Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ
Δημοσιογράφου-Επικοινωνιολόγου
Ποιοι κρατούν την Άνδρο πίσω; Ποιοι δεν αφήνουν την Χώρα να εξελιχθεί; Μια παλιά αντίληψη λέει: «Οι εφοπλιστές κρατούν την Άνδρο πίσω για να την χαίρονται αυτοί»…
Όμως, οι εφοπλιστές σήμερα έρχονται μόνο μερικές μέρες τον χρόνο. Συνήθως καλοκαίρι. Απολαμβάνουν το νησί και τις αναμνήσεις τους. Και φεύγουν. Ορισμένοι εξ αυτών έχουν προσφέρει κατά καιρούς πολλά χρήματα για να αφήσουν κάτι πίσω. Τα μουσεία, οι εκθέσεις, οι βιβλιοθήκες, τα ιδρύματα, τα κληροδοτήματα, στην Χώρα και στο Κόρθι, διηγούνται από μόνα τους μια ιστορία. Υπάρχουν ορισμένοι μάλιστα από τους εφοπλιστές που εργάστηκαν προσωπικά και έκαναν οι ίδιοι έργο. Παράδειγμα η Καϊρειος Βιβλιοθήκη – δημιούργημα του Δημήτρη Πολέμη.
Τότε, όμως, ποιοι κρατούν την Άνδρο πίσω; Ποιοι καθορίζουν το πεπρωμένο του νησιού; Ποιοι όρισαν τις τύχες του την κρίσιμη 20ετία 1990-2010;
Η απάντηση είναι απλή: Οι πολιτικοί της Άνδρου. Όμως, ποιοι πολιτεύονται και πως τα κατάφεραν; Και γιατί το νησί δεν αντέδρασε στην υπανάπτυξη; Πως οι πολλοί ανέχθηκαν την καθυστέρηση που επέβαλαν οι λίγοι;
Την άκρη στα παραπάνω ερωτήματα βρήκα ένα ηλιόλουστο καλοκαιρινό πρωινό στα Αποίκια. Μιλούσα με έναν άγνωστο νέο που μου είπε: «Ξέρεις την Άνδρο στο μεγαλύτερο μέρος την ελέγχει μια ομάδα δημοσίων υπαλλήλων. Οι περισσότεροι δεν είναι από εδώ. Ήρθαν στο νησί την τελευταία 20ετία. Έφτιαξαν μια παρέα με μερικούς ντόπιους. Όλοι τους είχαν σχέση με το δημόσιο. Από το δημόσιο εύκολα αναρριχήθηκαν στην αυτοδιοίκηση. Μετά μερικοί πέρασαν στον ιδιωτικό τομέα. Σήμερα κάνουν όλο το παιχνίδι και δεν αφήνουν κανέναν να ορθοποδήσει». Τον ρώτησα πως έφτασε στο συμπέρασμα. Η απάντηση αποκαλυπτική: «Ήμουν δάσκαλος εδώ κι έμαθα. Κυνηγήθηκα. Κι έφυγα…»! Είχε δίκιο! Πράγματι στα όρια της δεκαετίας του 1990 η ελληνική κοινωνία είχε μπει σε φάση κοινωνικής διεύρυνσης και οικονομικής ανάπτυξης. Η κινητικότητα ήταν μεγάλη. Στην Άνδρο οι παλαιότεροι αποχωρούσαν, ενώ οι περισσότεροι νέοι και φιλόδοξοι Ανδριώτες έφευγαν. Αρκετοί δημόσιοι υπάλληλοι έφτασαν εκείνη την περίοδο στο νησί. Και βρήκαν ανοικτό πεδίο. Έφτιαξαν «συμμαχίες» με ντόπιους δημοσίους υπαλλήλους. Ορισμένοι εξ αυτών είχαν θητεύσει και ως τριτοκλασάτα κομματικά στελέχη σε παρηκμασμένα κόμματα της μεταπολίτευσης. Ήξεραν από νόμους και παραθυράκια, από τερτίπια και αλισβερίσι…
Οι Ανδριώτες δεν ήξεραν πολλά από πολιτική και τεχνικές χειραγώγησης. Αυτοί που ήρθαν ήξεραν. Άλλωστε η κουλτούρα του νησιού δεν ήταν πολιτική. Ήταν κυρίως επιχειρηματική και ναυτική. Με μια λέξη: Οικονομική. Ήταν και αγροτική. Με μια λέξη: Α-πολιτική.
Τα πρώτα χρόνια η «παρέα» εδραιώθηκε στη διοίκηση. Μετά αναρριχήθηκε και στην πολιτική. Και κυριάρχησε κυρίως στη Χώρα και στο Κόρθι. Ήταν δύο περιοχές με προβλήματα ανάπτυξης. Εκεί η «παρέα» εδραιώθηκε. Και σταδιακά εκτόπισε όσους βρέθηκαν μπροστά της. Η κυριότερη μέθοδος: Υπονοούμενα, υπαινιγμοί, μπηχτές. Από στόμα σε στόμα, αλλά και από δωρεάν έντυπα περιθωριακού χαρακτήρα. Η μηχανή είχε στηθεί. Η συνέχεια αποδείχθηκε εύκολη. Αφού κυριάρχησαν στην πολιτική μερικοί έβαλαν πόδι και στον ιδιωτικό τομέα. Έγιναν επιχειρηματίες κλπ. Έκλεισαν έτσι το παιχνίδι από παντού στριμώχνοντας τους νεότερους, τους πιο ταλαντούχους, τους πιο μορφωμένους. Και διαιώνισαν την εγκατάλειψη στη Χώρα και στο Κόρθι κρατώντας τις περιοχές αυτές στα μέτρα τους. Έτσι πέρασαν τέσσερα ευρωπαϊκά πακέτα στήριξης και η Άνδρος δεν απέκτησε υποδομές. Δεν απέκτησε ποτέ ΧΥΤΑ, σφαγεία, δρόμους. Και έτσι δεν έγιναν και νέες επενδύσεις.
Όμως, όλα αυτά τα χρόνια η «παρέα» της μετριότητας παπαγάλιζε κι αυτή στην αγορά και στα δημοτικά συμβούλια πως: «Οι εφοπλιστές κρατούν το νησί πίσω». Οι ίδιοι φυσικά δεν έχαναν ευκαιρία να τρέξουν πίσω από τους εφοπλιστές, όπου τους έβρισκαν. Ήταν μια πολιτική «παρέα» με «σημαία ευκαιρίας»…
Σήμερα για πρώτη φορά η «παρέα» νοιώθει να απειλούνται τα κεκτημένα της. Δίνει, λοιπόν, τη μάχη της πολιτικής επιβίωσης ψαρεύοντας σε θολά νερά, καταγγέλλοντας άλλους για όσα η ίδια δεν έκανε, χρησιμοποιώντας προσωπικούς εκβιασμούς και λάσπη. Έχει μακρά «εμπειρία» από αυτά. Το ερώτημα είναι αν περνάνε, σε μια εποχή μεγάλης κρίσης και γενικευμένης αμφισβήτησης, ακόμη αυτά στην Άνδρο;
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Πριν χρόνια κάποιοι εφόπλισαν το νησί. Το άνοιξαν στην ελληνική και στην παγκόσμια οικονομία. Του έδωσαν μια θέση στην Ελλάδα και στον κόσμο. Τα τελευταία 20 χρόνια ήρθαν κάποιοι άλλοι και το αφόπλισαν. Δεν ήξεραν από θάλασσα. Ήξεραν όμως από διαιρέσεις, λάσπη και μπηχτές. Με κάτι τέτοια ξέσυραν το νησί στην εγκατάλειψη και στα αραξοβόλια ενός κράτους που καταρρέει…
