Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, με τη συμβολή του Ιδρύματος Henri Cartier-Bresson, τιμά το μοναδικό ζευγάρι καλλιτεχνών Henri Cartier-Bresson (1908-2004) και Martine Franck (1938-2012) με ένα διπλό φωτογραφικό αφιέρωμα που θα παρουσιάζεται παράλληλα και στα δυο του μουσεία, στην Αθήνα και στην Άνδρο, από τις 3 Ιουλίου έως τις 27 Οκτωβρίου 2024.
Ο Henri Cartier-Bresson και η σύζυγός του Martine Franck ήταν αγαπημένοι φίλοι του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Cartier-Bresson εγκαινίασε τη νέα πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο το 1987 με μια έκθεση 150 φωτογραφιών του, που είχε εκείνος επιλέξει. Ταξίδεψε μάλιστα ο ίδιος στη Χώρα της Άνδρου για να επιβλέψει το στήσιμο της έκθεσης.
Αντίστοιχα, στην Franck οφείλουμε ένα από τα ωραιότερα πορτραίτα της Ελίζας Γουλανδρή, φωτογραφημένο στο Γκστάαντ τον Δεκέμβριο του 1999, μόλις έξι μήνες πριν τον θάνατο της Ελίζας τον Ιούλιο του 2000. Οι λιγοστές λήψεις, έτσι όπως εμφανίζονται στο φύλλο κοντάκτ που φυλάσσεται στο Ίδρυμα Henri Cartier-Bresson, επιβεβαιώνουν τον αυθορμητισμό του γεγονότος και το αποτέλεσμα είναι ένα συγκινητικό πορτραίτο που αντανακλά τη φυσική χάρη και το μοναδικό βλέμμα της Ελίζας Γουλανδρή.
Επιθυμώντας να δώσει μια συνέχεια στην φιλία που ένωνε επί σχεδόν είκοσι χρόνια την Martine, την Ελίζα, τον Henri και τον Βασίλη, το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή συνεργάστηκε με το Ίδρυμα Henri Cartier-Bresson για αυτό το διπλό, παράλληλο αφιέρωμα. Τα έργα, που προέρχονται από τη συλλογή του Ιδρύματος Henri Cartier-Bresson, δίνουν την ευκαιρία στους επισκέπτες να διακρίνουν την ιδιαιτερότητα της ματιάς και των δυο φωτογράφων, αποφεύγοντας κάθε αντιπαράθεση ή σύγκριση καθώς οι εκθέσεις παρουσιάζονται στα δυο διαφορετικά μουσεία.
HENRI CARTIER-BRESSON – ΑΘΗΝΑ
Το αφιέρωμα στον Henri Cartier-Bresson στην Αθήνα αποτελείται από δυο ξεχωριστές θεματικές ενότητες, προκειμένου να παρουσιαστούν οι γνωστότερες φωτογραφίες του αποφεύγοντας ωστόσο τα πολύ γνώριμα μονοπάτια: η πρώτη είναι αφιερωμένη στο μοναδικό του λεύκωμα Η αποφασιστική στιγμή (Images à la sauvette) και η δεύτερη, με τίτλο Ελλάδα, περιλαμβάνει φωτογραφίες που τράβηξε κατά τη διάρκεια των τριών ταξιδιών που πραγματοποίησε στην Ελλάδα.
«Παρατηρώ. Δεν επιδιώκω να γίνομαι αρεστός. Το μόνο που μ’ ενδιαφέρει στη φωτογραφία, είναι αυτή η πλευρά της αμεσότητας. Να είσαι εκεί, παρών: “Μπαμ!” Μικρή σημασία έχει το γεγονός, αφού κάθε γεγονός έχει την αξία του» Henri Cartier-Bresson
Η αποφασιστική στιγμή
Το μνημειώδες λεύκωμα Η αποφασιστική στιγμή, που έχει χαρακτηριστεί από τον Robert Capa ως «Βίβλος για φωτογράφους», εκδόθηκε το 1952 από τον Tériade και τον αμερικανικό εκδοτικό οίκο Simon & Schuster. Στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή παρουσιάζονται 76 από τις συνολικά 126 φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο λεύκωμα, μαζί με πολλά αρχειακά τεκμήρια, και μεταφέρουν τον επισκέπτη στις κρίσιμες δεκαετίες της ζωής του Cartier-Bresson 1932-1952. Μέσα από τις περιπλανήσεις του σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Μεξικό, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ινδία, η Κίνα, η Ινδονησία και η Βιρμανία, αποκαλύπτεται ένας άνθρωπος που βασανιζόταν ανάμεσα σε μια προσωπική ερμηνεία του εσωτερικού κόσμου του και σε μια πιο παρατηρητική προσέγγιση του εξωτερικού κόσμου.
Ελλάδα
Για πρώτη φορά, οι φωτογραφίες που τράβηξε ο Cartier-Bresson στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των τριών ταξιδιών που πραγματοποίησε το 1937, το 1953 και το 1961 συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται στην ενότητα της έκθεσης Ελλάδα. Οι φωτογραφίες – οι περισσότερες από τις οποίες είναι αδημοσίευτες – ταξιδεύουν τον επισκέπτη σε διαφορετικές περιοχές και αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας και συνοδεύονται από πλούσιο και ανέκδοτο αρχειακό υλικό.
Στο πρώτο του ταξίδι, το 1937, ο φωτογράφος επισκέφθηκε περιοχές όπως η Αθήνα, το Γαλαξίδι, οι Δελφοί, οι Μυκήνες, η Ύδρα και οι Σπέτσες. Στο δεύτερο ταξίδι του το 1953 παρέμεινε στη χώρα για τρεις εβδομάδες, κατά τη διάρκεια των οποίων επικεντρώθηκε σε αρχαιολογικούς χώρους αποθανατίζοντας παράλληλα στιγμιότυπα από την ζωή στην Αθήνα, και περιηγήθηκε στην Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα. Στο τρίτο του ταξίδι το 1961, ως απεσταλμένος των περιοδικών Vogue και Holiday, το πρόγραμμά του ήταν οργανωμένο σε συνεργασία με τον ΕΟΤ και του έδωσε την ευκαιρία να επισκεφθεί, μεταξύ άλλων, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τις Κυκλάδες.
—Ξεναγήσεις για το κοινό θα πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του αφιερώματος ενώ μια ειδικά σχεδιασμένη διαδραστική ξενάγηση με τίτλο «Φωτο-βόλτα στο Παγκράτι» θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 5 και 12 Ιουλίου, όπως επίσης και κάθε Παρασκευή από 30 Αυγούστου. Ομαδικές ή ιδιωτικές ξεναγήσεις λαμβάνουν χώρα κατόπιν συνεννόησης ενώ εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά έχουν προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο.
MARTINE FRANCK – ΑΝΔΡΟΣ
Η αναδρομική έκθεση περιλαμβάνει περίπου 150 φωτογραφίες της καθώς και σημαντικό αρχειακό υλικό, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να παρακολουθήσουν όλη την εξέλιξη της καλλιτεχνικής της πορείας από τα πρώτα της βήματα το 1963 έως τον θάνατό της το 2012.
«Πιστεύω ότι δεν μπορείς να είσαι καλός φωτογράφος
αν δεν έχεις περιέργεια για τους άλλους […]» Martine Franck
Ένα από τα βασικά στοιχεία του χαρακτήρα της Martine Franck ήταν η περιέργεια για τους άλλους, μια ειλικρινής έλξη που ένιωθε για τους ανθρώπους η οποία και αποτέλεσε τον πυρήνα του απαιτητικού φωτογραφικού της έργου. Αυτό το συναίσθημα καθόρισε επίσης τη θεματολογία του έργου της, η οποία κυμαίνεται από την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας μέχρι πορτραίτα εργατών, φεμινιστικούς αγώνες, τη βουδιστική πνευματικότητα και την τρίτη ηλικία.
Η έκθεση Κοιτάζοντας τους άλλους αναδεικνύει την τεράστια συνεισφορά αυτής της σπουδαίας φωτογράφου. Δεν εξαντλείται στις πιο γνώριμες εικόνες της Martine Franck αλλά φωτίζει και άλλες, λιγότερο γνωστές ωστόσο εξίσου σημαντικές πτυχές του έργου της. Μέσα από έξι θεματικές ενότητες παρουσιάζονται αναλυτικά όλες οι θεματικές που την απασχόλησαν: οι ηλικίες της ζωής (παιδικά χρόνια, μύηση, γηρατειά), τα επαγγέλματα (εργατικό δυναμικό, εργάτες της θάλασσας, δημόσια πρόσωπα), τα πολιτικά θέματα (διαδηλώσεις, ναός Σαιν-Μπερνάρ, καταναλωτισμός), οι φεμινιστικοί αγώνες (εμβληματικές προσωπικότητες, στρατευμένες δουλειές, συλλογικές δράσεις), οι χώροι αναπαράστασης και κάποιες «τοπιογραφικές σκέψεις» της.
Η έκθεση προβάλλει μια καλλιτέχνιδα πολιτικοποιημένη και στρατευμένη στην εποχή της που είχε μια άμεση και στενή σχέση με τα θέματά της χωρίς να αποζητά τη δεξιοτεχνία και για την οποία ο φωτογραφικός φακός είχε τον ρόλο του μεσολαβητή ώστε να μπορεί να «κοιτάζει τους άλλους».
—Από 1 έως και 31 Αυγούστου θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις για το κοινό στα ελληνικά και στα αγγλικά, ενώ υπάρχει επίσης η δυνατότητα για ομαδικές ή ιδιωτικές ξεναγήσεις κατόπιν συνεννόησης. Παράλληλα, εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά ηλικίας 5-7 ετών και 8-12 ετών καθώς επίσης και διαδραστικές οικογενειακές ξεναγήσεις θα πραγματοποιούνται από τις 24 Ιουλίου έως τις 25 Αυγούστου.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Γενικός συντονισμός εκθέσεων: Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, Υπεύθυνη Συλλογής Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή
Επιμέλεια εκθέσεων: Martine Franck. Κοιτάζοντας τους άλλους
Clément Chéroux, Διευθυντής Ιδρύματος Henri Cartier-Bresson, Παρίσι
Henri Cartier-Bresson. Η αποφασιστική στιγμή
Aude Raimbault, Υπεύθυνη Συλλογών Ιδρύματος Henri Cartier-Bresson, Παρίσι
Henri Cartier-Bresson. Ελλάδα
Διάρκεια εκθέσεων: 3 Ιουλίου-27 Οκτωβρίου 2024
◈ Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή: Ερατοσθένους 13, Αθήνα 11635, Τηλ.: 210 725 2895. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & Κυριακή 10.00-18.00. Παρασκευή 10.00-20.00. Τρίτη κλειστά
◈ Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Χώρα, Άνδρος 84500, Τηλ.: 22820 22444
—Υπό την αιγίδα του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού