«Το άρθρο αυτό έχει σκοπό να τονίσει την αναγκαιότητα της ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Διαχείρισης των Υδατικών και Εδαφικών Πόρων της Άνδρου».
Των
Δρ. ΧΡΙΣΤΟ ΤΣΑΝΤΗΛΑ (Γεωπόνου-Εδαφολόγου)
Δρ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΠΕΛΕΣΗ (Υδρογεωλόγου)
Η νήσος Άνδρος μορφολογικά αποτελεί ένα επίμηκες σχήμα με διεύθυνση ΒΒΔ-ΝΝΑ. Όλο το νησί έχει ορεινή τοπογραφία με μια κεντρική οροσειρά που κορυφώνεται στο Πέταλο και την Κουβάρα. Το νησί έχει αρκετά ποτάμια, ρέματα, χειμάρρους και πολλές πηγές. Τα ρέματα διασχίζουν το νησί σε διεύθυνση Δ-Α σε μεγάλο μήκος και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τροφοδοτούν πλευρικά τα υδροφόρα στρώματα και να έχουν μεγάλο ρόλο στην υδάτινη οικονομία της περιοχής και στον χημισμό των νερών.
Οι γεωλογικοί σχηματισμοί της νήσου Άνδρου αποτελούνται σχεδόν αποκλειστικά από μεταμορφωμένα πετρώματα (σχιστόλιθοι), αλλά τοπικά επίσης αναπτύσσονται σχηματισμοί μαρμάρων. Οι σχιστόλιθοι είναι υδατοστεγείς, όμως τοπικές ζώνες έντονου κατακερματισμού επιτρέπουν την κυκλοφορία του νερού και ευνοούν την δημιουργία πολλών μικροπηγών. Τα μάρμαρα έχουν επίσης υποστεί κατακερματισμό ο οποίος προσδίδει στο πέτρωμα μεγάλο συντελεστή περατότητας και δημιουργεί τοπικούς υδροφόρους ορίζοντες ικανοποιητικής δυναμικότητας, όπου το ευνοούν οι γεωλογικές συνθήκες. Ήδη το σύστημα των μαρμάρων τοπικά εκφορτίζεται με πηγές (Μένητες, Αποίκια κλπ).
Σε τέτοιες ζώνες, η υδροφορία των σχηματισμών αναμένεται να έχει παροχές της τάξης 25-30 m3/h και προσφέρονται για την εκτέλεση υδρευτικών γεωτρήσεων, όπου η αναμενόμενη ποιότητα είναι πολύ καλή και μπορεί να καλύψει μέρος των υδατικών αναγκών. Οι σχηματισμοί αυτοί όμως κυρίως προσφέρονται ως γεωπεριβαλλοντική ενότητα κατασκευής φραγμάτων με σκοπό την ύδρευση – άρδευση. Η επιλογή κατάλληλων θέσεων για την δημιουργία λιμνοδεξαμενών καθώς και η διερεύνηση της δυνατότητας τεχνητού εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων προϋποθέτει τη γνώση του υδάτινου δυναμικού για την εφαρμογή οποιουδήποτε μοντέλου διαχείρισης των νερών της νήσου. Για τους λόγους αυτούς είναι απαραίτητη μια μελέτη των γεωλογικών και εδαφικών συνθηκών που ορίζουν την κίνηση του νερού, τη συγκέντρωσή του στους υδροφορείς και τις ποιοτικές του διαστάσεις.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τέτοιου είδους μελέτες αποτελούν την βάση για την υλοποίηση μεγαλύτερων έργων υποδομής για την προστασία των υδατικών και εδαφικών πόρων της νήσου Άνδρου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την Οδηγία 60/2000, θεωρεί ότι η διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι ένα πολύ-παραμετρικό πρόβλημα δημιουργώντας το πλαίσιο για την ολοκληρωμένη διαχείριση τους. Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δημοσίευσε την θεματική στρατηγική για τα εδάφη (COM-2012 46) αυτή η οποία αποσκοπεί στην προστασία του εδάφους παράλληλα με την αειφόρο χρήση του, μέσω της πρόληψης της περαιτέρω υποβάθμισης, της διαφύλαξης των λειτουργιών του και της αποκατάστασης των υποβαθμισμένων εδαφών. Τέτοια έργα που αποσκοπούν στην αειφορική διαχείριση των σημαντικότατων φυσικών πότων του εδάφους και των υδάτων είναι επίσης δυνατόν να χρηματοδοτηθούν από το Εθνικό Σχέδιο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) και το πρόγραμμα Αλέξανδρος Μπαλτατζής (Υπουργείο Γεωργίας).
