Η πρώτη προσέγγιση, αλλά και παρουσίαση, του φωτογραφικού «Αρόδο – Λιμάνια, πορθμεία και βαρκάρηδες της Άνδρου» του Γιάννη Μαμάη έγινε πέρσι με μια αναφορά μου στα καράβια που καθόρισαν τη δική μου σχέση με το νησί. Σήμερα είμαι μπροστά στην μετατροπή μιας φωτογραφικής έκθεσης και ενός συμπαθέστατου φυλλαδίου σε ένα λεύκωμα που θέλει να συνοψίσει μια ολόκληρη εποχή για το νησί μας. Στην πρώτη παρουσίαση κατέφυγα στην εξιστόρηση της προσωπικής μου σχέσης με τα καράβια της Άνδρου και της ζωής μου. Το ίδιο θα επιχειρήσω να κάνω και στην δεύτερη αυτή παρουσίαση επιτρέποντας στον εαυτό μου να ξαναδραπετεύσω στον χώρο της συγκίνησης που αναδίδει και αυτή φωτογραφική αναδρομή στην Άνδρο του χτες.
Έγραφα πέρσι πως:
«Στις παιδικές μνήμες εκείνα τα μακρινά καράβια φάνταζαν θεόρατα. Όταν τα είδα στην έκθεση φωτογραφίας, στο Γαύριο, μου φάνηκαν μικρά και στενάχωρα! Πόσο ξεγελούν οι αποστάσεις των εποχών…
Έκτοτε μεγαλώσαμε και αλλάξαμε. Μαζί μας μεγάλωσαν και άλλαξαν τα καράβια. Άλλαξαν τα ονόματα και τα σχήματα τους. Τα επιβατηγά έγιναν και οχηματαγωγά. Άλλαξαν και οι μνήμες. Με τα χρόνια έγιναν «χρηστικές». Και η διαδρομή μέχρι την Άνδρο μίκρυνε κι έγινε ένα δίωρο πέρασμα του “ferry-boat”….
Σήμερα τίποτα δεν θυμίζει ταξίδι. Δεν είναι ο χρόνος της διαδρομής που έχει μικρύνει ούτε το μέγεθος των καραβιών που έχουν μεγαλώσει. Είναι που βλέπουμε διαφορετικά τα μεγέθη της ζωής. Ίσως γι’ αυτό αυτές οι σκόρπιες μνήμες και οι παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες μάς συγκινούν. Γιατί θυμίζουν κάτι από τις διαστάσεις μιας μυθικής πια ηλικίας…».
*****
Φυλλομετρώντας πάλι σήμερα τις παλιές φωτογραφικές στις σελίδες του λευκώματος «Αρόδο» του Γιάννη Μαμάη, και θέλω να προσθέσω:
Τα λιμάνια, τα καράβια και τα πρόσωπα στις παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες στις σελίδες ενός φωτογραφικού λευκώματος συχνά έχουν κάτι μαγικό. Μας ταξιδεύουν σε χώρους και σε ίχνη ανθρώπων που πια δεν υπάρχουν. Αποτυπώνουν τοπία που ξέρουμε, αλλά σε μια εντελώς διαφορετική διάσταση. Και αφήνουν μέσα μας μια γλυκιά νοσταλγία για κάτι που ποτέ δεν ζήσαμε…
Φυλλομετρώντας πάλι σήμερα αυτές τις φωτογραφίες νοιώθω να κρατώ στα χέρια μου κάτι από την παλιά Άνδρο. Αυτή που πρωτοσυνάντησα στις παιδικές αναμνήσεις και στις πρώιμες εφηβικές αναζητήσεις μου. Μια Άνδρο που πια δεν υπάρχει. Όπως αύριο δεν θα υπάρχει και η σημερινή Άνδρος για τον εξάχρονο γιό μου. Όπως, δεν θα υπάρχουν τα σημερινά λιμάνια. τα καράβια και τα πρόσωπα για τον εξάχρονο Οδυσσέα. Θα είναι όλα αυτά κάποτε ένα κομμάτι από τις αναμνήσεις του. Εμείς φτιάχνουμε τις αναμνήσεις των παιδιών μας. Κάπως έτσι και από κάποιους άλλους φτιάχτηκε νωρίτερα και η «δική» μας Άνδρο. Κάπως έτσι θα γίνει αύριο και από κάποιους άλλους θα φτιαχτεί και η «δική» του Άνδρος.
Κάπως έτσι έρχονται και φεύγουν οι εικόνες, τα ίχνη, τα σχήματα. Κάπως έτσι έρχονται και φεύγουν τα καράβια και τα πρόσωπα. Καράβια και πρόσωπα στα λιμάνια μιας ζωής που φύγαμε και ήρθαμε. Κάπως έτσι όλα παίρνουν ένα σχήμα στις παλιές φωτογραφίες πριν αποτυπωθεί μέσα μας.
*****
Ταξιδεύω, ταξιδεύεις, ταξιδεύει. Τόσα ταξίδια που ήρθαν και χώρεσαν όλα στο μοναδικό μας ταξίδι. Το δικό μας ταξίδι: Μετ’ επιστροφής. Αυτή την επιστροφή αναζητούμε γυρίζοντας αενάως στην Άνδρο. Μπορεί να ξεφύγαμε μακριά. Μπορεί να φτάσαμε στις εσχατιές της γης. Μπορεί «οι πλεύσεις μας να ανήκουνε στην οικουμένη» όπως έγραψε κάποτε και ο μεγάλος ταξιδευτής Ανδρέας Εμπειρίκος. Όμως, η επιστροφή μας φαίνεται πως ανήκει πάντα στην πατρική Άνδρο. Αυτό μόνο θα πρόσθετα κλείνοντας εδώ ένα νοσταλγικό φυλλομέτρημα σε ένα λεύκωμα που με τις φωτογραφίες του με ταξίδεψε για δεύτερη φορά….
Διαμαντής Μπασαντής
