Αφιέρωμα στα 150 χρόνια από την ομολογιακή κοίμηση του σύγχρονου Απόστολου της Ρωμηοσύνης
Χριστόφορου Παπουλάκου
Αρχιμ. Νεκταρίου Ν. Πέττα, δρ. Φιλοσοφίας & Προέδρου του μη κερδοσκοπικού Ινστιτούτου:
«ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ»
Εκατόν πενήντα χρόνια συμπληρώνονται από την ομολογιακή κοίμηση του οσίου πατρός ημών Χριστοφόρου του Παπουλάκου (+ 18-1-1861). Ωστόσο η βιωτή και η τιμή του, αν και παρήλθε ενάμιση αιώνας, μένει πολύ ζωντανή στο σύγχρονο ρωμιό. Οι διώκτες του νόμιζαν ότι με το να τον φιμώσουν θα τον «σκότωναν». Μπορεί να τον σκότωσαν σωματικά, όμως το πνεύμα και η Διδαχές του πήραν σάρκα, έμειναν ζωντανές και δυναμώνουν. Στη συνέχεια παρατίθεται ένα σύντομο βιογραφικό της θρυλικής αυτής μορφής.
Ο Μοναχός Χριστοφόρος Παναγιωτόπουλος η Παπουλάκος είναι ένας σύγχρονος απόστολος των Ρωμιών και της Ορθοδοξίας. Παρά ταύτα η μορφή και η δράση του επί εκατόν πενήντα και πλέον χρόνια τελούσε υπό αμφισβήτηση και παρεξήγηση μέσα στην τεχνητή ομίχλη, την οποία είχαν δημιουργήσει η κακία και η αντινομίες της εποχής του, και μόλις στις μέρες μας αποκαθίσταται με όλη της τη λαμπρότητα.
Ο Παπουλάκος/κης γεννήθηκε μετά το 1770 στον Άρμπουνα των Καλαβρύτων. Μετέρχονταν το οικογενειακό επάγγελμα του κρεοπώλη. Ήταν άνθρωπος φιλήσυχος και δίκαιος. Σε ώριμη ηλικία βλέπει ένα ουράνιο σημείο στην οικία του, που τον προστάζει να αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στον Χριστό ως κήρυκας μοναχός. Πιο ψηλά από το χωριό του χτίζει την ιδιόκτητη Σκήτη της «Κοιμήσεως της Θεοτόκου». Ήταν απλός και κατείχε στοιχειώδεις γραμματικές γνώσεις· ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε να κατακτήσει κάποια υπεύθυνη θέση στον ανώτερο κλήρο. Είχε όμως την τύχη να ζήσει στην πιο έντονη περίοδο του Έθνους μας. Συμμετείχε στη μεγάλη προετοιμασία και στον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδος από το μακρόχρονο οθωμανικό ζυγό.
Έτσι ζυμώθηκε με τα εθνικά νάματα και την πνευματικότητα, που απορρέουν από τη μακραίωνη παράδοσή μας και την άνευ όρων και ορίων προσήλωση της ελλαδικής Εκκλησίας στην Μεγάλη Μητέρα Εκκλησία. Και όταν οι Βαυαροί και τα όργανά τους θέλησαν να αλλοιώσουν το ελληνορθόδοξο πνεύμα με απαράδεκτες και ύποπτες καινοτομίες, ο Χριστοφόρος τέθηκε επικεφαλής στον αγώνα για την αλήθεια και την ελευθερία. Μαζί του λόγιοι και οσιώτατοι ρασοφόροι της εποχής του, όπως ο εκ Κεφαλληνίας Κοσμάς Φλαμιάτος, ο Μεγαλοσπηλιώτης Ιγνάτιος Λαμπρόπουλος, ο Κωνσταντίνος ο εξ Οικονόμων, ο Διονύσιος Επιφανιάδης, και άλλοι Κολλυβάδες και πνευματικοί άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά και μορφωτικά στρώματα.
Ο Παπουλάκος περιοδεύει σε όλη την Πελοπόννησο, στην Αττική και σε πολλά νησιά, όπως στις Σπέτσες, στην Ύδρα, στον Πόρο και στην Ελαφόνησο, διδάσκοντας το Λόγο του Θεού. Οι Διδαχές του είναι βάλσαμο και ελπίδα για τους ταλαίπωρους ανθρώπους των περιοχών αυτών. Παντού στηλιτεύει τις προσπάθειες της ξενόφερτης εξουσίας και των προστατών αυτής, που προσπαθούν να αλλοιώσουν την παράδοσή μας. Με το λόγο του μεταμορφώνει το λαό, ώστε να επικρατεί αγάπη, δικαιοσύνη και συγχώρηση. Ο Τύπος της εποχής γράφει πως: «ο,τι δεν κατάφεραν οι νόμοι, το κατόρθωσε με το κήρυγμά του ο Χριστοφόρος». Η φιλανθρωπία και η καλοσύνη εξαπλώνονται παντού, απ’ όπου περνά. Η Ιερά Σύνοδος αρχικά προτείνει να τον αφήσουν ελεύθερο, διαπιστώνοντας: «ότι όπου αν απήλθε, κηρύξας τον λόγον του Θεού, ούτε αγυρτίαν, ούτε ιδιοτέλειάν τινα εφάνη μετελθών, αλλ’ αφιλοκερδής ων, και ακτήμων, και ως ο υπό απλούς απλούστατος τον λόγον του Θεού κηρύξας, συνέστειλε και παντελώς έπαυσε δια της διδασκαλίας του την ζωοκλοπήν, την δενδροκοπίαν, την ψευδορκίαν κ.τ.λ. και … θεωρεί αυτόν της κατ’ αυτού γενομένης κατηγορίας Αθώον». Ωστόσο οι ισχυροί φοβούνται και πιέζουν την Ι. Σύνοδο να εκδώσει αργότερα απαγορευτική εγκύκλιο για τα κηρύγματά του. Ο Παπουλάκος επιστρέφει στον Άρμπουνα για περισυλλογή· αλλ’ όμως όχι για πολύ.
Ο αγώνας έχει γίνει γι’ αυτόν σκοπός της υπάρξεώς του. Όταν σε λίγο ξαναβγαίνει στα χωριά και στην ύπαιθρο, η Πελοπόννησος ολόκληρη και πολλά νησιά δονούνται από ενθουσιασμό. Του επιφυλάσσουν πρωτοφανή για τα χρονικά υποδοχή. Μια μεγάλη πνευματική λιτανεία διασχίζει απ’ άκρου εις άκρον το Μοριά με επικεφαλής τον Παπουλάκο. Παντού το πλήθος μαζί με τον κλήρο τον αποθεώνει και τον ακολουθεί ψάλλοντας το «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ…».
Η μεγάλη πορεία της πίστεως φθάνει μέχρι την Καλαμάτα. Τότε η Κυβέρνηση και η Ι. Σύνοδος ανησυχούν και αποφασίζουν να αντιδράσουν. Στρατός και στόλος αποστέλλονται εναντίον του άοπλου Γέροντος, για να καταστείλουν το «κίνημα». Ο Παπουλάκος καταφεύγει στα απρόσιτα βουνά της Μάνης, όπου τον προστατεύει μεν η αγάπη των κατοίκων, θα τον καταδώσει όμως το πάθος της φιλαργυρίας. Η αμοιβή της συλλήψεώς του είχε οριστεί σε έξι χιλιάδες δραχμές και ο προδότης, δυστυχώς, βρέθηκε ανάμεσα στον κλήρο.
Ο αγωνιστής για ένα χρόνο εγκλείεται στις υγρές και ανήλιες φυλακές του Ρίου. Όταν μεταφέρεται στην Αθήνα, για να δικασθεί, κλήρος και λαός, με κλάματα και δεήσεις, υποκλίνονται σε εκείνον, απ’ όπου περνά. Το Κράτος δεν τολμά να τον δικάσει, γιατί ο λαός είναι με το μέρος του και έτοιμος να αναιρέσει τις συκοφαντίες. Με πιέσεις της πολιτείας στην Ι. Συνόδο περιορίζεται σωματικώς δια βίου, περιφρουρούμενος στη Μονή Προφήτου Ηλιού Θήρας και αργότερα στη Μονή Παναχράντου Άνδρου. Οι εντολές της εξουσίας σε όλη τη διάρκεια των εξοριών του Παπουλάκου είναι ιδιαίτερα αυστηρές. Οι διαταγές θυμίζουν δικτατορικά καθεστώτα. Ακόμα οι αρθρογράφοι αναφέρονται σε ένα δυσάρεστο γεγονός, όπου ο επίσκοπος Άνδρου Μητροφάνης, σάπισε στο ξύλο τον ομολογητή Χριστοφόρο: «Προσεκλήθη εις την Μονήν Παναχράντου Άνδρο ο λειτουργός Μητροφάνης… εξέρχεται και προσκαλεί τον γέροντα Παπουλάκον, ίνα τον νουθετήση ο χρείαν έχων νουθεσίας και ακούει παρ’ αυτού το «ιατρέ, θεράπευσον πρώτον σεαυτόν». Αλλ’, αντί ενός λόγου του θείου Ευαγγελίου, ραπίζει τον δυστυχή αυτόν γέροντα και κατασυντρίβει επί της κεφαλής του παχείαν ράβδον. Είτα καταδεσμεύει αυτόν εις κάθυγρόν τι και σκοτεινόν δωμάτιον της Μονής, όπως εκεί αποδώση τας τελευταίας πνοάς του. Ο παράτολμος Μητροφάνης κατεβαίνει εις την πόλιν και διαδίδει ψευδώς ότι ο πνέων τα λοίσθια γέρων ύβρισε το ιερόν του Βασιλέως πρόσωπον. Μεσολαβήσει του δικηγόρου Ν. Σαριπόλου προς τον απηνή Μητροφάνην, μεταφέρεται ο δυστυχής γέρων εις άλλο δωμάτιον, άλλως ο Χριστοφόρος Παπουλάκος ήθελε κατακλείεσθαι σήμερον εις ένα ψυχρόν τάφον και ο λεγόμενος Ιεράρχης ήθελεν είσθαι ο προφανής του ανθρώπου φονεύς». Μετά από αυτό το γεγονός ο δικηγόρος Ν. Σαρίπολος ζητά να δει τον τραυματισμένο γέροντα και σημειώνει μεταξύ άλλων στην αναφορά του: «Περιεργείας χάριν εζήτησα να ίδω τον Παπουλάκον, και τούτο μοι επετράπη. Εις την θέαν λοιπόν ανδρός γέροντος εν καθύγρω κεκλεισμένου δωματίω, και επί της υγράς γης κειμένου, το ράσον αυτού μόνον ως κλίνην έχοντος, πικρώς συνεκινήθην, η δε λύπη μου ηύξησε ότ’ έμαθον ότι ην και ασθενής, και ότι τω εγένετο και αφαίμαξις εκείνην την ημέραν. Καίτοι εγίνωσκον την αιτίαν, δι’ ην ο Παπουλάκος ετιμωρείτο ούτως, ηρώτησα όμως αυτόν, ούτος δε μοι είπεν ότι τον εκτύπησεν ο αρχιερεύς και τον εφυλάκισε, διότι ελάλησε προς αυτόν την αλήθειαν. Τις δε ήτο η κατά Παπουλάκον αλήθεια αύτη; Ότι ο αρχιερεύς ηγόρασε χρήμασι την επισκοπήν, ότι τα δαπανηθέντα, ως εικός, έμελλε να εισπράξη παρά του ποιμνίου του, ίνα μη ζημιωθή, και προς τούτο μάλιστα έφερε τω αρχιερεί και αυτός ο Παπουλάκος την εισφοράν του δραχμήν μίαν».
Αλλά ο λαός δεν τον λησμονεί. Απ’ όλα τα Βαλκάνια έρχονται προσκυνητές στα σιδερόφρακτα κελλιά, όπου φυλάσσεται, για να πάρουν την ευχή του η κομμάτι από το ράσο του για αγιασμό. Κοιμήθηκε στην Άνδρο στις 18 Ιανουαρίου 1861. Λίγο νωρίτερα ο φρουρός του ζήτησε συγγνώμη από το Γέροντα και την ευλογία του, για να γίνει Μοναχός. Είχε την πεποίθηση ότι κάτω από την κατάλευκη γενειάδα του εκπορεύονταν φως και αλήθεια.
Ο Παπουλάκος κοιμήθηκε αγνοημένος από τους ισχυρούς, που προσπάθησαν και μετά το θάνατό του να κηλιδώσουν τη μνήμη του. Αλλά ο κλήρος και ο λαός τον ήθελε πάντα κοντά του. Πολλοί Ναοί χτίζονταν στο όνομά του, όσο ακόμα ζούσε, προσωπικά του αντικείμενα τοποθετούνταν, μαζί με τη μορφή του σε δαγκεροτυπία, στα εικονοστάσια ως λείψανα. Από πατέρα σε παιδί με ευλάβεια μεταφέρεται ο σπόρος, που έρριξε ο φωτισμένος αυτός, αλλά και θαρραλέος, αγωνιστής–μοναχός. Με σεβασμό αναφέρονται όλοι στην πορεία της ζωής του, από το σπίτι του στον Άρμπουνα Κλειτορίας μέχρι τη Μονή Παναχράντου, «εδώ γεννήθηκε ο Παπουλάκος», η «από εδώ πέρασε», η «σε αυτή την πέτρα ανεβασμένος κήρυξε».
Στην εποχή του ορισμένοι από σύγχυση η εμπάθεια τον αποκάλεσαν αγύρτη, το επίσημο κράτος τον συνέλαβε και η Ιερά Σύνοδος, υπό την πίεση της εξουσίας, τον περιόρισε δια βίου σε Μονές της Θήρας και της Άνδρου. Αλλά ο λαός από γενιά σε γενιά, σαν μέσα σε θρύλο, μας μεταλαμπαδεύει με ευλάβεια και σεβασμό τη μνήμη, τη φήμη και τα σημεία του. Έτσι, τώρα που ο χρόνος τον απομάκρυνε από τις σύγχρονες περιστάσεις, μπορούμε να τον δούμε και να τον κρίνουμε καλύτερα.
Μετά πολλά χρόνια έρχεται η αναγνώριση. Είναι και αυτό ένα από τα χαρακτηριστικά της φυλής μας. Εδώ οι ήρωες, οι Άγιοι και οι μεγάλες προσωπικότητες δεν ανακηρύσσονται ούτε επιβάλλονται με δόγματα με διατάγματα. Εδώ τους μεγάλους τους αναδεικνύει ο λαός, αφού ο χρόνος ξεκαθαρίσει τις ύποπτες αλληλεπιδράσεις της εποχής και των συνανθρώπων τους.
Έτσι, ο Παπουλάκος, ο φτωχός Μοναχός, περνά ήδη στη χορεία των Αγίων της Ορθοδοξίας και τιμάται την ημέρα της κοίμησής του, τη 18η Ιανουαρίου, καθώς και τη 18η Αυγούστου σε ανάμνηση της λιτάνευσης της εικόνος και της τιμίας κάρας του, κατά το θέρος του 1973, στην Αχαΐα.
Όλοι εμείς αναγνωρίζουμε την προσφορά και την τιμή του Παπουλάκου, στοιχώντας άλλωστε με τη σοφή και θεόπνευστη κρίση της σεπτής κορυφής της Ορθοδοξίας, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος επευλογώντας σχετικό πόνημα της ταπεινότητός μου (29.12.09) γράφει:
«Τω Οσιολογιωτάτω Αρχιμανδρίτη κυρίω Νεκταρίω Ν. Πέττα, τέκνω της ημών Μετριότητος εν Κυρίω αγαπητώ, χάριν, έλεος και ευλογίαν παρά του εν Τριάδι προσκυνουμένου Θεού ημών.
Μετά χαράς εδεξάμεθα την από ε Αὐγούστου λήγοντος έτους επιστολήν της υμετέρας αγαπητής Οσιολογιότητος, υποβαλλούσης το υπό έκδοσιν πόνημα αυτής, τιτλοφορούμενον «Ο Οσιώτατος Μοναχός Χριστοφόρος ο Παπουλάκος στη Θήρα (1854) και στην Άνδρο (1854-1861)», εν ω εμπεριέχονται τα αφορώντα εις τον βίον και την δράσιν του θερμουργού τούτου κήρυκος του ευαγγελικού λόγου, και δη τα περί του αναγκαστικού εγκλεισμού αυτού εις τας Ιεράς Μονάς Προφήτου Ηλιού Θήρας και Παναχράντου Άνδρου.
Ο Οσιώτατος Μοναχός Χριστοφόρος, ο επικληθείς «Παπουλάκος», απεστάλη υπό του Θεού εν ζήλω Ηλιού, δια να κηρύξη τα θεία δικαιώματα, να διδάξη την πατρώαν πίστιν και να ελέγξη οθνείας επιδράσεις εις την λειτουργίαν του εκκλησιαστικού και κοινωνικού σώματος.
Ηγαπήθη μεν σφόδρα υπό του ευσεβούς λαού του Θεού, όστις ανεγνώρισεν εν τω προσώπω αυτού τον εκφραστήν την γνησίας εκκλησιαστικής παραδόσεως και ευσεβείας, εδιώχθη δε υπό των κρατούντων, δι’ ους εγένετο κατά το ψαλμικόν «βαρύς και βλεπόμενος» ως δήθεν υποκινητής στάσεως κατά του πολιτεύματος, και εκοιμήθη οσιακώς εν τη Ιερά Μονή Παναχράντου της Ανδρου, διανύων εν αυτή την επιβληθείσαν αυτώ εκκλησιαστικήν ποινήν εγκλεισμού.
Η μνήμη του επεβίωσε μέχρι σήμερον αγαθή εν τω εκκλησιαστικώ πληρώματι, ην προβάλλει και η υμετέρα Οσιολογιότης δια του αξιολόγου αυτού πονήματος, το οποίον είμεθα βέβαιοι ότι θα ωφελήση ποικιλοτρόπως τους αναγνώστας και θα επιδράση εις τας καρδίας αυτών προς πνευματικήν οικοδομήν, εμμονήν εις την πίστιν και καλλιέργειαν υγιούς εκκλησιαστικής συνειδήσεως.
Επί δε τούτοις, συγχαίροντες πατρικώς τη υμετέρα Οσιολογιότητι δια τον κόπον αυτής, παρέχομεν εκθύμως την Πατριαρχικήν ημών ευλογίαν προς ευόδωσιν και καρποφορίαν της αξιολόγου ταύτης εκδόσεως, και επικαλούμεθα επ’ αυτήν την χάριν και το άπειρον έλεος του Θεού.
‚βθ Δεκεμβρίου κδ
διάπυρος προς Θεόν ευχέτης
Ο Κωνσταντινουπόλως Βαρθολομαίος».
Προς τον σκοπόν της προβολής και αναδείξεως του βίου και του έργου του οσίου Χριστοφόρου, προβήκαμε στην ίδρυση του φερωνύμου Ινστιτούτου, στην οργάνωση επιστημονικών συνεδρίων και στην έκδοση βιβλίων σχετικών με τον Αγιοπατέρα και με άλλες, άγνωστες ως τώρα, μορφές του Γένους και της Εκκλησίας. Ένα ιστορικό έργο, που είναι αφιερωμένο στα εκατόν πενήντα έτη από την κοίμησή του και προβάλει τον πραγματικό Παπουλάκο μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα είναι τα: Πρακτικά του Α’ Πανελληνίου Επιστημονικού Συνεδρίου εν Κλειτορία τη 26η και 27η του μηνός Σεπτεμβρίου 2009 με θέμα: «Ο Όσιος Χριστοφόρος Παπουλάκος» & «Πρακτικά της Α’ Επιστημονικής Ημερίδος εν Θήρα τη Πέμπτη 23η του μηνός Ιουλίου 2009 με θέμα: «Ο Οσιώτατος Μοναχός Χριστοφόρος Παπουλάκος στη Θήρα και στην Άνδρο».
Πρόκειται για ιστορική έκδοση επ’ ευκαιρία της συμπληρώσεως 150 ετών από την κοίμηση του αοιδίμου Μοναχού (+18/1/1861-2011). Στην προσεγμένη πολύτιμη αυτή έκδοση, που αποτελείται από 260 σελίδες και κοσμείται από σπάνιο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό, καταγράφεται για πρώτη φορά επιστημονικά και με βάση πρωτογενείς πηγές ο βίος, η δράση και η προσφορά του Παπουλάκου. Παράλληλα παρατίθενται υπεύθυνες κρίσεις για την προσωπικότητα του σημειοφόρου και όντως χριστοφόρου εκείνου Γέροντος από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ.κ. Θεόδωρο, πλήθος Ιεραρχών της Ελλαδικής και άλλων Εκκλησιών, Πανεπιστημιακούς καθηγητές, λογίους και ανθρώπους των Γραμμάτων.
Διάθεση του Βιβλίου: – Εκδόσεις ΓΡΑΜΜΑ, Εγ. Παρασκευής 72-74, Κάτω Πατήσια, τηλ. 210-5225202. – κ. Μαρία, τηλ. 2610-312151, 2610-323243 και τηλεομοιότυπο: 2610-344629 – Βιβλιοπωλείο: ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Αθήνα (Δραγατσανίου 2 – πλ. Κλαυθμώνος) τηλ. 210 3310977, Θεσσαλονίκη (Εθν. Αμύνης 9α) τηλ. 2310 275126, Πάτρα (Ρήγα Φεραίου 143 και Φιλοποίμενο 24) τηλ. & fax. 2610 223110 – Βιβλιοπωλείο: ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, Γερανίου 20 (κοντά Σοφοκλέους και Γερανίου), 105 52 Αθήναι, τηλ. 210.52.43.275. Για τον Παπουλάκο βλέπε περισσότερα στην ιστοσελίδα:www.papoulakos.gr
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟ
Μόλις κυκλοφορήθηκαν από το ιεραποστολικό και μη κερδοσκοπικό Ινστιτούτο «Χριστοφόρος Παπουλάκος» τα «Πρακτικά του Α’ Πανελληνίου Επιστημονικού Συνεδρίου εν Κλειτορία τη 26η και 27η του μηνός Σεπτεμβρίου 2009 με θέμα: «Ο Όσιος Χριστοφόρος Παπουλάκος» και «Πρακτικά της Α’ Επιστημονικής Ημερίδος εν Θήρα τη Πέμπτη 23η του μηνός Ιουλίου 2009 με θέμα: «Ο Οσιώτατος Μοναχός Χριστοφόρος Παπουλάκος στη Θήρα και στην Άνδρο». Εκδίδονται επιμελεία Αρχιμανδρίτου Νεκταρίου Ν. Πέττα, δρ. Φιλοσοφίας & Προέδρου του ημετέρου Ινστιτούτου.
Πρόκειται για ιστορική έκδοση επ’ ευκαιρία της συμπληρώσεως 150 ετών από την κοίμηση του αοιδίμου Μοναχού (+18/1/1861-2011). Στην προσεγμένη πολύτιμη αυτή έκδοση, που αποτελείται από 260 σελίδες και κοσμείται από σπάνιο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό, καταγράφεται για πρώτη φορά επιστημονικά και με βάση πρωτογενείς πηγές ο βίος, η δράση και η προσφορά του Παπουλάκου. Παράλληλα παρατίθενται υπεύθυνες κρίσεις για την προσωπικότητα του σημειοφόρου και όντως χριστοφόρου εκείνου Γέροντος από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ.κ. Θεόδωρο, πλήθος Ιεραρχών της Ελλαδικής και άλλων Εκκλησιών, Πανεπιστημιακούς καθηγητές, λογίους και ανθρώπους των Γραμμάτων.
Τα «Πρακτικά» ευελπιστούμε ότι θα αποτελέσουν πολύτιμο υλικό για την περαιτέρω έρευνα όλων εκείνων, οι οποίοι, απαλλαγμένοι από ενοχές και μισαλλοδοξία, θα θελήσουν να συμβάλλουν στην αποκατάσταση της αληθείας σχετικά με τον Παπουλάκο. Ατυχώς ο Χριστοφόρος, ακόμη και μετά πάροδο ενάμιση αιώνα από την ομολογιακή και μαρτυρική εκδημία του, διώκεται και συκοφαντείται απηνώς από ανθρωπάρια, που συνεχίζουν ανερυθρίαστα το έργο των βαυαρών, οι οποίοι, αν επανέρχονταν, ασφαλώς θα τους έχριζαν αντάξιους διαδόχους τους. Διάθεση του Βιβλίου: – Εκδόσεις ΓΡΑΜΜΑ, Εγ. Παρασκευής 72-74, Κάτω Πατήσια, τηλ. 210-5225202. – κ. Μαρία, τηλ. 2610-312151, 2610-323243 και τηλεομοιότυπο: 2610-344629 – Βιβλιοπωλείο: ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Αθήνα (Δραγατσανίου 2 – πλ. Κλαυθμώνος) τηλ. 210 3310977, Θεσσαλονίκη (Εθν. Αμύνης 9α) τηλ. 2310 275126, Πάτρα (Ρήγα Φεραίου 143 και Φιλοποίμενο 24) τηλ. & fax. 2610 223110 – Βιβλιοπωλείο: ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, Γερανίου 20 (κοντά Σοφοκλέους και Γερανίου), 105 52 Αθήναι, τηλ. 210.52.43.275.
Συλλεκτικό πολυτελές Ημερολόγιο του 2011 κυκλοφορήθηκε από το Ινστιτούτο «Χριστοφόρος Παπουλάκος». Περιέχει σπάνιο έγχρωμο φωτογραφικό υλικό δώδεκα άγνωστων αγίων μορφών της Οικουμενικής Ορθοδοξίας. Στην δεύτερη όψη κάθε ιερής μορφής, καταγράφεται ο βίος του κάθε αγίου, ώστε να γίνει γνωστό το έργο, η προσφορά και η τιμή του.
Το πρώτο φύλλο του Ημερολογίου κοσμείται με τις μορφές των οσίων Χριστοφόρου του Παπουλάκου και Σοφιανού, επισκόπου Δρυϊνουπόλεως και Αργυροκάστρου. Ο λόγος της παρουσίας των συγκεκριμένων Αγίων αναπτύσσεται στο δεύτερο φύλλο, όπου αναφέρεται: «Το ημερολόγιο του έτους 2011 είναι αφιερωμένο στα 150 χρόνια από την κοίμηση του οσίου πατρός ημών Χριστοφόρου του Παπουλάκου (+ 18-1-1861), του οποίου το όνομα φέρει το μη κερδοσκοπικό: Ινστιτούτο «ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ», καθώς και στα 300 χρόνια από την κοίμηση του εν αγίοις πατρός ημών Σοφιανού, επισκόπου Δρυϊνουπόλεως και Αργυροκάστρου (+ 26-11-1711)».
Ενώ στο πνεύμα του Ημερολογίου, μας εισαγάγει ο Πρόλογος του ελλογιμοτάτου καθηγητού Πανεπιστημίου κ. Αθανασίου Παλιούρα, όπου σημειώνει:
Πρόλογος
Μέσα από τα 12 φύλλα του Ημερολογίου αυτού προβάλλονται και δώδεκα άγνωστες μορφές της Πίστεως και του Γένους σύμφωνα με το ε ἄρθρο του Καταστατικού του ημετέρου Ινστιτούτου, που, μεταξύ των άλλων, προβλέπει: «Φέρνει στο φως της δημοσιότητας το βίο και τη δράση και άλλων άγνωστων μορφών (εκτός του Παπουλάκου) του όψιμου Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, που εργάσθηκαν στον αμπελώνα του Κυρίου».
Ο Ιανουάριος αφιερώνεται στον όσιο Χριστοφόρο Παπουλάκο και ο τελευταίος μήνας στον όσιο Διονύσιο τον Επιφανειάδη, ομόγνωμο και συνοδοιπόρο του Παπουλάκου. Ακόμη παρουσιάζεται ένας από τους πολλούς «Παπουλακιστές», όπως αναφέρονται στα έγγραφα της εποχής, ο όσιος Ιωακείμ ο Ιθακήσιος, που ευρέως ήδη τιμάται, ιδιαίτερα στην γενέτειρά του και στο Άγιο Όρος. Μαζί τους παρουσιάζεται και ένας από τους θιασώτες του Κολλυβαδικού κινήματος, που είναι παράλληλο με το Χριστοφορικό κίνημα, ο όσιος Δανιήλ από τη Ζαγορά του Πηλίου. Ακολουθούν άλλες οσιακές μορφές, κτίτορες ιερών Μονών, όπως ο ιαματικός όσιος Τιμόθεος, επίσκοπος Ευρίπου, ο όσιος Ιωακείμ της Μονής Νοτενών Αχαΐας, ο όσιος Νεκτάριος της Μονής Ευαγγελιστρίας – Αγίων Πάντων Ερυμανθείας της Αχαΐας και ο όσιος Ευφρόσυνος της Μονής Θεοτόκου Κηπουραίων της Κεφαλληνίας.
Τη χορεία των προβαλλομένων αγίων συμπληρώνουν πέντε νεοφανείς οσιομάρτυρες με τον καθηγούμενό τους ιερομάρτυρα άγιο Βλάσιο το Νέο από τα Σκλάβαινα της Ακαρνανίας. Ο κύκλος κατακλείεται με την παρουσίαση τριών ακόμη αγίων της Βορείου Ηπείρου, του παλαιού μάρτυρα Τρύφωνος από το χωριό Σέκιστα, κοντά στο Βεράτι, του αγίου Σοφιανού, επισκόπου Δρυϊνουπόλεως και Αργυροκάστρου, και του δραστήριου ιεράρχη της Τρανσυλβανίας, οσίου Ανδρέου του Γραικού, από την οικογένεια Σαγκούνα, καταγόμενου από το χωριό Γκράμποβα της Βορείου Ηπείρου.
Πρόκειται για οσίους άνδρες, εκ των οποίων ορισμένοι, όπως και πολυάριθμοι άλλοι, δεν έχουν ακόμη επισήμως αγιοκαταταχθεί από τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, αλλά αναγνωρίζονται και τιμώνται ως άγιοι από το χριστεπώνυμο πλήρωμα, που έχει και τον πρώτο λόγο στην όλη διαδικασία. Αυτό καταφαίνεται και από το πλήθος των απεικονίσεων των μορφών τους και από τις ιερές Ακολουθίες, που ήδη έχουν συνταχθεί στη μνήμη τους.
Αυτών ταις αγίαις πρεσβείαις, Κύριε, ελέησον πάντας ημάς. Αμήν.
Για την Επιστημονική Επιτροπή του Ινστιτούτου «ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ»
Αθανάσιος Παλιούρας
Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης
Για τον Παπουλάκο βλέπε περισσότερα στην ιστοσελίδα: www.papoulakos.gr
