Με την ιδιότητα του τακτικού αναγνώστη της «α» παρακολουθώ εδώ και καιρό τα γραφόμενα για το ζήτημα των σκουπιδιών. Ως Ανδριώτης ντρέπομαι για την αρνητική δημοσιότητα μας στο πανελλήνιο, ειδικά από την ώρα που κατέρρευσε η χωματερή έως σήμερα με το πρόβλημα άλυτο και διογκούμενο. Ως τακτικός επισκέπτης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους λυπάμαι για την ερημοποίηση ενός νησιού με τόσες δυνατότητες, όχι μόνο από τουρίστες (πλην λίγων ημερών το Πάσχα και το καλοκαίρι) αλλά κυρίως μόνιμο πληθυσμό. Ως Έλληνας αφενός θλίβομαι που το τοπικό αυτό γεγονός συμπίπτει χρονικά με την κρίση που μας μαστίζει, αφετέρου δεν το θεωρώ καθόλου τυχαίο, ίσα-ίσα είναι απόλυτα αντιπροσωπευτικό του που μας οδηγούν τα δεινά της φυλής μας.
Συνδυάζοντας τις παραπάνω ιδιότητες που απορρέουν ενδιαφέρον και συναίσθημα με την τεχνοκρατική αντίληψη και λογική άλλων δυο ιδιοτήτων μου, του οικονομολόγου και του βιομήχανου, σας καταθέτω μια πρόταση ικανή να επιλύσει όχι μόνο ριζικά το πρόβλημα των απορριμμάτων μας αλλά να καταστήσει την Άνδρο και πάλι πρωταγωνιστή στις εξελίξεις. Σκοπός εξάλλου δεν είναι να μένουμε σε αρνητικές διαπιστώσεις, αλλά με βάση αυτές να προχωρούμε από κοινού σε ενέργειες θετικές για το μέλλον του νησιού και της χώρας μας. Και ειδικά , αν αντί να αναλωνόμαστε σε αλληλοκατηγορίες:
α) δούμε το ποτήρι μισογεμάτο, καθώς το γεγονός ότι δεν έχουμε μεριμνήσει τόσα χρόνια για ένα τόσο φλέγον ζήτημα μας δίνει τη μοναδική ευκαιρία να διεκδικήσουμε την πιο σύγχρονη τεχνολογικά λύση, όπως έγινε με το Μετρό της Αθήνας. Μια λύση πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα, αρκεί να είναι διεθνώς δοκιμασμένη με απτά περιβαλλοντικά και οικονομικά αποτελέσματα. Δεν αντέχουμε άλλους Σούκους!
β) ξαναδούμε το ποτήρι μισογεμάτο, αντιμετωπίζοντας το σκουπίδι όχι απαξιωτικά αλλά ως κρυμμένο θησαυρό, όπως το κάνουν οι Γερμανοί εδώ και χρόνια που δεν ευημερούν μόνο επειδή έχουν τη Siemens ή δεν κατέβαλαν, ως όφειλαν, πολεμικές αποζημιώσεις. Έχουν επινοήσει κι άλλους προσοδοφόρους και δη θεμιτούς τρόπους.
γ) δούμε το θέμα ευρύτερα, τόσο στο χρόνο όσο και το χώρο επιλέγοντας μια μόνιμη λύση με παράπλευρα διαχρονικά οφέλη και κυρίως μια λύση που να ξεπερνά τα στενά όρια της Άνδρου, ώστε να καταστεί ελκυστική και βιώσιμη. Κι εδώ ακριβώς είναι το κρίσιμο και δυνατό μας σημείο, ότι δεν είμαστε γεωγραφικά απομονωμένοι! Κάθε άλλο, το νότιο μέρος μας κάτω από την Πίσω Μεριά συνιστά μια μεγάλη ακατοίκητη έκταση που ταυτόχρονα χαίρει πολύ κοντινής θαλάσσιας πρόσβασης από τα γειτονικά νησιά της Τήνου, της Σύρου, της Μυκόνου, της Κύθνου και της Κέας, νησιά μικρότερα σε έκταση που ούτε αυτά έχουν βρει ουσιαστική λύση στα δικά τους σκουπίδια, απλώς η νάρκη έσκασε πρώτη σε εμάς, τους πιο αμελείς.
Προς Θεού, δεν εισηγούμαι να μετατρέψουμε σε χωματερή, όχι μόνο για τα δικά μας απορρίμματα, τη νότια Άνδρο, μια περιοχή μάλιστα χαρακτηρισμένη ως Νatura. Προτείνω εκεί τη δημιουργία μιας υπερσύγχρονης μονάδας ανακύκλωσης και ενεργειακής διαχείρισης απορριμμάτων σε μια έκταση που δεν θα απαιτήσει παρά μερικά στρέμματα γύρω από την παραλία είτε του Μέσα, είτε του Έξω Στενού.
Με τον όρο ανακύκλωση και τα οφέλη της από την επαναχρησιμοποίηση μετάλλων, γυαλιού, χαρτιού και πλαστικού θεωρώ ότι είναι εξοικειωμένοι οι αναγνώστες της εφημερίδας σας, είδαν εξάλλου γεμάτους τους σχετικούς κάδους το φετινό καλοκαίρι, από τη μια μεριά ευτυχώς λόγω της μεγαλύτερης ανταπόκρισης πολιτών και επισκεπτών, από την άλλη δυστυχώς λόγω της ανεπαρκούς αποκομιδής. Για την ενεργειακή διαχείριση, αρκεί να τη βάλει κανείς ως λέξη-κλειδί σε μια μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο ώστε να δει από έγκυρες πηγές πλούσια θεματολογία και δόκιμες εδώ και χρόνια μεθόδους, όπως την παραγωγή θερμικής ενέργειας από την καύση των απορριμμάτων σε ειδικούς κλιβάνους, χωρίς έκλυση ρύπων στην ατμόσφαιρα, ικανή να ηλεκτροδοτήσει ολόκληρες πόλεις ή συνοικίες. Το σημαντικότερο, χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, θα διαβάσει για ελάχιστα υπολείμματα επεξεργασίας, η οποία είναι τόσο καθαρή και αβλαβής, ώστε σε πόλεις, όπως το Παρίσι, οι μονάδες βρίσκονται εντός πολεοδομικού ιστού και δίπλα σε ποτάμια, όπως τον Σηκουάνα!
Στα καθ’ ημάς πάλι, προαπαιτείται, όπως και έχει ήδη προταθεί από πολλούς, μια αυξημένη συμμετοχή στην ανακύκλωση και αρχική κομποστοποίηση των συγκεκριμένων ανακυκλώσιμων απορριμμάτων σε κομβικά σημεία (π.χ. Γαύριο, Χώρα Άνδρου, Ερμούπολη, Χώρα Τήνου & Μυκόνου κλπ.) προς συμπίεση τους κόστους μεταφοράς τους. Για τα σκουπίδια της Άνδρου, αποτελεί προϊόν οικονομοτεχνικής μελέτης το αν θα επιλεχτεί και σε ποιο στάδιο η θαλάσσια ή η οδική μεταφορά προς το Στενό. Στη δεύτερη περίπτωση, δεν αρκεί να γίνει ασφαλτόστρωση του σημερινού χωματόδρομου, αλλά μετατροπή του σε δρόμο προδιαγραφών τουλάχιστον αντίστοιχων με εκείνον μεταξύ Άρνης-Βουρκωτής. Έτσι προνοούμε για μελλοντική, σε επόμενες δεκαετίες, σύζευξη Άνδρου-Τήνου, σε πρώτη φάση με «παντόφλες», που ανάμεσα σε άλλα οφέλη θα μας δώσει τη δυνατότητα απόκτησης Νοσοκομείου. Δυο πιο άμεσα οφέλη ενός καλύτερου δρόμου που θα οδηγήσει σε ταχύτερη απόσβεση του κόστους του, θα είναι α) η απρόσκοπτη τροφοδοσία της μονάδας με «πρώτη ύλη» μόνο από το δικό μας νησί σε περιόδους παρατεταμένων τρικυμιών β) η καλύτερη πρόσβαση κλειστών υδροφόρων και φορτηγών με ανδριώτικα προϊόντα (π.χ. κρέατα και λεμόνια) στη λιμενική εγκατάσταση του εργοστασίου, ώστε τα πλοία από τα γειτονικά άνυδρα νησιά να μην επιστρέφουν άδεια στην αφετηρία τους. Αντιθέτως έτσι θα τροφοδοτούν σε πολύ χαμηλότερο κόστος από σήμερα διάφορες τοπικές ανάγκες.
Αν όλα αυτά με την επίκληση του «δεν υπάρχουν λεφτά» σας φαίνονται θεωρητικά και μακρινά, είναι υλοποιήσιμα και με το παραπάνω αρκεί να υπάρχει βούληση, σχέδιο και συντονισμένη δράση αρχής γενομένης από το εκλεγμένο Δημοτικό Συμβούλιο και μάλιστα από τώρα. Εδώ και σήμερα είναι το πρόβλημα, εδώ και σήμερα είναι και πάμπολλες ευκαιρίες στην εξεύρεση των πόρων, τις οποίες αλίμονο αν χάσουμε.2 δις. ευρώ αναμένεται την προσεχή τριετία να διατεθούν σε τέτοιου τύπου περιβαλλοντικά έργα στη χώρα μας με τη συντριπτική πλειοψηφία να δίνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, χάρη στην πρόσφατη ευνοϊκή απόφαση για μειωμένη εθνική συμμετοχή. Δεν είναι προτιμότερο από το να τους πληρώνουμε πρόστιμα για παράνομες χωματερές να απορροφούμε πόρους σε μια κατεύθυνση, την προστασία του περιβάλλοντος, στην οποία η Ε.Ε. δίνει μέγιστη προτεραιότητα;
Στο προαναφερθέν ποσό αξίζει να συνυπολογίσουμε το αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον ξένων και εγχώριων κεφαλαίων στα πλαίσια της πράσινης ανάπτυξης και της ενέργειας. Υπάρχουν πολλές ελληνικές τεχνικές εταιρείες με τεχνογνωσία στην υλοποίηση περιβαλλοντικών έργων, σε αυτοχρηματοδοτήσεις και σε συμπράξεις δημοσίου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ). Δεν είναι τυχαίο ότι ένας εξ’ αυτών των ομίλων έχει αναλάβει την υλοποίηση αντίστοιχης φιλοσοφίας έργου στην Αγία Πετρούπολη στη Ρωσία. 27 όμιλοι διεκδικούν τον πρώτο διαγωνισμό στην Ελλάδα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Εκεί τοπικοί Δήμοι από τέσσερις νομούς συνένωσαν δυνάμεις για ένα έργο πνοής στην περιοχή.
Εδώ, αν σταματήσουμε να σκεφτόμαστε ως Χωραίτες, Κορθιανοί, Γαυριώτες κλπ, αλλά ως Κυκλαδίτες και ΕΛΛΗΝΕΣ θα μπορέσουμε να διεκδικήσουμε μέσω της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στη Σύρο ένα έργο που αφορά όχι μόνο δεκάδες χιλιάδες μόνιμου πληθυσμού, αλλά και τις εκατοντάδες χιλιάδες διερχόμενου εγχωρίου και ξένου τουρισμού. Το υψηλότατο ποσοστό ανακυκλώσιμων υλικών από τις δραστηριότητες των νησιών μας και η απουσία, πρακτικά, δύσκολα διαχειρίσιμων βιομηχανικών και νοσοκομειακών αποβλήτων αποτελούν μαγνήτη για την προσέλκυση ιδιωτών και δη, εν μέσω κατασκευαστικής απραξίας, εγχώριων μελετητικών γραφείων και κοινοπραξιών. Το υψηλό κόστος μεταφοράς απορριμμάτων στην ηπειρωτική Ελλάδα, το σημερινό ενεργειακό έλλειμμα των νησιών μας και το συνεχιζόμενο περιβαλλοντικό έγκλημα στην Άνδρο, αποτελούν σοβαρά επιχειρήματα απέναντι στο ΥΠΕΚΑ, ώστε να προωθήσει με διαδικασίες fast-track το έργο στην Περιφέρεια μας επιτυγχάνοντας δυο ακόμη εθνικούς και ευρωπαϊκούς στόχους, την ενεργειακή αυτάρκεια και τη μείωση εκπομπών άνθρακα.
Μήπως σπαταλούνται άδικα πόροι αν προχωρήσει η σύνδεση μας με το ηπειρωτικό δίκτυο της ΔΕΗ στο Λαύριο; Επαρκούν δηλαδή για τις ανάγκες μας τα σκουπίδια και το αιολικό/ηλιακό μας δυναμικό; Οπότε να διεκδικήσουμε τους πόρους αυτούς για τόσα άλλα έργα ανολοκλήρωτων υποδομών; Πρόκειται για ερωτήματα που μπορούν να βρουν απάντηση από τους ίδιους αποδέκτες στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στους οποίους έχει ήδη αναθέσει ο Δήμος Άνδρου τη χωροταξική και τεχνικοοικονομική μελέτη για νέο ΧΥΤΥ. Επίσης, αξίζει ο Δήμος να ζητήσει τη συνδρομή του ΚΑΠΕ (Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) που διαθέτει αξιόλογο επιστημονικό προσωπικό με πρακτικές εμπειρίες σε συνεργασία με Υπουργεία και Φορείς της Βιομηχανίας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης .
Αρκεί, κατόπιν σύγκλησης του, το Δημοτικό μας Συμβούλιο ως μια γροθιά, συνυπολογίζοντας τα ευνοϊκά δεδομένα της συγκεκριμένης πρότασης, να αναδείξει το ζήτημα από ανδριώτικο σε κυκλαδίτικο και πανελλαδικό κινητοποιώντας προς την ίδια κατεύθυνση τον Περιφερειάρχη κ. Μαχαιρίδη. Δεν είναι τυχαίο ότι η μελέτη της ΜcKinsey «Ελλάδα 10χρόνια μπροστά» που εκπονήθηκε για λογαριασμό του ΣΕΒ παρουσίασε πριν λίγες ημέρες (5/9/2011) την ενέργεια ως βασικό κλάδο ανάπτυξης και τη διαχείριση αποβλήτων σε αναδυόμενο αστέρα της ελληνικής οικονομίας. Το momentum είναι μαζί μας!
Αν λοιπόν το κόστος της επένδυσης για τη Μονάδα των Βορείων Κυκλάδων φαντάζει υψηλό, μπορεί να χρηματοδοτηθεί και το όφελος της είναι κατά πολύ μεγαλύτερο και πολυδιάστατο. Ενδεικτικά αναλογιστείτε μόνο για το νησί μας τις νέες θέσεις εργασίας σε επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό, την αναζωογόνηση της τοπικής αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, τη θετικότατη προβολή της Άνδρου με διαφοροποιημένο τρόπο ώστε να προσελκύσει αυτό που παραδοσιακά της αξίζει, επισκέπτες υψηλού μορφωτικού επιπέδου και περιβαλλοντικής ευαισθησίας.
Παρακολουθώ λοιπόν τους τοπικούς άρχοντες να διαβουλεύονται την προσωρινή μεταφορά των δικών μας σκουπιδιών, άρα και του προβλήματος, στην ήδη επιβαρυμένη Αθήνα που δεν αναμένεται, λόγω πολυπλοκότητας και τεράστιου όγκου απορριμμάτων, να λύσει με παρόμοιες τεχνολογίες το δικό της πονοκέφαλο πριν το 2014. Παράλληλα, δεν είναι προτιμότερο οι ιθύνοντες να ζητούν από κοινού να γίνει το δικό μας έργο; Προλαβαίνουμε να είμαστε έτοιμοι πριν από την Αττική, αποτελώντας μάλιστα έργο-πιλότο μικρότερης κλίμακας. Ναι, πολύ πριν το 2014, έτος, τονίζω κι ως τοπικός ψηφοφόρος, των επόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών…
Συμπερασματικά, τόσο ο Δήμος Άνδρου όσο και η Περιφέρεια στη Σύρο έχουν μια μοναδική ευκαιρία να μετατρέψουν ένα τεράστιο πρόβλημα σε μια ολοκληρωμένη λύση με προοπτική και σε ένα ηχηρότατο παγκόσμιο μήνυμα του πως ΑΝΑΚΑΜΠΤΟΥΝ οι ΕΛΛΗΝΕΣ, όταν αντικαθιστούν την ευθυνορριψία με την αυτοκριτική , την υποτέλεια με την αξιοπρέπεια, τη φαγωμάρα με τη σύμπνοια, τη μοιρολατρία με τη δράση, τον απομονωτισμό με την οικουμενικότητα. Αναμένουμε λοιπόν και απαιτούμε απτά αποτελέσματα για το καλό ΟΛΩΝ μας.
Αλέξανδρος Κατραούζος
