«Καράβια κάθε λογής από τις αρχές του 20ού αιώνα έως το 1965.Καΐκια με πανιά, μηχανοκίνητα, πλοία με κάρβουνο, ατμόπλοια με επιβάτες ανθρώπους με αλμυρισμένες και ηλιοκοκαμένες φάτσες ή εμπορεύματα, από μηχανές και συσκευές μέχρι αγροτικά προϊόντα. Ασπρόμαυρες φωτογραφίες που αποτυπώνουν καράβια, τραβηγμένες όχι μεσοπέλαγα αλλά κοντά στα λιμάνια της Ανδρου, είναι το υλικό της έκθεσης «Αρόδο.
Λιμάνια, πορθμεία και βαρκάρηδες της Ανδρου. Αρχές 20ού αι.-1965». Ξεκινάει στις 25 Ιουλίου στον Φιλοπρόοδο Ομιλο «Το Γαύριο» (απέναντι από τον κεντρικό προβλήτα). Στο λήμμα της λέξης «αρόδο», στο Λεξικό Δημητράκου, διαβάζουμε: «Οταν πλοίον τι παραμένει ολίγον έξωθεν λιμένος ή όρμου χωρίς να αγκυροβολήση». Είναι ο όρος που χρησιμοποιούν οι ναυτικοί όταν το καράβι δεν αγκυροβολεί στο λιμάνι αλλά παραμένει λίγο πιο βαθιά. Για τον επιμελητή όμως της έκθεσης, τον Γιάννη Μαμάη, αυτή η συνθήκη είναι πιο προσωπική. «Τα καράβια δεν με εντυπωσίαζαν μισοπέλαγα όσο στα λιμάνια, μπαίνοντας ή βγαίνοντας, φορτώνοντας ή ξεφορτώνοντας, γεμάτα επιβάτες ή άδεια και βέβαια πάντοτε με τη χαρά της άφιξης και τη θλίψη της αναχώρησης (εκείνο το «να φεύγεις είναι λίγο σαν να πεθαίνεις» των Γάλλων)», σημειώνει. Γι’ αυτόν ο χρόνος αναμονής για ένα πλοίο μέχρι να πιάσει λιμάνι γίνεται, όπως λέει, «μια ανάσα από τη χαρά ή τη λύπη που είπαμε». Η ιδέα γεννήθηκε πριν από ένα χρόνο. Ο άξονας ήταν εξαρχής ξεκάθαρος: η δημιουργία μιας έκθεσης για την ακτοπλοΐκή γραμμή της Ανδρου, που κάποτε εκτεινόταν στα τέσσερα λιμάνια του νησιού: Χώρα, Κόρθι, Μπατσί και Γαύριο (το βασικό λιμάνι του νησιού σήμερα). Η Ανδρος είχε έντονη ναυτική δραστηριότητα καθώς εξήγε σύκα, κρεμμύδια, λάδι και κυρίως το τοπικό προϊόν, το λεμόνι. Οι εξαγωγές του λεμονιού έφταναν ως την Κεντρική Ευρώπη και την Οδησσό της Ρωσίας.
Φωτογραφικό υλικό αναζητήθηκε σε κάθε πιθανή γωνιά του νησιού και στην Αθήνα. Τελικά βρέθηκε σε συλλέκτες, σε μουσεία, σε οικογενειακά και φωτογραφικά αρχεία. Σε όλη αυτή τη διαδικασία ο Γιάννης Μαμάης είχε τη βοήθεια κατοίκων του νησιού, βαρκάρηδων, ναυτικών, μαγαζάτορων, οικογενειών. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθούν πάρα πολλές φωτογραφίες. Μεγάλο μέρος τους έμεινε εκτός της έκθεσης, δεν αποκλείεται όμως να ακολουθήσει και άλλη παρουσίαση των φωτογραφιών.
Σκοπός της έκθεσης, σύμφωνα με τον επιμελητή της, «ήταν η προβολή μιας φέτας ζωής από παρελθόν σχετικά πρόσφατο, παρελθόν που πρόλαβε, χάρη στην επιτάχυνση των ρυθμών γενικότερης ανάπτυξης, να «κλείσει» και να γίνει μακρινό για τους ίδιους αυτούς ανθρώπους που το έζησαν».
* Διάρκεια έως 25 Αυγούστου.
Χρυσούλα Παπαϊωάννου Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
