Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ
Δημοσιογράφου-Επικοινωνιολόγου
Οι επερχόμενες δημοτικές εκλογές θα φέρουν για πρώτη φορά την Άνδρο μπροστά σε μια ενοποίηση του νησιού, αν φυσικά προχωρήσει ο «Καλλικράτης». Αυτή η ενοποίηση ίσως να αναγκάσει όσους μέχρι σήμερα πολιτεύτηκαν σαν τοπάρχες ενός μόνο μέρους του νησιού να δουν με πιο ολοκληρωμένη ματιά την πολιτική και την Άνδρο. Ίσως είναι μια ευκαιρία η Άνδρος να βρει τον ενιαίο βηματισμό της.
Στην μέχρι σήμερα διαίρεση του νησιού συνετέλεσε η ιστορική πορεία του τόπου, η ορεινή τοπογραφία, οι δύσκολες μεταφορές. Ο διαχωρισμός δημιούργησε μια διαφορετική οικονομική και κοινωνική κατάσταση. Το νησί επί αιώνες βρέθηκε να αναπτύσσεται άλλοτε δυτικά και άλλοτε ανατολικά. Το καλό είναι πως στο τέλος πάντα κατάφερνε και αφομοίωνε όλους τους κατοίκους του. Τα νησιά είχαν και έχουν μεγάλη αφομοιωτική δύναμη. Όπως μεγάλη αφομοιωτική δύναμη είχε και έχει και η ελληνική κουλτούρα που χώρεσε όλους μέσα της..
Κατά τις αρχές του 20ου αιώνα στη δυτική πλευρά εξακολουθούσε να κυριαρχεί η κτηνοτροφία και η γεωργία, ενώ στην ανατολική πλευρά η ναυτιλία εξελίχθηκε σε μεγάλη δύναμη, ενώ η παραγωγή του λεμονιού συνέχιζε την μακρά αγροτική παράδοση της Άνδρου φτάνοντας μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960.
Όμως από εκεί και πέρα όλα άλλαξαν. Η κτηνοτροφία παρήκμασε και το ανδριώτικο λεμόνι, με το άνοιγμα των ξένων αγορών, έχασε την εμπορική του αξία και η ναυτιλία είχε πια ανοίξει πανιά για τα μεγάλα κέντρα του εξωτερικού. Η Άνδρος μπορούσε πλέον να ελπίζει μόνο στα εμβάσματα των ναυτικών της. Η οικονομική κρίση είχε φτάσει στο νησί και η μετανάστευση ήταν μια δύσκολη διέξοδος. Κάπου εκεί στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα έφτασε στο νησί και ο τουρισμός, αφού πρώτα είχε φτάσει νωρίτερα στα άλλα κυκλαδονήσια, τα οποία άνοιξαν ευκολότερα τις πόρτες τους, καθώς δεν είχαν τις μέχρι τότε αγροτικές ή ναυτικές παραγωγικές δυνατότητες της Άνδρου.
Ο τουρισμός χτύπησε την πόρτα της Άνδρου στα ανατολικά. Κι αυτό γιατί το 1960 είχε πια ανοίξει ως λιμάνι, το Γαύριο, που συνδέθηκε με τακτική σύνδεση με την Ραφήνα. Και στη δεκαετία του 1980 διαμορφώθηκε ως πρώτο κέντρο παραθεριστών το μικρό και γραφικό Μπατσί. Στη συνέχεια και μέχρι σήμερα ο τουρισμός άρχισε αργά-αργά να εξαπλώνεται στο Απρόβατο και στα γύρω χωριά του Γαυρίου. Μόνο κατά την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα άρχισε να φτάνει και στην Χώρα. Και αργότερα στα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα πλησίασε κάπως και το Κόρθι.
Οι άρχοντες και οι «άρχοντες»
Σε όλη αυτή τη μακρά περίοδο η διοίκηση του νησιού ήταν εξαρτημένη από την Αθήνα. Αυτή η εξάρτηση από την Αθήνα αποδυνάμωσε το νησί. Από την άλλη κατά καιρούς οι άρχοντες της Άνδρου προσπάθησαν να αναπτύξουν το νησί. Παλαιότερα υπήρξαν δήμαρχοι και χορηγοί οι Εμπειρίκοι και αργότερα υπήρξαν χορηγοί και ευεργέτες οι Γουλανδρήδες. Στη συνέχεια προστέθηκαν και άλλοι που προσέφεραν στο νησί.
Όμως η γρήγορη εγκατάλειψη του νησιού μετά τη δεκαετία του 1970 περιόρισε τους παλιούς άρχοντες και τους ευεργέτες. Κάπου εκεί άρχισε σιγά-σιγά τα επόμενα χρόνια να αναδεικνύεται μια νέα τάξη δημοτικών και τοπικών ταγών που κυρίως ενδιαφερόντουσαν να αναγνωριστούν σαν «άρχοντες» και όχι να προσφέρουν σαν άρχοντες.
Η αποχώρηση των παλιών αρχόντων από τα δημόσια πράγματα έφερε μια μεγάλη κοινωνική υποχώρηση. Περιορίστηκαν οι φιλοδοξίες, οι αξίες, οι προσφορές. Αναδείχθηκαν πολλές φορές οι ματαιοδοξίες, η βιτρίνα, η «φιγούρα», ο κομματισμός, μιας και ολοένα και λιγότεροι άξιοι καταλάμβαναν το πολιτικό και το κοινωνικό κενό που άφησαν οι προηγούμενοι.
Τα έργα και τα «έργα»
Οι παλαιότεροι άρχοντες είτε έβαζαν και από την τσέπη τους για να γίνουν έργα είτε όταν δεν είχαν χρήματα έτρεχαν νυχθημερόν για να συμβάλουν στην ανάπτυξη του νησιού οι νεώτεροι. Έτσι, έγιναν το Γηροκομείο, τα Μουσεία, οι Πλατείες, η Καϊρειος, το Γυμνάσιο, το Επαρχείο, ο Όμιλος, το πλακόστρωτο της Χώρας, η παραλία στον Όρμο Κορθιού, το γήπεδο στη Χώρα, τα μεγάλα πολιτιστικά ιδρύματα του νησιού κλπ.
Οι άρχοντες του νησιού τα τελευταία χρόνια ξέχασαν τα πραγματικά έργα και ολοένα και συχνότερα επιδίδονται σε «έργα» συχνά ανύπαρκτα. Δεν είναι τυχαίο πως από το 2002 υπάρχει έτοιμη μελέτη, χωροθέτηση και χρήματα (ιδιωτικά και δημόσια) για βιολογικό καθαρισμό της Χώρας και για τα σφαγεία του νησιού. Όμως οι «καπεταναίοι» τα ξέχασαν όλα και τρέχουν τώρα 6-7 μήνες προ των εκλογών είτε να σκάψουν δύο πρόχειρα σκάμματα για …βιολογικό είτε να διαπιστώσουν πως δεν υπάρχουν σφαγεία!! Όπως ξέχασαν και πάλι οι «καπετάνιοι» ολόκληρου του νησιού εδώ και πολλά χρόνια την χωματερή της Άνδρου μέσα στον μοναδικό προϊστορικό αρχαιολογικό χώρο του Στρόφιλα!! Και το μόνο που έγινε εδώ και 10 χρόνια είναι πλήθος δεξιώσεις, ημερίδες, συναθροίσεις, και «μελέτες» χωρίς καμία εφαρμογή για «πολεοδομική οργάνωση του νησιού», για «οικολογική ανάπτυξη και ανεμογεννήτριες», για «τουριστική ανάπτυξη»!! Οι περισσότεροι εκ των «αρχόντων» ήταν πρώτοι στις συναθροίσεις και στις δεξιώσεις αρμενίζοντας προς το μέλλον «έτσι χωρίς πρόγραμμα»!!!
Όμως πλησιάζει πια η ώρα πια των εκλογών. Η ώρα των έργων και των «έργων» πέρασε. Τώρα βαδίζουμε προς την προεκλογική περίοδο. Είναι η ώρα της κατάθεσης απόψεων και των δεσμεύσεων των επίδοξων αρχόντων ή «αρχόντων». Ήδη έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται «νέα» και τα «παλαιά» σχήματα και αρκετοί προετοιμάζονται να διεκδικήσουν την ψήφο για να εκλεγούν αιρετοί «άρχοντες». Οι νέοι άρχοντες θα κληθούν να αναπτύξουν, αλλά και να ενοποιήσουν το νησί μέσα σε ένα πολύ πιο ανταγωνιστικό τοπίο και μέσα σε συνθήκες μια δεινής οικονομικής κρίσης.
Από τις στήλες της Ανδριακής το επόμενο διάστημα θα θέσουμε ερωτήματα και θα ζητήσουμε απαντήσεις και δεσμεύσεις από όλους τους υποψηφίους. Θα συμμετέχουμε ενεργά και θα συμβάλουμε με κάθε τρόπο στον δημόσιο διάλογο. Επιτέλους θα πρέπει οι υποψήφιοι να εκθέσουν ένα κάποιο πρόγραμμα τους και κάπου να δεσμευτούν δημόσια. Για τον λόγο αυτό θα επανέλθουμε…
