Είναι φανερό ότι η κοινωνία μας περνά μια άνευ ιστορικού προηγούμενου οικονομική και όχι μόνο κρίση. Μέσα σε λίγα χρόνια, οι σταθερές που θεμελίωναν τον προγραμματισμό της κάθε πτυχής της ζωής μας, έχουν ανατραπεί. Μια από τις σταθερές αυτές είναι ο προγραμματισμός γύρω από τον επαγγελματικό προσανατολισμό της νεολαίας μας.
Η οικονομική κρίση, επαναφέρει με διαφορετική μελλοντολογική πρόβλεψη και πάντως ανατρεπτικά, ένα προαιώνιο ερώτημα: τι θα πρέπει να σπουδάσω σήμερα για να βρω άμεση απασχόληση αύριο. Παραδοσιακά, η σχολική επίδοση προδίκαζε κατά κάποιο τρόπο τις επαγγελματικές επιλογές. Έτσι, οι πολύ καλοί και αριστούχοι απόφοιτοι λυκείου επέλεγαν τις ιατρικές, πολυτεχνικές ή άλλες υψηλών προδιαγραφών σχολές. Προφανώς γιατί αυτές οι σχολές υπόσχονταν άμεση, προσοδοφόρα και με κοινωνική αναγνώριση απασχόληση. Αποτέλεσμα των επιλογών αυτών ήταν να συγκεντρώνουν οι σχολές αυτές την αφρόκρεμα των αποφοίτων λυκείου, αφήνοντας για τα λιγότερα ελκυστικά επαγγέλματα, τους μέτριους και κάτω του μετρίου αποφοίτους. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η απλή λειτουργία της ζήτησης και της προσφοράς των επαγγελματικών επιλογών, διαμόρφωνε όχι απλά και μόνο την επαγγελματική και κοινωνική διαστρωμάτωση, αλλά πιο σημαντικά καθόριζε και διατηρούσε τη στελέχωση των υψηλών προδιαγραφών επαγγελμάτων, με τους πλέον προσοντούχους αποφοίτους λυκείου. Η οικονομική κρίση φαίνεται ότι ανέτρεψε την καθεστηκυία αυτή τάξη. Οι απόφοιτοι των σχολών με τη μεγαλύτερη ζήτηση βρέθηκαν είτε στη δεξαμενή των ανέργων ή να ξεσκονίζουν τη γλωσσομάθεια τους προετοιμάζοντας το Eures βιογραφικό τους για διεθνή καριέρα.
Η αρνητική αυτή συγκυρία, ή οποία δεν φαίνεται να είναι πρόσκαιρη, έχει ένα απρόσμενο θετικό αντίκτυπο στην ανακατανομή της στελέχωσης με ανθρώπινο δυναμικό, των προηγουμένων μη προνομιούχων από άποψης προτιμήσεων επαγγελμάτων. Τούτο γιατί, τώρα το κριτήριο της επιλογής του επαγγέλματος είναι η άμεση απασχολισιμότητα, που υπόσχεται μια επαγγελματική σχολή. Τα ναυτικά επαγγέλματα είναι γεγονός ότι βρίσκονταν χαμηλά στις προτιμήσεις των αποφοίτων του λυκείου. Από την δεκαετία του 70’ και μετά, υπήρξε μια σταδιακή αποστελέχωση τόσο αριθμητική όσο και ποιοτική, στις θέσεις των αξιωματικών του Εμπορικού μας Ναυτικού. Ωστόσο, απ’ ότι τα πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας δείχνουν, η δυσμενής οικονομική συγκυρία αρχίζει να δρα όχι μόνο ανασταλτικά ως προς την τάση αυτή, αλλά και να την ανατρέπει. Μεταξύ του 2009 και 2012 οι πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων για τις σχολές των Εμποροπλοιάρχων εξαπλασιάσθηκαν από 257 σε 1543 άτομα και οι αντίστοιχες προτιμήσεις για τις σχολές Μηχανικών 16πλασιάσθηκαν, από 41 υποψήφιους σε 677. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη πτυχιούχοι ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, εγγράφονται στις Ακαδημίες του Εμπορικού Ναυτικού, για να ακολουθήσουν ναυτική καριέρα. Η ζήτηση αυτή αναμφισβήτητα ανεβάζει το ακαδημαϊκό επίπεδο των αποφοίτων των πάρα πάνω σχολών, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μελλοντικών στελεχών του Εμπορικού Ναυτικού υψηλοτέρων προδιαγραφών από αυτές του παρελθόντος. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με την υπαρκτή πλέον αναγκαιότητα της ανανέωσης και της αναβάθμισης του ρόλου των στελεχών του Εμπορικού Ναυτικού, έρχεται να κουμπώσει και να λειτουργήσει ενισχυτικά, προς όφελος της Εμπορικής μας Ναυτιλίας. Επομένως, η δυσμενής συγκυρία που προδιαγράφει η οικονομική κρίση στη δυνατότητα απασχόλησης των νέων, καθίσταται τώρα ελπιδοφόρος ευκαιρία για την αναβάθμιση των στελεχών της Εμπορικής μας Ναυτιλίας. Η στροφή αυτή προς τα ναυτικά επαγγέλματα θα πρέπει να ιδωθεί, να κατανοηθεί και προπάντων να υποστηριχθεί από τον εφοπλιστικό κόσμο, γιατί τα οφέλη θα επιστέψουν σ’ αυτόν, με πολλαπλάσια δυναμική σε όρους αυξημένης ανταγωνιστικότητας των πλοίων του. Με λίγα λόγια η κρίση σ’ ορισμένα επαγγέλματα, μετουσιώνεται σε ευκαιρία αναβάθμισης άλλων. Η ευκαιρία αυτή δεν θα πρέπει να πάει χαμένη από τον Ανδριώτικο εφοπλιστικό κόσμο, ο οποίος ιστορικά έχει στηρίξει αλλά και στηρίζεται πάνω στην Ανδριώτικη ναυτοσύνη.
Γιάννης Χαλάς
