«Γεμιτζήδες Ιστορίες που έγιναν θρύλοι»

Το τηλέφωνο κτύπησε στην εφημερίδα. «Πέτρος Μπέης εδώ. Από την Αμερική. Θα σου δώσει η Μανιώ ένα βιβλίο. Να μου πεις τη γνώμη σου». Το βιβλίο ήρθε. Με μια γρήγορη ματιά σκέφτηκα πως είναι ένα ακόμα αυτοβιογραφικό κείμενο. Δεν στάθηκα στον πρόλογο. Ποτέ δεν τον διαβάζω άλλωστε πριν… Τον διαβάζω πάντα αφού έχω τελειώσει με το βιβλίο. Ανάποδα, μπορεί. Αδικαιολόγητα όχι. Σημασία για μένα έχει το συναίσθημα. Το ιδιαίτερο αυτό αίσθημα που αφήνει η γραφή κι οδηγεί τη φαντασία, ερεθίζοντας τη σκέψη. Πέρασα στο κείμενο κι ένοιωσα πως ταξίδεψα. Από τα στενά όρια της Άνδρου, της Ελλάδας και της Αμερικής ακόμη, στις ταραγμένες θάλασσες του κόσμου, στους ανέμους του πολέμου, στις τρικυμισμένες θύμησες της ιστορίας, στις έννοιες της Τιμής και του Ήθους, της Αντρειοσύνης του σώματος και της ψυχής.

Ίσως οι μοναδικοί άνθρωποι που πλησιάζουν τα όρια του Θεού είναι εκείνοι που έχουν νικήσει το φόβο, οι Ναυτικοί και οι Πιλότοι. Διαβάζοντας το βιβλίο της Μανιώς Μάνεση «Γεμιτζήδες Ιστορίες που έγιναν θρύλοι», ιχνηλατείς την ψυχή των ανθρώπων της θάλασσας, των Ναυτικών, που τολμούν να παλέψουν τη Φύση και άσχετα αν χάνουν ή κερδίζουν αναδεικνύονται νικητές στο διαμέτρημα γιατί έχουν τολμήσει. Η γραφή στα κείμενα ρέει, οι εικόνες ζωντανεύουν με μοναδική διαύγεια, οι διηγήσεις επίσης.

Ο ορισμός της τραγωδίας «ως μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας» πραγματώνεται στο ακέραιο, και «δι ελέω και φόβω περαίνουσα» έρχεται η «των τοιούτων παθημάτων κάθαρσις»

Διαβάζοντας το βιβλίο της Μανιώς Μάνεση τα μάτια μου γέμισαν δάκρυα… Και έτσι γύρισα στον Πρόλογο…

Μ. Φωτοπούλου -Μαργέτη

«Ήταν καλοκαίρι του 2014 στην Άνδρο. Απόγευμα, στο σπίτι του Πέτρου Μπέη στα Αποίκια της Άνδρου και η γλαφυρή αφήγησή του για τον περιπετειώδη διάπλου του Ατλαντικού με ένα ρυμουλκό, το οποίο είχε ο ίδιος μετασκευάσει στο ιδιόκτητο ναυπηγείο του στο Νόρφολκ και οδηγήσει από εκεί μέχρι το νησί όπου γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια, κίνησε το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον μου. Οι αναμνήσεις οι οποίες καταγράφηκαν στο κασετοφωνάκι που πάντα με συνοδεύει, ζωντάνεψαν ξανά το ταξίδι του «Γεμιτζή» με πλήρωμα αρχάριους, ερασιτέχνες ναυτικούς. Ένα επίτευγμα στα όρια του θρύλου… «Γεμιτζίδικο» κατά την προσφιλή έκφραση του Πέτρου Μπέη, την οποία χρησιμοποιεί για οντότητες ή κατασκευές που λειτουργούν στο κάλλιστο. Που είναι «the best of the best», οι καλύτεροι των καλύτερων… οι κάλλιστοι. Ίσως γι’ αυτό, αν και ο όρος είναι ναυτικός, τον χρησιμοποιεί και πέρα από τα στενά όρια του. «Γεμιτζής είναι και ο καλός χειρούργος, γεμιτζής ο καλός τεχνίτης που τα βγάζει πέρα στις δυσκολίες, γεμιτζής και η γυναίκα του ναυτικού που μεγαλώνει μόνη τα παιδιά και ανταπεξέρχεται παλικαρίσια σε όλες τις δυσκολίες» λέει ο Πέτρος Μπέης. Γι’ αυτό και ονόμασε έτσι το δημιούργημά του… Στην κουβέντα εκείνο το αυγουστιάτικο απόγευμα, έγιναν αναφορές και σε άλλες ναυτικές –«γεμιτζίδικες» πάντα- ιστορίες.

Το «Αμφίαλος»

Του Σταμάτη Πολέμη, ο οποίος κράτησε ζωντανό το πλήρωμά του στο κομμένο και μισοβυθισμένο «Αμφίαλος» στον τρικυμισμένο Βόρειο Ατλαντικό το Φεβρουάριο του 1964, μέχρι να τους εντοπίσει και διασώσει το καναδικό αντιτορπιλικό «Athabaskan»… Όλοι οι πρωταγωνιστές, Ανδριώτες! Το υλικό ήταν αναμφισβήτητα μια πρόκληση για περαιτέρω έρευνα και φυσικά δημοσίευση. Περιπέτειες που αγγίζουν τα όρια του θρύλου, θα έπρεπε να γίνουν γνωστές και στις επόμενες γενιές. Μέσα από το site μου «Ανδρίων Χρόνοι» σκέφτηκα… «Να τις μαζέψεις σε ένα βιβλίο!» ήταν η ιδέα του Πέτρου Μπέη, ιδιαίτερα ελκυστική για έναν δημοσιογράφο. Η πρόκληση ήταν μεγάλη και οι ατέλειωτες ώρες για τη συλλογή του υλικού ανταμείφθηκαν από τα στοιχεία που ανακάλυπτα μέσα από τις αφηγήσεις και μέσα από τον τύπο μιας εποχής που έχει περάσει και βρίσκεται φυλαγμένη στα αρχεία εφημερίδων της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων και της Καϊρείου Βιβλιοθήκης.

Στόχος αυτού του βιβλίου άλλωστε είναι τούτες οι ιστορίες, να γίνουν γνωστές και στις επόμενες γενιές. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Πέτρο Μπέη, για την αμέριστη συμπαράσταση του όλο το διάστημα της συγγραφής του βιβλίου αυτού. Για την ιδέα, το υλικό το οποίο μου πρόσφερε, τις αναμνήσεις από την περιπέτεια του «Γεμιτζή» και τις συζητήσεις που είχε με τους πρωταγωνιστές των τριών άλλων ιστοριών τις οποίες μοιράστηκε μαζί μου. Θέλω να ευχαριστήσω την Φραγκούλα Πολέμη – Φαλαγκά, κόρη του πλοιάρχου Σταμάτη Πολέμη για τα στοιχεία «από πρώτο χέρι» και το οικογενειακό αρχειακό υλικό που μου έδωσε και την Ανθούλα Μπέη – Κουτσούκου, κόρη του Παρασκευά Μπέη για το υλικό που συνεισέφερε.

Μανιώ Μάνεση

Νοέμβρης 2016

«Το καράβι θα νηολογείτο στο Wilmington Delaware υπό αμερικάνικη σημαία. Για να είναι επομένως αξιόπλοο, σύμφωνα με τους κανονισμούς SOLAS έπρεπε να ανακατασκευαστεί με τους κανονισμούς του αμερικανικού νηογνώμονα ABS και της αμερικανικής ακτοφυλακής USCG. Έπρεπε να γίνουν μελέτες για τη δύναμη των σιδηροκατασκευών, τη χωρητικότητα των δεξαμενών, τις ηλεκτρομηχανές, τον εξοπλισμό του πηδαλίου, καθώς και σημαντικοί υπολογισμοί ευστάθειας… Και όλα αυτά την εποχή που δεν υπήρχε η εξέλιξη που υπάρχει σήμερα στους υπολογιστές. Οι υπολογισμοί έγιναν όλοι με λογαριθμικούς κανόνες με το χέρι και με μόνη βοήθεια, τα τότε κομπιουτεράκια…

Πρέπει να αναγνωρίσω, θεωρώ χρέος μου να αναφέρω ότι σ’ αυτή τη μελέτη, υπολογισμούς, σχέδια και κατασκευή ήμουν τυχερός να έχω τη συμπαράσταση και βοήθεια από τους έξι συγγενείς και φίλους, Ανδριώτες όλοι! Στη μελέτη, τη ναυτική τέχνη και τον εξοπλισμό ναυσιπλοΐας, με βοήθησε πολύ ο στενότατος φίλος και συμφοιτητής μου στο Πολυτεχνείο Stevens, Σπύρος Πολέμης… Ο ανιψιός μου Μιχάλης Φραγκέτης και αυτός απόφοιτος του Stevens, το 1990, καλός μηχανικός και υπεύθυνος για τις ηλεκτρομηχανικές εγκαταστάσεις… Στην αγορά των μηχανημάτων ο άλλος ανιψιός μου Ανδρέας Φραγκέτης, απόφοιτος του Stevens επίσης, το 1984… Ο Λεωνίδας Πολέμης, γιος του Σπύρου και αυτός πτυχιούχος του Stevens, το 1990, βοήθησε στους υπολογισμούς και τα σχέδια… Ο Μιχάλης ο γιος μου, που είχε φοιτήσει ένα χρόνο στο Stevens και την εποχή αυτή ήταν στο Χάρβαρντ, ήταν υπεύθυνος για τα οικονομικά μετά από εμένα…Πολύ σημαντικός ο κουμπάρος μου και στενός συνεργάτης μου στη 10ετή θητεία μου στου Γουλανδρή, Πέτρος Στρατής από τα Κοχύλου, απόφοιτος της σχολής της Ύδρας πριν τον πόλεμο είχε φτάσει στο βαθμό υποπλοιάρχου στα αμερικάνικα πλοία και μετά σπούδασε μαθηματικά στο πανεπιστήμιο Columbia. Ήταν υπεύθυνος για τον εξοπλισμό κουβέρτας και αγορές υλικών… Δες μια σύμπτωση. Άνδρος και Stevens ο κοινός τόπος σχεδόν όλων, όσοι συνέβαλαν στο «Project Γεμιτζής»…».

Πέτρος Μ. Μπέης

Η Συνέχεια στο Βιβλίο!