Του Αναστάσιου Χαλά
Κάπου μέσα στην αβάσταχτη συνήθως πίεση από την καθημερινή ασφυκτική ενασχόληση με θέματα επικαιρότητας που ζητούν άμεση επίλυση ξεγλιστρούν ίσως ήσυχα, διακριτικά με αξιοπρέπεια, διεκδικώντας την προσοχή μας και κάποια μικρά αφιερώματα σαν αυτό.
Για το Κάτω Κάστρο της Χώρας ο λόγος γι’ αυτό το ασυνήθιστα, παρά το εναπομείναν από την φθορά και τις καταστροφές μέγεθός του, επιβλητικό απομεινάρι που ότι έχει χάσει σαν οικοδόμημα λες και το έχει κερδίσει μέσα από μια μυστική και αργή μέσα στους αιώνες διαδικασία μεταφοράς ενέργειας σχεδόν μεταφυσικής με τον βράχο που πάνω του στέκει.
Ο βράχος μπαίνει μέσα του απλώνοντας φλέβες πέτρινες, μαλλιαρές αρτηρίες υπόγειας, υγρής βλάστησης αγκαλιάζοντας τα θεμέλια και το κάστρο καταδύεται μέσα στα έγκατα του βράχου ριζοβολώντας, μεταγγίζοντας ασβεστοκονίαμα, σχιστόλιθο πέτρα.
Τεράστιες φέτες, γδαρμένες, πληγωμένες οι πλευρές του από νύχια μυτερά, μοβόρικα ανέμων που σαν ξυράφια, κοφτερά σπαθιά δαμασκηνά, κουρσάρικα κάνουν ρεσάλτα πάνω τους ακούραστα αλύπητα, στέκουν ακόμη περήφανες.
Οι πολεμίστρες ακόμη και σήμερα μεσ’ την εικόνα της εγκατάλειψης και της αργής κατάρρευσης παραμένουν «μηχανισμοί» ακριβούς παρατήρησης ευθείας σκόπευσης μέσα απ’ το πάχος του τοίχου προσανατολισμένες σωστά, αδυσώπητες, αμείλικτες, θανατηφόρες. Έλεγχος παρατήρηση, υπεράσπιση με τεχνολογία εποχής απλής, δωρικής αποτελεσματικής.
Μπροστά του αντικριστά ο Τουρλίτης, διαλέγεται και αλληλοσυμπληρώνεται μαζί του, πρώτος βιγλάτορας αιώνιος βαρδιάνος (όπως θα ‘λεγε κι ο Παπαδιαμάντης) του κάστρου εμπροσθοφυλακή και φύλαξη με τις ρηχοτοπίες του από επίθεση μετωπική.
Οι «πλάκες» απλώνουν μέχρι τον Τουρλίτη, διάδρομος γαλαζοπράσινος με κύματα κι αφρούς άλλοτε να του ρίχνονται και να τον εξαφανίζουν κι άλλες φορές στην μπονάτσα του καλοκαιριού να σε παρασέρνουν να θες να περπατήσεις πάνω τους κοιτώντας με κάποιο φόβο βέβαια δεξιά, αριστερά τον βυθό απειλητικό, σκοτεινό, να χάνεται, σαρκάζοντας κοροϊδεύοντας την παιχνιδιάρικη διάθεση κι αφελή χαλαρότητά σου.
Άλλο γοητευτικό, κομψό μα επικίνδυνο κι αυτό, τα μικρά πελεκητά σκαλοπάτια σε προκαλούν να τα ανέβεις μόνο αν το πόδι είναι σίγουρο, αποφασισμένο δίχως τρέμουλο στο χείλος του γκρεμού. Αν σε συνεπαίρνει προς στιγμήν η θέα του Παπαπορτιού και της θάλασσας που ασημογυαλίζει ανεβαίνοντας στα σκαλοπάτια το ‘χασες το βήμα και το παιχνίδι.
Ετσι το γνωρίσαμε όλοι εμείς το κάστρο με τις μικρές παγίδες του, για το απρόσεχτο επισκέπτη που αφαιρούνταν μαγεμένος απ’ τη θέα σε έναν τόπο όπου όλα γύρω του εξυπηρετούσαν από την κατασκευή του την καταστροφή και την εξουδετέρωση του εισβολέα. Πάντα τα ξένοιαστα ανδριώτικα καλοκαίρια μας εκπληρώναμε το «τάμα» μας να ανέβουμε έστω και μια φορά το χρόνο στο κάστρο συνοδεύοντας και ξεναγώντας «σειρήνες και γοργόνες» της νιότης μας σκαρφαλώνοντας λαχανιασμένοι με την λαχτάρα απ’ την «γέφυρα των στεναγμών» όπως την λέγαμε, γιατί πάντα εκεί ακουγόντουσαν χαριτωμένες κοριτσίστικες φωνές πανικού, φόβου, δισταγμού λόγω του ύψους και του απότομου της λυγερής καμάρας, ύστερα η στιγμή για τις φωτογραφίες μπροστά στα ανοίγματα του τοίχου, του δωματίου με το θολωτό βενετσιάνικο ταβάνι, τα αγκαλιάσματα και τα φιλιά κάποια ζεστά αυγουστιάτικα μεσημέρια.
Κι ύστερα η θάλασσα αστραφτερή πηχτή εκεί στη γωνίτσα ανάμεσα στην πλατεία και το βράχο απ’ την μεριά του Νειμποριού, ήρεμη, μητρική αγκαλιά, ζεστή κολυμπήθρα για βουτιές λυτρωτικές, βαριές μολυβένιες, για ξαναμμένα ιδρωμένα σώματα που μετείχαν στην τελετή «μύησης» των πιστών του Κάστρου.
Για όλα αυτά τα όμορφα και νοσταλγικά που για όλους εμάς σημαίνει το Κάστρο θα ήθελα εκφράζοντας την γνώμη πολλών να παρακαλέσω όποιους αρμόδιους δύνανται, στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, να κάνουν κάτι, ώστε να συνεχίσει να υπάρχει αυτό το μαγικό μέρος, να μην αφεθεί, να μην γκρεμιστεί ότι έχει απομείνει. Μια αναστήλωση, μια συντήρηση ένα χάδι να ακουμπήσει τις πέτρες τις ανεμοδαρμένες μια ματιά στοργική να το αγκαλιάσει, του το χρωστάμε όλοι νομίζω για όλα αυτά που απλά, ζεστά, γενναιόδωρα με την παρουσία του αιώνες τώρα μας προσφέρει.
Ας σκεφτούμε πως θα ήταν αν βρισκόταν στην Ιταλία, την Ισπανία, ή και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συντηρημένο σωστά, φωτισμένο, φροντισμένο, καθαρό. Μακάρι κάποιους να ευαισθητοποίησα.
