Σπάνια πουλιά σώζονται, περιστεριώνες ξαναλειτουργούν, σανοδοτικά φυτά καλλιεργούνται!
Τα προστατευόμενα είδη πουλιών απολαμβάνουν τη φιλοξενία των βραχονησίδων της Άνδρου
Εδώ και τρία χρόνια, στις ακατοίκητες νησίδες της Άνδρου συντελείται ένα περιβαλλοντικό «θαύμα». Χάρη στο πρόγραμμα Life –που υλοποιείται με τη συνδρομή του χρηματοδοτικού εργαλείου Life της Ευρωπαϊκής Ένωσης- αποκαθίστανται και λειτουργούν και πάλι μοναδικής ομορφιάς περιστεριώνες, καλλιεργούνται πάνω από 100 στρέμματα με σανοδοτικά φυτά (βρώμη, βίκος, κριθάρι, τριφύλλι) και σώζονται σπάνια πουλιά, που χρησιμοποιούν τις ακατοίκητες νησίδες για φώλιασμα.
Μεταφορά νερού, προκειμένου να ποτισθούν οι καλλιέργειες
Τι είναι, όμως, το Life και πώς λειτουργεί, στην Άνδρο;
Οι ακατοίκητες νησίδες του νησιού, εδώ και πολλά χρόνια, αποτελούν τον τόπο κατοικίας σπάνιων ειδών πουλιών, όπως του Μαυροπετρίτη, του Αιγαιόγλαρου και του Θαλασσοκόρακα. Τα συγκεκριμένα είδη κινδυνεύουν με αφανισμό, εξαιτίας των τρωκτικών (αρουραίοι) που εμφανίστηκαν στις νησίδες και απειλούσαν κυρίως τα αυγά των πουλιών και τους νεοσσούς που εκκολάπτονταν. Πολύ επικίνδυνος εχθρός, για τα συγκεκριμένα είδη, είναι και οι Ασημόγλαροι, οι πληθυσμοί των οποίων αυξήθηκαν δραματικά τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της ύπαρξης ανοιχτών χωματερών, που τους παρέχουν άφθονη τροφή. Τρωκτικά και Ασημόγλαροι απειλούσαν να εξαφανίσουν είδη πουλιών όπως του Μαυροπετρίτη, του Αιγαιόγλαρου και του Θαλασσοκόρακα και εδώ έρχεται η παρέμβαση του προγράμματος LIFE, να αποκαταστήσει τις ισορροπίες.
Με την τοποθέτηση τεχνητών φωλιών, με στοχευμένες φυτεύσεις αυτοφυών θάμνων, αλλά και με δράσεις εξόντωσης των αρουραίων, το πρόγραμμα βελτίωσε τις συνθήκες του βιοτόπου φωλιάσματος. Η επιστημονική έρευνα ανέδειξε άμεσα οφέλη από την υλοποίηση των διαχειριστικών δράσεων, κυρίως στη βελτίωση της αναπαραγωγικής επιτυχίας των προστατευόμενων ειδών πουλιών που φωλιάζουν στις νησίδες, ενώ κατά τη διάρκεια του προγράμματος δημιουργήθηκε μια νέα αποικία Αιγαιόγλαρου σε μια από αυτές. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η αποκατάσταση της φυσικής ισορροπίας των οικοσυστημάτων των ακατοίκητων νησίδων προς όφελος όλων των ειδών χλωρίδας και πανίδας.
Παραδοσιακές καλλιέργειες
Το τοπίο της Άνδρου έχει διατηρήσει πολλά στοιχεία από τις παραδοσιακές γεωργικές πρακτικές, παρόλο που πλέον αυτές έχουν σχεδόν ξεχαστεί. Μεγάλο μέρος του νησιού έχει διαμορφωθεί από την παρουσία αναβαθμίδων και των ιδιαίτερης τεχνοτροπίας ξερολιθιών, ενώ διάσπαρτα στα χωράφια βρίσκονται αλώνια, κελιά (βοηθητικά αγροτικά κτίσματα) και περιστεριώνες. Σε μια προσπάθεια να συμβάλλει στην αναβάθμιση των οικολογικών χαρακτηριστικών των χερσαίων βιοτόπων της Άνδρου, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με την τροφή των προστατευόμενων ειδών πουλιών, το πρόγραμμα LIFE αναβιώνει παραδοσιακές γεωργικές πρακτικές. Μια από αυτές είναι η παραδοσιακή καλλιέργεια δημητριακών και άλλων σανοδοτικών φυτών, όπως βρώμη, βίκος, κριθάρι, τριφύλλι. Κατά τη συγκομιδή τα φυτά πακετάρονται σε δεμάτια ή μπάλες, ξεραίνονται, και χρησιμοποιούνται αργότερα ως σανός για το τάισμα των προβάτων, κατσικιών, αγελάδων κ.λπ. Η καλλιέργεια γίνεται στις αναβαθμίδες της ημιορεινής ζώνης, όπου ήδη καλλιεργούνται περίπου 100 στρέμματα, τα οποία έχουν παραχωρηθεί εθελοντικά για τον σκοπό αυτό, με πολύ καλά αποτελέσματα. Ήδη καταγράφεται αύξηση σποροφάγων ειδών, όπως οι πέρδικες.
Το φύτεμα αυτοφυών θάμνων στις ακατοίκητες βραχονησίδες αποτελεί βασική δράση του προγράμματος LIFE
Παράλληλα, το πρόγραμμα προωθεί την αναβίωση της παραδοσιακής εκτροφής περιστεριών, με επισκευή και επαναλειτουργία τριών ανδριώτικων περιστεριώνων. Οι περιστεριώνες χρησίμευαν στο παρελθόν για τη στέγαση των περιστεριών, που εξέτρεφαν οι κάτοικοι για το κρέας τους και το λίπασμα που προσέφεραν για τις καλλιέργειές τους. Απώτερος στόχος της δράσης είναι να δείξει, με απτά παραδείγματα, ότι η αναβίωση παραδοσιακών ανθρώπινων δραστηριοτήτων, στις σημερινές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες μπορεί αφενός να βοηθήσει τα τοπικά οικοσυστήματα και αφετέρου να αποτελέσει βιώσιμη οικονομική προοπτική για τους παραγωγούς που θα επενδύσουν σε τοπικά προϊόντα που συνδέονται με την μοναδική φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της Άνδρου.
Τουριστικές δράσεις
Το πρόγραμμα LIFE προσφέρει σημαντικά και στο τουριστικό προϊόν της Άνδρου, που έχει εξελιχθεί σε έναν αξιόλογο προορισμό για τους λάτρεις της πεζοπορίας. Πεζοπορικές διαδρομές «διασταυρώνονται» με δράσεις του προγράμματος στις βραχονησίδες, και δεν είναι λίγες οι φορές που οι επισκέπτες – πεζοπόροι ενημερώνονται για το πρόγραμμα και προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους σε διάφορες δράσεις.
Η φύση της Άνδρου αναδεικνύει για μια ακόμη φορά τη μοναδικότητά της και αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημα του νησιού, όσον αφορά το τουριστικό προϊόν.
