντως σε μία ακτίνα τουλάχιστον 700 μέτρων από την πηγή υπάρχουν προβλήματα…

3. Οπτική όχληση (στροβοσκόπειο)

Ανάλογα με τη θέση του ήλιου στον ορίζοντα, πίσω από την ανεμογεννήτρια, και μέσω της περιστροφής των πτερυγίων, δημιουργείται μια εναλλασσόμενη περιοδική σκίαση (στροβοσκοπικό φαινόμενο), από την οποία θα μπορούσαν να πληγούν διάφορα κτήρια. Σ αυτή την περίπτωση προκύπτει μια συνεχής γρήγορη εναλλαγή μεταξύ φωτός και σκιάς, για παράδειγμα στον κήπο, ή από τα παράθυρα στον κατοικήσιμο χώρο. Είναι αυτονόητο, ότι μια τέτοια κυκλική εναλλαγή του φωτός δημιουργεί έναν επιπλέον σημαντικό στρεσογόνο παράγοντα, ο οποίος θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία. Καλό θα ήταν τέτοιου είδους σκίαση να λείπει εντελώς από κατοικίες. Από προσωπικές αναφορές κατοίκων της Βόρειας Γερμανίας προκύπτει, ότι αυτό το φαινόμενο προκαλεί μεγάλη ενόχληση και κατά την οδήγηση και συνεπάγεται κίνδυνο πρόκλησης ατυχήματος.

4. Φώτα ασφάλειας

Το σκοτάδι σημαίνει για τους ανθρώπους μία περίοδο αναζωογόνησης, ξεκούρασης και ύπνου. Παρενόχληση της νυχτερινής ησυχίας από συνεχές αναβόσβησμα των κόκκινων φώτων ασφαλείας των ανεμογεννητριών, που θυμίζουν προβολείς φάρων και φώτα συναγερμών, συνεπάγεται μια επιπλέον σημαντική επιβάρυνση για την υγεία, δεδομένου ότι αυτά τα εκτυφλωτικά φώτα, που προειδοποιούν αεροπλάνα και ελικόπτερα από πολύ μακριά για αποφυγή ατυχήματος, δεν μπορούν ούτε να σβηστούν, ούτε να μειωθεί η λάμψη τους. Γνωστός μου Γερμανός καθηγητής του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, που παραθέριζε πρόσφατα στην Άνδρο, με διαβεβαίωνε πόσο ενοχλητικά και εκτυφλωτικά είναι αυτά τα φώτα για τους νυκτερινούς οδηγούς σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας της περιοχής. Μόνο η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών σε μεγάλη απόσταση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες θα μπορούσε να μειώσει και αυτή την όχληση.

5. Ψυχολογικοί παράγοντες

Παρά το ωραιοποιημένο όνομα «ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ» οι ανεμογεννήτριες δεν παύουν να είναι βιομηχανικές εγκαταστάσεις, οι οποίες, παραδόξως, τοποθετούνται συνήθως στο λιγοστό εναπομείναντα φυσικό χώρο, όπου κινδυνεύει να εξαφανιστεί η βιοποικιλότητα. Πολλοί άνθρωποι είναι συναισθηματικά δεμένοι με το περιβάλλον και την απείραχτη φύση και αντιδρούν με οργή όταν βλέπουν ότι ελλοχεύει η καταστροφή. Η υγεία είναι μια κατάσταση ισοζυγίου ανάμεσα σε στρες και ανάπαυση. Επειδή η εργασία και η ζωή των σημερινών ανθρώπων γίνεται όλο και περισσότερο αγχωτική, είναι απαραίτητα αναγκαίο να υπάρχουν χώροι ανάπαυσης και αναζωογόνησης στο φυσικό περιβάλλον, όπου οι καταπονημένοι άνθρωποι των πόλεων μπορούν να αποτραβηχτούν τα Σαββατοκύριακα και στις διακοπές για ανάπαυση και αναζωογόνηση. Ένα αιολικό πάρκο δεν προσφέρεται για τέτοιες δραστηριότητες… Στην ψυχολογική επιβάρυνση δεν συντελεί μόνο η απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και τα με αυξανόμενο ρυθμό εμφανιζόμενα αισθήματα έλλειψης εναλλακτικών λύσεων, ο περιορισμός της ελευθερίας για λήψη αποφάσεων και η απώλεια της δυνατότητας αυτοπροσδιορισμού. Με τη συνεχή και αναπόφευκτη παρουσία της γενεσιουργού αιτίας δυναμώνει η αίσθηση της αδυναμίας και της εξάρτησης από άλλους. Αυτό το διαρκές στρες μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά ψυχοσωματικά φαινόμενα. Προς αποφυγή τέτοιων ψυχοφθόρων καταστάσεων, θα έπρεπε η επιλογή των χώρων για αιολικά πάρκα να γίνεται με βάση αυστηρά κριτήρια σε σχέση με την ιδιαιτερότητα κάθε τόπου.

6. Το σύνδρομο ΝΥΜΒΥ

Μια άλλη αιτία που θα μπορούσε να προκαλέσει ψυχαναγκαστικά φαινόμενα και ψυχοπαθολογικές καταστάσεις είναι οι συνέπειες από το λεγόμενο σύνδρομο ΝΥΜΒΥ. Το Σύνδρομο NIMBY πήρε το όνομά του στο τέλος της δεκαετίας του ’60 στην Αμερική από τα αρχικά της φράσης Not Ιn Μy Βack Υard, δηλαδή «όχι στην πίσω αυλή μου». Δηλαδή «μακριά από το σπίτι μου». Τις εκδηλώσεις του συνδρόμου αυτού τις ζούμε συνέχεια στον ευρύτερο ή στενό μας κοινωνικό περίγυρο, όπου για παράδειγμα συχνά ακούμε να λένε, ή λέμε: «Φυσικά και είμαστε υπέρ των κέντρων αποκατάστασης των πρώην τοξικομανών και ψυχικά ασθενών, αλλά όχι και το ίδρυμα μπροστά στα πόδια μας!» «Ο κάδος απορριμμάτων μπροστά από το σπίτι του γείτονα θα ήταν πιο λειτουργικός απ’ ότι μπροστά από το δικό μας!» «Δεν λέμε να μην μορφώνονται τα τσιγγανόπουλα, κάθε άλλο μάλιστα. Αλλά δεν υπήρχε άλλο σχολείο να τα πάνε, παρά στο σχολείο των παιδιών μου;» «Χωρίς αμφιβολία, είναι απαραίτητη η εγκατάσταση της ανεμογεννήτριας, του λατομείου, του εργοταξίου, του εργοστασίου, του βιολογικού καθαρισμού, ή λειτουργία χώρου ταφής και καύσης των σκουπιδιών… Έλεος, όμως! Μια ολόκληρη Άνδρος, την περιοχή μας βρήκανε;»

«Κοντολογίς: Να είμαστε καλά, να περνάμε καλά και το… βγάλσιμο του φιδιού από την τρύπα επαφίεται… στου μπουνταλά το χέρι. Ή, κατά άλλη εκδοχή: «“Παιδιά σηκωθείτε να βγείτε στους δρόμους”, γιατί εμείς απολαμβάνουμε τον ύπνο του …δικαίου».

«Όπως αντιλαμβανόμαστε το σύνδρομο αφορά σε ανθρώπους που ξέρουν μόνο την …Πάρο και αγνοούν παντελώς την Αντίπαρο. Που αγνοούν την ευθύνη του «εγώ» ή του «εμείς» και ξέρουν μόνο την ευθύνη του «άλλου». Ανθρώπους με παρασιτική και αντιπαραγωγική νοοτροπία, που αποζητούν την αμοιβή χωρίς να αντιπροσφέρουν, που διεκδικούν τη συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων, αλλά απέχουν από το δύσκολο έργο της υλοποίησής τους, που κόπτονται για τα δικαιώματά τους, αλλά σφυρίζουν αδιάφορα όταν πρόκειται για τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο γενικό καλό ή που θεωρούν «μαγκιά» τους να τα φορτώνουν στα «κορόιδα». Ανθρώπους που η αλαζονεία, η μικροψυχία, η μικρόνοια, τα μικροσυμφέροντα ή ο τοπικισμός τούς καθιστούν ευάλωτους στην παραπληροφόρηση, στο λαϊκισμό ή στο ρατσισμό και κάποτε τους παρασύρουν στη «δυναμική κινητοποίηση», με ή χωρίς… καραμπίνες.».

Το σύνδρομο αυτό υπάγεται στη Κοινωνική Παθολογία κι έχει προσβάλλει ίσως και την πλειονότητα των συμπατριωτών μας. Επειδή μπορεί να αναπτύξει εμμονές και αναγκαστικά συμπτώματα, άπτεται και της Ψυχοπαθολογίας και χρήζει ενίοτε ψυχιατρικής παρακολούθησης. Άρα είναι επικίνδυνο για την υγεία!

Ανακεφαλαιώνοντας μπορούμε να καταλήξουμε στα επόμενα συμπεράσματα:

1.- Οι μεγάλες ανεμογεννήτριες δεν είναι ανθρωποφάγα τέρατα, ούτε αθώοι ανεμόμυλοι. Είναι βιομηχανικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και ως τέτοιες πρέπει να αντιμετωπίζονται σε νομικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.

2.- Κάθε βιομηχανική παραγωγή έχει ορισμένες επιπτώσεις στο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο, που επιβάλλουν ειδική χωροθέτηση, ανάλογα με την όχληση και την επικινδυνότητα που αυτή συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία.  

3.-  Η λειτουργία των ανεμογεννητριών στον τόπο της εγκατάστασής τους και εφόσον οι ανεμογεννήτριες δεν είναι εγκαταστημένες σε αρκετά μεγάλη απόσταση, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στην υγεία των ανθρώπων και να μειώσει την ποιότητα ζωής.

4.-  Η Πολιτεία, η οποία είναι επιφορτισμένη με τη διαφύλαξη της Δημόσιας Υγείας, έχει την υποχρέωση να θεσπίσει νομοθετικό πλαίσιο τέτοιο, που να προβλέπει τόσο ειδικούς χώρους εγκατάστασης αιολικών πάρκων, όσο και ικανή απόσταση από κατοικίες και άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

5.- Νησιωτικές περιοχές και άλλοι φυσικοί χώροι ιδιαίτερου κάλλους, όπου κατά κανόνα συρρέουν άνθρωποι των πόλεων για αναψυχή, αναζήτησή ησυχίας, διακοπές και γενικά αναζωογόνηση σε φυσικό περιβάλλον, θα έπρεπε, κατά κανόνα, να χωροθετούνται θέσεις για αιολικά πάρκα, μόνο τότε, εφόσον διατίθενται κατάλληλοι χώροι σε μεγάλη απόσταση από τις δραστηριότητες κατοίκων και τουριστών και δεν καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον.