Συναντηθήκαμε το καλοκαίρι στο νησί. Αφορμή ήταν η έκθεση με τις παραδοσιακές φορεσιές στο πανηγύρι του 15 Αύγουστου στην Βουρκωτή. Μας «γνώρισε» η Πόπη Κοραχάη. Δύο άνθρωποι νέοι, ο Τάσος Κυριακίδης και η Ελένη Αθανασίου, με όραμα για τον τόπο τους, με αγάπη για τις ρίζες τους, με γνώση κι επιστημονική κατάρτιση, μας παρουσιάζουν έναν Λαογραφικό Όμιλο που προσπαθεί στο νησί για την ανάδειξη της γνησιότητάς του, της παράδοσης και της ζωής, σε μια Άνδρο που αλλάζει και ίσως -ίσως εκφυλίζεται… Αξίζει να γνωρίζεις τέτοιους ανθρώπους, όταν όλα γύρω μας μοιάζουν να παραδίδονται στην εξέλιξη του «πολιτισμού».
-
Πείτε μας με λίγα λόγια τι σημαίνει ΛΑ.Χ.Ο.Α.;
ΛΑ.Χ.Ο.Α. σημαίνει απλά, Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος Άνδρου.
Πως ξεκινήσατε;
Ξεκινήσαμε πριν 4 χρόνια περίπου μια προσπάθεια έρευνας, καταγραφής, διάσωσης, διάδοσης και παρουσίασης του χαμένου μεν, αλλά πλούσιου δε, λαογραφικού υλικού της Άνδρου που έτεινε να σβήσει εξ’ ολοκλήρου και δια παντός.
- Ποιοι ξεκινήσατε τον Όμιλο;
Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε από μια ομάδα ανθρώπων με γνώση και πάνω από όλα με αγάπη για την παράδοση του τόπου μας, την Άνδρο! Αυτή η ομάδα ενημερωτικά θα αναφέρω ότι υποστηρίζεται για την κάθε λαογραφική της ενέργεια, καθώς επίσης για την ορθή κρίση και την επιστημονική αξιολόγηση του πρωτογενούς λαογραφικού υλικού που συλλέγει.
- Είσαστε μια ομάδα που απλά αγαπούσε την παράδοση ή κάτι παραπάνω;
Για να μπει κάποιος στην πολύπονη διαδικασία που αναφέραμε παραπάνω θα πρέπει να αφιερωθεί σε αυτό που κάνει, να ξοδέψει χρήματα και σίγουρα τον πολύτιμο προσωπικό του χρόνο. Αυτό χρειάζεται κατά 95% της προθέσεώς του να είναι από αγάπη για τον τόπο του, για την Ελληνική Λαογραφία. Μετά ίσως να έρχεται η ενδεχόμενη καταξίωση στον χώρο και στην κοινότητα των λαογράφων – ερευνητών ανά την Ελλάδα.
- Μέσα σε τι πλαίσια κινήστε;
Ο ΛΑ.Χ.Ο.Α κινείται κατά βάση στα πλαίσια της έρευνας και όλα εκείνα για τα οποία ιδρυθήκαμε. Επίσης, έχουμε δραστηριοποιηθεί στον τομέα της φιλανθρωπίας, αφού κάθε χρόνο προσφέρουμε την βοήθειά μας σε δύο διαφορετικές άπορες οικογένειες του νησιού. Επιπλέον πάνω σε αυτόν τον σκοπό φέτος βοηθήσαμε τους πυρόπληκτους της περιοχής του Ματιού. Επισκεφτήκαμε την περιοχή και βοηθήσαμε ανάλογα…
- Πόσο πρόσφορο είναι το έδαφος στην Άνδρο στον ευρύτερο χώρο της λαογραφίας;
Η Άνδρος είναι μια παρθένος περιοχή για την λαογραφία και την έρευνα. Έχει να επιδείξει και να προσφέρει πολλά. Αρκεί αυτός που θα ασχοληθεί να έχει γνώσεις παραπάνω από έναν άνθρωπο που απλά ασχολείται με αυτήν την παράμετρο. Δηλαδή δεν αρκεί να ρωτήσω ένα – δυο παππούδες και γιαγιάδες για κάτι που με απασχολεί από τα παλιά. Ή και ακόμα χειρότερα, μια προσωπική μου άποψη. Η επιστήμη της λαογραφίας, όπως και κάθε επιστήμη, στηρίζεται σε κανόνες. Κανόνες που πρέπει να τηρούνται με θρησκευτική ευλάβεια, ώστε να έχουμε ένα αποτέλεσμα που να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα για την οποία γίνεται λόγος, π.χ. φορεσιές, έθιμα κ.α..
- Τι δυσκολίες συναντήσατε στην καταγραφή της τοπικής φορεσιάς;
Δυσκολίες συναντάς πάντα και σε πολλά θέματα, όταν προσπαθείς να φέρεις στην επιφάνεια λησμονημένες καταστάσεις και γεγονότα του χθες. Όσον αφορά τις φορεσιές, που είναι ένα ιδιαίτερο θέμα, συναντήσαμε εξίσου σημαντικές δυσκολίες παρόμοιες με αυτές άλλων περιοχών της Ελλάδος. Η σημαντικότερη εξ αυτών είναι για παράδειγμα, ότι το συγκεκριμένο μέλος μιας κοινωνίας δεν είχε πλήρη την φορεσιά, παρά κομμάτια αυτής. Αυτό σημαίνει ότι όταν πηγαίναμε σε ένα σπίτι για λαογραφική μελέτη, ο κάτοικος του σπιτιού θα είχε να μας δείξει ένα με τρία κομμάτια από το σύνολο της φορεσιά. Κάτι ανάλογο γινόταν και με τις φωτογραφίες που συλλέξαμε. Πλήρης και κατατοπιστικότατη, όμως, ήταν οι περιγραφές που ηχογραφήσαμε και καταγράψαμε, μέσα από ένα συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο που θέσαμε στην εκάστοτε κοινότητα, όπου αυτές ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
- Πόσες φορεσιές έχουμε στο νησί; Μιλήστε μας και περιγράψτε καθεμιά από αυτές.
Πολλές… Αυτό που μπορούμε να πούμε, όμως με βεβαιότητα, είναι ότι η κάθε εθνολογική ομάδα του νησιού έχει κάτι να προσφέρει σε αυτό που λέγεται λαογραφία. Η αστική Χώρα έχει τις δικές της ενδυμασίες. Παρόμοια οι αγροτοποιμενικές κοινωνίες των Αρβανιτών και της περιφέρειας του Κορθίου. Για τον λόγο ότι η έρευνα είναι σε εξέλιξη θα με επιτρέψετε να μην εμβαθύνω τις λεπτομέρειες και προβώ σε θέματα της έρευνας… Η πρώτη μας παρουσίαση και ανάλυση έγινε φέτος με τις φορεσιές αρβανιτών κεντρικής Άνδρου.
- Έχετε ράψει παραδοσιακές φορεσιές και κάνατε αισθητή την παρουσία σας φέτος στο νησί στην εορτή του 15αυγουστου στην Βουρκωτή. Μιλήστε μας για αυτό.
Ήταν μια τεράστια πρώτη προσπάθεια ανάδειξης του αρβανίτικου πολιτισμού. Σε αυτήν την εκδήλωση δεν αναφέραμε μόνο τις αρβανίτικες φορεσιές της κεντρικής Άνδρου (Άρνη, Βουρκωτή, Κατακαλαίοι), αλλά και πολλά άλλα στοιχεία από αυτήν την κοινότητα, όπως αρβανίτικα τραγούδια, αναφερθήκαμε εν ολίγοις στην προέλευση των αρβανιτών, στην γλώσσα τους, στα ποικίλα και ενδιαφέροντα έθιμά τους, στους χορούς και σε πολλά άλλα…. Θα πρέπει, όμως, να ευχαριστήσω για ακόμη μια φορά δημόσια για την άψογη συνεργασία του Πολιτιστικού Συλλόγου Βουρκωτής, το Δ/Σ και τα μέλη αυτού. Επίσης, όλο τον κόσμο που παραβρέθηκε εκείνη την μέρα στην εκδήλωση αυτή.
Ακόμη την κ. Ασημίνα Βούλγαρη για την φωτογραφική κάλυψη και τον κ. Βαγγέλη Λουκίσα και την κινηματογραφική λέσχη Άνδρου για την κινηματογραφική κάλυψη της εκδήλωσης.
Όλη σας η προσπάθεια απαιτεί οικονομική στήριξη. Πως τα βγάζετε πέρα;
Είναι μια δύσκολη κατάσταση αυτή των οικονομικών, όπως, και σε όλους μας. Είτε στην επαγγελματική δραστηριότητα, είτε στην προσωπική ικανοποίηση. Τα χρήματά μας είναι πενιχρά και δίδονται για τον σκοπό που ιδρυθήκαμε καθώς επίσης και ένα μέρος αυτών για ανθρώπους με σοβαρή οικονομική δυσχέρεια. Τα χρήματα προέρχονται κατά το πλείστο από εμάς του ίδιους και ένα μικρό μέρος από ανθρώπους που σέβονται και αναγνωρίζουν το μέχρι τώρα αφενός μεν, μικρό, αλλά αφετέρου δε, αξιοσέβαστο, αξιόλογο και σοβαρό, έργο μας.
- Ο Όμιλός σας εκτείνεται και στις μουσικές καταγραφές της ανδριώτικης παράδοσης. Τι έχετε να μας πείτε για αυτό;
Ο Όμιλός μας, όπως πολύ καλά αναφέρατε εκτείνεται και στις μουσικές καταγραφές της ανδριώτικης μούσας. Δεν είναι όμως λαογραφία μόνο η μουσική. Όπως, είναι η μουσική είναι και οι δεισιδαιμονίες, τα εδέσματα και όλα εκείνα που χαρακτηρίζουν την επιστήμη της Λαογραφίας. Επομένως, ας μην επικεντρωνόμαστε ή δίνουμε ξεχωριστή βαρύτητα μόνο στην μουσική παράδοση. Παρ’ αυτά, όμως, ένας λαογράφος, όταν ακούσει την μουσική ενός τόπου, συνήθως, καταλαβαίνει το 60% το βίωμα, το ήθος και την καθημερινότητα των ανθρώπων αυτών.
- Πόσο ενήμεροι είναι οι σημερινοί Ανδριώτες για την μουσική τους παράδοση και ποια είναι αυτή;
Είναι ένα πολύπαθο και πολύ παρεξηγημένο θέμα η μουσική και τα μουσικά όργανα γενικότερα στην Ελλάδα. Δεν θα μπορούσε φυσικά να εξαιρείται από τον κανόνα αυτόν και η Άνδρος… Μετά μεγάλης λύπης μου θα σας πω, ότι δεν γνωρίζουμε την μουσική μας παράδοση και πολύ δε τα μουσικά μας όργανα που υπηρετούσαν την τοπική μας παράδοση. Χάθηκαν τα κατεξοχήν ελληνικά όργανα, μετά τον γαλλικό διαφωτισμό (1789) και την επιρροή όλης της Ευρώπης από αυτόν (μέσα 19ου αιώνα και της Ελλάδος). Η εισχώρηση ξενόφερτων οργάνων, όπως, είναι το βιολί και το κλαρίνο, έχει αλλοιώσει πιστεύω σημαντικά την μουσική μας παράδοση.
- Πόσο σας βοήθησε, και αν, η τοπική κοινωνία, οι άνθρωποι του νησιού δηλαδή σε αυτές τις καταγραφές;
Ήμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από τον κόσμο, από τους απλούς πολίτες του νησιού στην προσπάθεια αυτή. Με θέρμη και πολλές φορές με αγαλλίαση ψυχής, μας άνοιξαν τα σπίτια τους, τα σεντούκια και μπαούλα τους για να μας προσφέρουν το βίωμα τους και την γνώση τους. Για εμάς αυτό ήταν μια κατάθεση ψυχής, όπου εμπλουτίζει αναμφίβολα την λαογραφία του νησιού και κατ’ επέκταση της Ελληνικής Λαογραφίας.
- Ποιά είναι η συμμετοχή των τοπικών φορέων στις προσπάθειές σας;
Δεν έχουμε ζητήσει έως τώρα κάποια υλική ή οικονομική βοήθεια από την τοπική αυτοδιοίκηση, είτε σε επίπεδο δήμου είτε σε επίπεδο περιφέρειας.
- Τι σχέδια έχετε για το μέλλον;
Τα σχέδιά μας για το μέλλον είναι αυτή η προσπάθεια να αρχίζει να γίνεται γνωστή στο ευρύ κοινό ανά την Ελλάδα. Ο Όμιλός μας ξεπερνά τα σύνορα του νησιού μας και δημιουργεί πυλώνες λαογραφικής και ιστορικής επικοινωνίας με άλλους τοπικούς συλλόγους και ανθρώπους στον ελλαδικό χώρο. Αν και στην επωνυμία του Ομίλου αναγράφεται ο ‘’Χορευτικός’’, δεν έχουμε σκοπό να δημιουργήσουμε τμήμα παραδοσιακών χωρών. Για εμάς δεν έχει αξία η συνάθροιση πέντε – δέκα ατόμων γυμνάζοντάς των μέσα από συγκεκριμένες κινήσεις που είναι ο χορός. Είναι το τελευταίο πράγμα που σκέφτεται αυτήν την στιγμή ο Όμιλός μας. Με τον όρο ‘’Χορευτικός’’ θέλουμε να δώσουμε επιστημονικά την αξία του χορού μέσα στην κοινότητα, όπου διαδραματιζότανε (π.χ. το υπαίθριο πανηγύρι ή ένας γάμος), μέσω ομιλιών, συνδιαλέξεων, επιστημονικών πονημάτων, συγγραμμάτων, εκδόσεων λαογραφικού και ιστορικού περιεχομένου βιβλία, ψηφιακών δίσκων (CD’s ή DVD’s) και άλλα… Ένα σημαντικό που θα πρέπει να τονίσουμε είναι ότι ο Όμιλός μας θέλει την συνεργασία όλων των πολιτιστικών σωματίων του νησιού. Η φράση ‘’Η Ισχύς Εν Τη Ενώση’’ για εμάς είναι δόγμα. Κλείνοντας ήθελα να αναφέρω ότι απώτερος και τελικός σκοπός του Ομίλου είναι να γίνει ένα πολιτιστικό λαογραφικό κέντρο, όπου θα έρχονται οι επισκέπτες του νησιού να παρακολουθούν μαθήματα ανδριώτικης λαογραφίας και ιστορίας, να δουν την πλούσια ιματιοθήκη μας, με πάνω από 40 φορεσιές από όλη την Ελλάδα. Καθώς, επίσης, τα περίπου πάνω από 1.000 αντικείμενα λαϊκής τέχνης και την αντίστοιχη θεματική μας βιβλιοθήκη. Όλα αυτά αναζητούν τον χώρο τους….
Συνοψίζοντας, ο Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος Άνδρος, ευχαριστεί για την συνέντευξη στην «Ανδριακή» εφημερίδα, γιατί του δόθηκε η ευκαιρία να εκφράσει και να παρουσιάσει τις ιδέες του και το όραμά του!
ΜΦΜ