Μια αλληγορική τοιχογραφία για Χριστουγεννιάτικες Ευχές
του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΝΑΚΗ.
Μια εικόνα των ημερών του 1930 και όμως τόσο επίκαιρη…
Αν μπορούσαμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω εκεί στο 1929 στην Αμερική και συγκεκριμένα στο Detroit που είχε κτυπηθεί αλύπητα από το Μεγάλο Κραχ θα βλέπαμε παρόμοιες εικόνες που ζήσαμε το κοντινό 2008 τότε με την Μεγάλη Ύφεση και σίγουρα σημερινές εικόνες που δυστυχώς όλη η Οικουμένη συνεχίζει να βιώνει με τα εκατομμύρια νεκρών λόγω της Πανδημίας από τον Covid-19.
Τότε λοιπόν ο Μεξικανός ζωγράφος Diego Rivera (1886-1957) έφτασε στο Detroit μόλις 6 μέρες από την απεργία διαμαρτυρίας των εργατών του Βιομηχανικού Συγκροτήματος Ford Motor Company στο River Rouge όπου κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων με την Αστυνομία σκοτώθηκαν από πυροβολισμούς 6 εργαζόμενοι. Αυτό το τραγικό γεγονός ήταν η γενεσιουργός αιτία να δημιουργηθεί η Ένωση Εργαζομένων στην Αυτοκινητοβιομηχανία που στη συνέχεια έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην θέσπιση κανόνων για τις συνθήκες εργασίας στην Αυτοκινητοβιομηχανία λίγο πριν την έναρξη του Β’ ΠΠ. Το παραπάνω τραγικό γεγονός επηρέασε τα μέγιστα τον Diego Rivera που ήταν Μαρξιστής και υποστηρικτής της εργατικής τάξης.
Η αυτοκινητοβιομηχανία δεν ήταν η μόνη βιομηχανική δραστηριότητα στο Detroit. Ήδη από το 1930 είχαν αρχίσει να δημιουργούνται φαρμακοβιομηχανίες για να κατασκευάσουν μαζικά την πενικιλίνη που είχε ανακαλύψει ο Alexander Fleming και η χρήση του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου έδινε την δυνατότητα στους επιστήμονες να «ανοίξουν» ένα παράθυρο και να δουν τον μικρόκοσμο των διαφόρων ιών να τους κατατάξουν, να τους κατανοήσουν και να τους καταπολεμήσουν. Τότε ήταν που διάφοροι επιστήμονες άρχισαν δειλά δειλά τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της πολιομυελίτιδας.
Ο Diego Rivera για να εμπνευστεί να ζωγραφίσει τις τοιχογραφίες που του είχαν αναθέσει, επισκέφθηκε διάφορες βιομηχανικές εγκαταστάσεις έτσι λοιπόν πήγε και στο φαρμακευτικό εργοστάσιο Parke-Davis. Αποτέλεσμα αυτής της επίσκεψης ήταν να ζωγραφίσει μια τοιχογραφία που απεικονίζονταν ένα νήπιο με πάνα που το κρατά η μητέρα του και ακριβώς δίπλα ένας γιατρός να το εμβολιάζει. Ακριβώς από κάτω υπάρχουν ένα άλογο, μια αγελάδα και μερικά αρνιά. Στο πάνω μέρος απεικονίζονται τρεις άνδρες που φαίνεται να εκτελούν κάποιο επιστημονικό έργο.
Το στήσιμο του αμφιλεγόμενου σκηνικού της τοιχογραφίας ξεσήκωσε θύελλες κριτικής και διαμαρτυριών από συγκεκριμένους θρησκευτικούς οργανισμούς της πόλης που ισχυρίζονταν ότι η σύνθεση του έργου απεικόνιζε την Γέννηση, ότι το νήπιο είναι το Θείο Βρέφος, η μητέρα είναι η Μαρία, ο άνδρας είναι ο Ιωσήφ και οι τρείς άνδρες είναι οι Μάγοι με τα δώρα.
Ο Diego Rivera ήταν γνωστός κομμουνιστής, τροτσκιστής, μαρξιστής και άθεος και το έργο του καταγγέλθηκε σαν ιεροσυλία και αντίθετο με τις επικρατούσες αρχές της Αμερικανικής Κοινωνίας από μερικά μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου κατά τα εγκαίνια, τα οποία ζήτησαν να σβηστεί από τον τοίχο, αλλά αυτό ήταν πρακτικά αδύνατον μια και είχε ζωγραφιστεί με την τεχνική του fresco. Μεγάλη πολεμική εκδηλώθηκε από τον τύπο με τους Detroit Times να το θεωρούν σαν «πελώριο λάθος», ενώ η Detroit News το χαρακτήρισε «τρομακτικά χυδαίο» και «συκοφαντία για την εργατική τάξη» και απαιτούσαν την άμεση αφαίρεσή του. Η πιο επιεικής κριτική ήταν από την εφημερίδα The Detroit Free Press που κατέταξε το έργο στην «παρακμιακή τέχνη» προσθέτοντας ότι «δεν μπορεί να ληφθεί στα σοβαρά». Η κριτική που εξασκήθηκε εξήψε τα πνεύματα διαφόρων ομάδων θρησκευτικών οργανώσεων που απείλησαν να πάνε να καταστρέψουν το βλάσφημο έργο. Ως εκ τούτου η αστυνομία κλήθηκε να φυλάξει την τοιχογραφία παράλληλα βιομηχανικοί εργάτες ζήτησαν εθελοντικά να λάβουν μέρος στην φύλαξη του έργου γεγονός που εκτίμησε ιδιαίτερα ο Rivera που ήταν ένθερμος κομμουνιστής.
Όμως η πνευματική κοινότητα της πόλης αντεπιτέθηκε. Διακεκριμένοι άνθρωποι της τέχνης χαρακτήρισαν την τοιχογραφία σαν «μεγάλο και διακεκριμένο έργο τέχνης» τέτοιο που «τοποθετεί το Detroit σαν ξεχωριστό καλλιτεχνικό κέντρο».
Η αντίδραση εκ μέρους του πιο ισχυρού άνδρα της πόλης, του Ford που αν και παρέμενε σιωπηρός μέχρι η Καλλιτεχνική Επιτροπή ψηφίσει ομόφωνα εγκρίνοντας την τοιχογραφία, ήταν: « Θαυμάζω το έργο του Diego Rivera και αληθινά πιστεύω ότι προσπάθησε να αποτυπώσει το πνεύμα του Detroit».
Ο Walter Pach καλλιτέχνης, κριτικός και συγγραφέας θεωρεί ότι: « Ο ισχυρισμός ότι το έργο είναι αντιθρησκευτικό είναι τελείως λανθασμένος και άτοπος. Το συναίσθημα που καταλαμβάνει τον θεατή είναι η ευλάβεια της ζωής»
Για το πιο αμφιλεγόμενο έργο του Rivera έχουν λεχθεί και γραφτεί πάρα πολλά.
Ανυψώνοντας το βλέμμα μας βλέπουμε ένα νήπιο να εμβολιάζεται σε ένα ιατρείο που περιβάλλεται από ζώα τα οποία δίνουν τους ορούς για τη παρασκευή του εμβολίου. Ο άθεος κομμουνιστής Diego Rivera εμπνεύστηκε από την Θεία Γέννηση απεικονίζοντας τον Ιησού Χριστό αδύναμο νήπιο υποβασταζόμενο από την μητέρα του την Παναγία και τον Ιωσήφ για να δεχθεί το εμβόλιο που η ιατρική τεχνολογία έχει εφεύρει για να σωθεί η Ανθρωπότητα.
Έχουν ειπωθεί πολλές θεωρίες για τα μοντέλα που είχε υπόψη του ο ζωγράφος για να απεικονίσει το θέμα. Σαν μοντέλο για το νήπιο Χριστό λέγεται ότι είχε το παιδί του Lindberg – του διάσημου αεροπόρου που πέταξε solo πάνω από τον Ατλαντικό- που το απήγαγαν και το σκότωσαν· για την Μαρία είχε την Jean Harlow την διάσημη ηθοποιό της εποχής ενώ για τον Ιωσήφ αυτόν που εμβολιάζει λένε ότι επέλεξε τον William Valentiner τον Διευθυντή του Μουσείου της πόλης. Οι τρείς Μάγοι είναι μάλλον οι επιστήμονες ιατροί/ ερευνητές της οικουμένης που αντιπροσωπεύουν τους Καθολικούς, Προτεστάντες και Εβραίους.
Τον Diego Rivera τον γνώρισα σχετικά αργά- αν και ήξερα ότι σαν Τροτσκιστής είχε φιλοξενήσει στο Μεξικό τον Τρότσκι που τελικά δολοφονήθηκε στο Μεξικό το 1940 από τον πράκτορα της NKVD Ραμόν Μερκαντέρ – καθώς σαν σύζυγο της Frida Kahlo. Αναζητώντας τα έργα του θαύμασα την τέχνη του ξεχωρίζοντας το έργο: « The benefit of vaccination» καθώς και τις θεματικές τοιχογραφίες του στην Αμερική. Μου έκανε εντύπωση το καλλιτεχνικό του θάρρος όταν το 1933 ζωγράφισε μια τοιχογραφία στο Rockefeller Center απεικονίζοντας τον Vladimir Lenin γεγονός που συντάραξε το συντηρητικό κατεστημένο της καπιταλιστικής Αμερικής με αποτέλεσμα να καλυφθεί και δυστυχώς να υπάρχει μόνο σε φωτογραφίες.
Τις μέρες που ζούμε και κάθε μέρα μαθαίνουμε από τα ΜΜΕ για τους συνανθρώπους μας που νοσούν αλλά και αυτούς που χάνουν την μάχη με τον κορονοϊό κυριαρχούν τα συναισθήματα φόβου, αγωνίας αλλά και ελπίδας ότι αυτή η μάστιγα κάποτε θα τελειώσει με την πρόληψη από τα εμβόλια και τις θεραπευτικές αγωγές με εξωτικά φάρμακα που αυτή τη στιγμή δοκιμάζονται.
Όμως υπάρχουν διάφοροι περιθωριακοί άλλοι από θρησκευτικό φανατισμό, άλλοι από εμμονική ιδεοληψία και άλλοι από τα μαύρα άκρα του πολιτικού φάσματος που αντιστρατεύονται με επιμονή ζηλωτή κάθε κοινή προσπάθεια να αποκτήσουμε αυτή την πολυπόθητη ανοσία της αγέλης.
Εύχομαι να είχαν δει αυτή την τοιχογραφία του Diego Rivera και να τους είχε μιλήσει στην ψυχή τους!
Ο Picasso έλεγε ότι η Τέχνη είναι ένα ψέμα που όμως μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε την Ζωή!
Με τις θερμότερες ευχές για Καλά Χριστούγεννα με υγεία,
χαρά και οικογενειακή ευτυχία.
Επιμύθιο υπό τύπον παράκλησης.
Θερμά σας παρακαλώ αν πιστεύετε στον εμβολιασμό να κοινοποιήσετε αυτό το σημείωμα σε φίλους και γνωστούς σας! Και αυτό θα συνεισφέρει πιστεύω στον κοινό αγώνα κατά της πανδημίας . Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας.