«Τα καλά βιβλία είναι για τους νέους ό,τι ο ήλιος και η δροσερή βροχή για τους σπόρους, που έμειναν θαμμένοι κάτω απ’ τους πάγους του χειμώνα.»
Κυκλοφόρησαν για μια ακόμα χρονιά αρκετά βιβλία και κείμενα για την Άνδρο. Με δεδομένο τον χώρο της εφημερίδας θα κάνουμε μια προσπάθεια να παρουσιάσουμε μερικά εξ αυτών που αξίζουν την προσοχή.
Ανάμεσα στις εκδόσεις ξεχωρίζει ακόμα μια φορά η ετήσια Νήσος Άνδρος
(εκδόσεις Τυπωθείτω). Από τα κείμενα που δημοσιεύει ξεχωρίζει το εξαιρετικό δοκίμιο του φιλόλογου Γιάννη Πίππα «Το Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο – Οι Φάροι της Άνδρου». Πρόκειται για μια αναλυτική παρουσίαση των φάρων της Άνδρου και μια σύντομη αναδρομή του φαρικού συστήματος από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ακόμα να επισημάνουμε το δοκίμιο για τη ναυτιλία του καθηγητή Β. Κρεμμυδά που γράφτηκε με αφορμή την έκδοση του λευκώματος Αρόδο. Ένα πληροφοριακό για τον σπουδαίο μουσικό Δημήτρη Μητρόπουλο, όπου επισημαίνεται η ανδριακή καταγωγή του. Και δύο κείμενα δύο ξεχωριστών προσωπικοτήτων: Το πρώτο της Δανάης Στρατηγοπούλου από ένα ταξίδι της στην Άνδρο και τον Άγιο Πέτρο (1982), το άλλο του Ανδρέα Καραντώνη για την Άνδρο και τη Χώρα. Επιπλέον, μια σημαντική ιστορική μελέτη του ανδριώτη ιστορικού Δημήτρη Πασχάλη για τον Λάμπρο Κατζώνη με πρόλογο του ιστορικού Βασίλη Κρεμμυδά. Τέλος, ένα κείμενο ερωτηματικό της Ελένης Καραμπάτσου για το αν η Άνδρος μπορεί να επιβιώσει οικονομικά στηριζόμενη στις 40 καλοκαιρινές μέρες που αξιοποιεί μέχρι σήμερα τουριστικά ετησίως.
Το μυθιστόρημα του Μιχάλη Βλαχάκη «Η Οδύσσεια ενός Ανδριώτη»
(εκδόσεις Gutenberg), το οποίο περιγράφει τη ζωή και τη δράση ενός ανδριώτη στις αρχές του 20ου αιώνα. Η περίοδος εκείνη υπήρξε η χρυσή εποχή της Άνδρου. Η ανδριώτικη ναυτιλία κυριαρχούσε στην Ελλάδα και άπλωνε σε όλο τον κόσμο. Η ζωή του ήρωα του βιβλίου απεικονίζεται με τρόπο που αναπαριστά εκείνη την μακρινή εποχή. Ο Βλαχάκης χρησιμοποιεί ιστορίες, εκφράσεις, εικόνες, που αναπαριστούν εκείνη την εποχή. Στόχος του να αφηγηθεί με όση περισσότερη παραστατικότητα μπορεί τη ζωή και τη δράση των ανθρώπων της εποχής. Τις περιπέτειες τους. Την καθημερινότητα τους. Όλα αυτά που πλέον ανήκουν σήμερα στο χώρο του θρύλου και της ιστορίας. Πρόκειται για μια ακόμα ενδιαφέρουσα προσπάθεια να αποτυπωθεί μια Άνδρος που έφυγε ανεπιστρεπτί. Και η οποία χρόνο με τον χρόνο χάνεται μαζί με τους τελευταίους ανθρώπους που ακόμα θυμούνται κάτι από τον απόηχο της…
Το ιστορικό δοκίμιο του Δημήτρη Ι. Κυρτάτα «Ο Διόνυσος στην Άνδρο ή Οι Μεταμορφώσεις ενός Μύθου» (εκδόσεις Άγρα). Πρόκειται για μια μονογραφία που ξεκίνησε από μια σπουδή του συγγραφέα που δημοσιεύτηκε στη Νήσο Άνδρο το 2009. Στη συνέχεια ο Δ. Κυρτάτας προχώρησε παρακάτω. Έψαξε τον μύθο του Διονύσου, στις Κυκλάδες και στην Άνδρο. Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον και πολύ καλογραμμένο ιστορικό μελέτημα. Στην Άνδρο ο θεός Διόνυσος κάνει έντονη την παρουσία του κατά τον 4ο και τον 3ο αιώνα π.Χ. στην αρχαία πόλη (Παλαιόπολη). Ο Διόνυσος αναβιώνει εκ νέου στην Άνδρο κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Η Άνδρος των Βενετών και των Φράγκων επαναφέρει σταδιακά μια κοσμικότητα που έχει χαθεί στα χρόνια του Βυζαντίου. Και η Αναγεννησιακή Άνδρος με τις επαφές που έχει με την Κρήτη και τη Βενετία επαναφέρει στο προσκήνιο το κρασί, την γιορτή, Η «ανάμνηση» αυτή και οι σχέσεις με τη Δύση της εποχής διατηρούν την διονυσιακή κοσμικότητα του νησιού κατά τα χρόνια των Βενετών. Μετά το 1700 η Άνδρος επανέρχεται πλήρως στην Ορθοδοξία και σταδιακά σβήνει κάθε προγενέστερη «ανάμνηση». Η επαναφορά της «ανάμνησης» γίνεται κατά τον 19ο αιώνα μέσα από περιηγητές και αρχαιολόγους που αναζητούν αναφορές στον θεό σε διάφορα μέρη του νησιού (Μένητες, Παλαιόπολη, Αγιά κλπ).
Δ. Μπασαντής
