Προβλήματα και Προοπτικές της Ελληνικής Μουσικής

Πρόκειται για τα Πρακτικά του μουσικολογικού Συμποσίου, που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1999 στο Δημοτικό Θέατρο στην Άνδρο από τον Σύλλογο των Απανταχού Αποικιανών, ως Οργανωτική Επιτροπή.

Στην εισαγωγή δίνονται στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η μουσική παρουσία στον Ελληνικό χώρο αγγίζει τις 4 χιλιετίες, με βάση και τα ευρήματα από νησιά του Αιγαίου. Οι έννοιες του διατονικού, του χρωματικού και του εναρμόνιου γένους εισήχθησαν από τους αρχαίους Έλληνες. Μετά την αρχαία ελληνική μουσική και την πρωτοχριστιανική ακολούθησε η βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδος, όπου η μουσική δημιουργία είδε ημέρες δόξας, συνδεδεμένη με την ορθόδοξη χριστιανική τελετουργία, την απαράμιλλη μυσταγωγία και την ψυχική ανάταση. Ακολουθεί η δημοτική μας μουσική, που είναι δεμένη με τους θρύλους, τις παραδόσεις και τα οράματα του λαού μας. Και έπεται η σύγχρονη εποχή με την ελληνική μουσική δημιουργία να συνεχίζεται. Έχουμε λοιπόν μια μακροχρόνια παρουσία στον ελληνικό χώρο.

Ο Σύλλογος, με ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα παραδόσεων και πολιτιστικής κληρονομιάς, ανέλαβε την πρωτοβουλία να οργανώσει το υπόψη Συμπόσιο για την έρευνα της διαχρονικότητας, με την ένθερμη ανταπόκριση από πλευράς των μουσικολόγων καθηγητών των πανεπιστημίων μας, ενώ κορυφαίοι μουσικοί έδωσαν με ξεχωριστή επιτυχία δείγματα από τις κατά περίπτωση ελληνικές δημιουργίες. Στη Συνάντηση ερευνήθηκαν όλα τα είδη της ελληνικής μουσικής: αρχαία- βυζαντινή- δημοτική και νεότερη, ενώ λόγω της μεγάλης σημασίας που αποδόθηκε στην όλη προσπάθεια, το μουσικολογικό Συμπόσιο της Άνδρου τέθηκε υπό την αιγίδα του Εθνικού Συμβουλίου Μουσικής και της διεθνούς οργάνωσης της UNESCO, με την παράλληλη στήριξη από το υπουργείο Αιγαίου.   

Στα κείμενα θίγονται θέματα και προβληματισμοί μεταξύ των οποίων της αρμονικότητας, του ύφους της ορθόδοξης λατρείας σε σχέση με την ευρωπαϊκή πολυφωνία, της αναγκαίας ολοκλήρωσης στη μελέτη των διαστημάτων της βυζαντινής μουσικής και των προσεγγίσεων που τελευταία επιτυγχάνονται, αλλά και της ανάδειξης της γνήσιας δημοτικής μας μουσικής σε σχέση με τις εμφανιζόμενες νεοδημοτικές τάσεις και άλλα περισσότερα.

Στις εισηγήσεις που έγιναν αναπτύχθηκαν τα εξής θέματα:

• «Η συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην έρευνα και διδασκαλία της εκκλησιαστικής μουσικής» από τον μουσικολόγο καθηγητή του πανεπιστημίου Μακεδονίας Αντώνιο Αλυγιζάκη.
• «Συνοπτική θεώρηση της ελληνικής ψαλτικής τέχνης με αφορμή τα αποκείμενα στην Άνδρο μουσικά χειρόγραφα» από τον καθηγητή μουσικολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Αχιλλέα Χαλδαιάκη.
• «Ολιχορδία και πολυχορδία στην αρχαία και νέα Ελλάδα» από την διδάκτορα εθνομουσικολογίας Αθηνά Κατσανεβάκη.
• «Προβλήματα μορφής και περιεχομένου στη σύγχρονη έντεχνη μουσική δημιουργία» από τον μουσικολόγο καθηγητή του πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργο Ζερβό.
• «Θεώρηση της ελληνικής μουσικής ζωής» από τον καθηγητή μουσικολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Απόστολο Κώστιο.

Εκτός των ανωτέρω είχαμε επίσης τη στήριξη και άλλων ακαδημαϊκών διδασκάλων, όπως από τον ομότιμο καθηγητή μουσικολογίας του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Δημήτριο Θέμελη και τους καθηγητές του πανεπιστημίου Αθηνών Γρηγόριο Στάθη και Λάμπρο Λιάβα. Ακόμα, με την ολοκλήρωση των εισηγήσεων οι κορυφαίοι μουσικοί του Ωδείου Αθηνών Σπύρος και Χαρά Τόμπρα και η σολίστ Χαρά Φωτοπούλου έδωσαν δείγματα ελληνικής δημιουργίας για βιολί και πιάνο από έργα Δημήτρη Δραγατάκη, Δημήτρη Μητρόπουλου, Αργύρη Κουνάδη και Γιάννη Κωνσταντινίδη. Τέλος, συγκροτήματα παραδοσιακής μουσικής της Κύπρου και των Κυκλάδων παρουσίασαν χαρακτηριστικά έργα τους.

Τα πρακτικά του Συμποσίου εκδόθηκαν με την επιμέλεια του Αυγουστή Μπάλκα από τον εκδοτικό οίκο Παπαγρηγορίου-Νάκα, με τιμητικό πρόλογο από την Υπουργό Πολιτισμού Ελισάβετ Παπαζώη.

Ο τόμος είναι διαστάσεων 17χ24 με 194 σελίδες και διατίθεται από τον εκδοτικό οίκο.

Ο Αυγουστής Μπάλκας γεννήθηκε στα Αποίκια της Άνδρου και είναι πτυχιούχος των Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακολούθησε Μεταπτυχιακές Σπουδές στην Τεχνολογία των Επικοινωνιών και στη Διοίκηση των Επιχειρήσεων, ενώ έλαβε επίσης Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στη Θεολογία. Εργάστηκε ως υπότροφος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος», όπου συμμετείχε σε ερευνητικά προγράμματα, στη συγγραφή επιστημονικού τόμου και στη βελτίωση της λειτουργικής διαχείρισης του Αντιδραστήρα. Σταδιοδρόμησε στον χώρο των επικοινωνιών, σε τομείς προγραμματισμού, μελετών και παραλαβής έργων, ενώ συμμετείχε σε επαγγελματικές αποστολές στο εξωτερικό, στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, στις ΗΠΑ και στη Μέση Ανατολή. Μεταξύ των πολλών συνεργάστηκε για τον εκσυγχρονισμό επικοινωνιακών δικτύων και συστημάτων, ενώ κατά τη συμμετοχή του στην περίπτωση της Αρμενίας, πραγματοποιήθηκαν με την ολοκλήρωση του έργου οι εκεί εορτασμοί για τα 1700 χρόνια ιστορίας της χώρας, ως του πρώτου χριστιανικού κράτους στον κόσμο.

Παράλληλα, ασχολήθηκε για πάνω από τριανταπέντε χρόνια με την ιστορία και τον πολιτισμό μας, μέσω φορέων της Άνδρου, με προσφορά σε έργα πολιτιστικά και κοινωνικά, τόσο τοπικού χαρακτήρα, όπως οργάνωση πολιτιστικού και αθλητικού κέντρου, αποκαταστάσεις ιστορικών κτιρίων, εξωραϊσμούς χώρων, δράσεις προστασίας περιβάλλοντος και άλλα, όσο ευρύτερης εμβέλειας με συνέδρια και εκδόσεις, σε συνεργασία με πανεπιστημιακούς διδασκάλους και σημαντικούς παράγοντες της χώρας μας. Ξεχωρίζουν οι εκδόσεις για τον μεγάλο φιλόσοφο Αριστοτέλη, τα συνέδρια αδελφοποίησης της Άνδρου με τις προχριστιανικές αποικίες της στη Χαλκιδική και τη Βόρεια Ελλάδα, τα πρακτικά των Ναυτιλιακών Συναντήσεων, που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Αιγαίου, η Ιστορία της Ανδριακής Ναυτιλίας στην περίοδο του ατμού, αλλά και θέματα από πτυχές της πολιτιστικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς, που μεταξύ και άλλων έτυχαν της ευαρέσκειας και ευχών του Οικουμενικού μας Πατριάρχη.

Στα πολλά ενδιαφέροντα η λατρεία του για την Βυζαντινή Μουσική, όπου έχει ολοκληρώσει ωδειακές σπουδές, ενώ το τελευταίο του απόκτημα είναι το πόνημα για τον φιλόσοφο και διδάσκαλο του γένους Θεόφιλο Καΐρη, που μεταξύ και πολλών άλλων έτυχε θετικής παρουσίασης και σχολιασμών από τον ημερήσιο έντυπο αθηναϊκό τύπο.

Αυγουστής Μπάλκας