Νικόλαος Λάβδας: Δημιουργός μαντολινάτας

Η “Ανδριακή Μαντολινάτα” του Μουσικού Συλλόγου Άνδρου ήταν η αφορμή, για να βρει κάποιος που ενδιαφέρεται το κάτι παραπάνω. Και ψάχνοντας, βρέθηκε.

Πόσοι από εμάς -τους Ανδριώτες- γνωρίζουμε ότι ο Ανδριώτης από τον Πιτροφό Νικόλαος Λάβδας δημιούργησε την μαντολινάτα στα Αρσάκεια σχολεία;

Γράφει η φιλόλογος – ιστορικός Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ στην ιστορία των Αρσακείων:

Ο Νικόλαος Λάβδας γεννήθηκε στον Πιτροφό της Άνδρου το 1879. Είχε τρία αδέλφια, τον Γεώργιο, που έγινε υποστράτηγος, τον Κωνσταντίνο, που ήταν μουσικός και τον Ξενοφώντα, που ήταν μηχανικός. Ο Νικόλαος σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών με καθηγητή τον Διονύσιο Λαυράγκα.

Το 1898, σε ένα μικρό δωματιάκι στην Πλάκα, στην οδό Αγγέλου Γέροντα, τέσσερεις νέοι, ο Νικόλαος Λάβδας, ο Κωνσταντίνος Λάβδας, ο Βασίλειος Μήτσου και ο Γεώργιος Ψύλλας δημιούργησαν ένα κουαρτέτο, το οποίο αποτελείτο από δύο μαντολίνα, μία κιθάρα και μία μάντολα.

Αυτοί ήταν ο πυρήνας τής περίφημης «Αθηναϊκής Μαντολινάτας», ενός μουσικού σωματείου που μεγαλούργησε στις αρχές του 20ού αιώνα και ολοκλήρωσε τη δράση του μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Το 1900 η Μαντολινάτα είχε 20 μέλη, μεταξύ των οποίων και τον δημοσιογράφο-συγγραφέα Ζαχαρία Παπαντωνίου και συμμετείχε σε αρκετές συναυλίες, στους αγώνες της «Μεσολυμπιάδας» του 1906 και σε τιμητικές εκδηλώσεις για τον βασιλιά της Ιταλίας Βίκτορα Εμμανουήλ Γ΄ και τον κάιζερ Γουλιέλμο Β΄ στο Αχίλλειο της Κέρκυρας το 1910.

Στην περίφημη αθηναϊκή ηθογραφία του «Το φυντανάκι» ο Παντελής Χορν, στις αρχές της δεκαετίας τού 1920, θα περιγράψει μοναδικές στιγμές με τα κορίτσια της Νεάπολης, τα γέλια, τα τραγούδια, τις κιθάρες και τα μαντολίνα, τις ώρες που περνούσαν ευχάριστα και γλεντούσαν τα νιάτα τους. Οι ετήσιες συναυλίες τής Αθηναϊκής Μαντολινάτας μέχρι και τη δεκαετία τού 1930, συνήθως στα «Ολύμπια», ήταν παροιμιώδεις, γεμάτες ζωή και απρόσμενες εκπλήξεις.

Ο Νικόλαος Λάβδας από το 1901 είχε δικό του Ωδείο. Στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Μαντολινάτας στην Κρεμόνα της Ιταλίας η ορχήστρα που διηύθυνε ο Ν. Λάβδας ήρθε πρώτη και απέσπασε τρία πρώτα βραβεία: τής «Διακεκριμένης Κατηγορίας», το «Μέγα Βραβείο» και το «Χρυσό Μετάλλιο τής Βασιλομήτορος». Ο ίδιος ο Λάβδας τιμήθηκε με το 1ο βραβείο διεύθυνσης.

Από το 1913 έως το 1937 ο Νικόλαος Λάβδας, μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο, εργάστηκαν ως καθηγητές Μουσικής στο Αρσάκειο, όπου δημιούργησαν μικρή μαντολινάτα με τις μαθήτριες του Σχολείου.

Το 1914, όταν την εβδομάδα της Διακαινησίμου ήρθαν στην Αθήνα μαθήτριες του Αρσακείου Κερκύρας, ο Νικόλαος και ο Κωνσταντίνος Λάβδας οργάνωσαν στο Αρσάκειο γιορτή υποδοχής κατά τη διάρκεια της οποίας οι μαθήτριες και των δύο Σχολείων χόρεψαν και διασκέδασαν μαζί με τους καθηγητές τους και μέλη του Δ.Σ.

Συνεργάστηκε δε με τον Ορέστη Κοντογιαννίδη για την οργάνωση και την παρουσίαση πολλών θεατρικών παραστάσεων στο Αρσάκειο.

Ο Λάβδας διετέλεσε επίσης Γενικός Επιθεωρητής Μουσικής στη Μέση Εκπαίδευση και ήταν ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσικών.

Συνέθεσε πολλά έργα και εξέδωσε βιβλία μουσικής εκπαίδευσης.

Ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α΄ τον τίμησε με τον Σταυρό τού Σωτήρος.

Ο Νικόλαος Λάβδας πέθανε στις 3 Μαρτίου του 1940 ενώ προετοίμαζε τις εξετάσεις του Ωδείου.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ φιλόλογος – ιστορικός

• Το κείμενο βασίστηκε σε στοιχεία από το Αρχείο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και την εκπομπή τού Κωνστ. Κακαβελάκη στην τηλεόραση της Βουλής με θέμα «Αθηναϊκή Μαντολινάτα. Νικόλαος Λάβδας».