Η ιστορία η οποία ακολουθεί είναι ένα απειροελάχιστο μόνον δείγμα τής σοφίας των αρχαίων Ελλήνων.
«O Σωκράτης συνάντησε μίαν ημέρα έναν άνδρα, ο οποίος, μόλις είδε τον ευρέως για την σοφία του επαινούμενον σοφό, έτρεξε, γεμάτος ενθουσιασμό, προς το μέρος του και του είπε: «Σωκράτη, ξέρεις τι μόλις άκουσα από έναν μαθητή σου; Μιά στιγμή,» απήντησε ο Σωκράτης. «Πριν μού πεις ο,τιδήποτε, θα ήθελα να περάσεις κάποιες απλές εξετάσεις: Αποκαλούνται οι εξετάσεις των τριών.»
«Οι Εξετάσεις των τριών;» «Ακριβώς», είπε ο Σωκράτης. «Πριν μου μιλήσεις για τον μαθητή μου, ας δώσουμε λίγο χρόνο για να εξετάσουμε αυτό το οποίον πρόκειται να πεις. Το πρώτο μέρος των εξετάσεων είναι η Αλήθεια. Έχεις, απολύτως, ελέγξει ότι αυτό, το οποίον πρόκειται να μου πεις, είναι αλήθεια;» «Όχι», απήντησε ο άνδρας, «στην πραγματικότητα, μόλις το άκουσα.» «Εν τάξει», είπε ο Σωκράτης. «Ώστε, λοιπόν, δεν γνωρίζεις αν αυτό είναι, όντως, αλήθεια ή όχι. Τώρα ας προχωρήσουμε στο δεύτερο μέρος των εξετάσεων: είναι η εξέταση τού Καλού. Αυτό, το οποίον πρόκειται να μου πεις για τον μαθητή μου, είναι κάτι καλό; «Όχι, το αντίθετο…» «Ώστε», συνέχισε ο Σωκράτης, «θέλεις να μου πεις κάτι κακό για εκείνον αν και δεν είσαι σίγουρος ότι είναι αλήθεια;» Ο άνδρας σήκωσε τους ώμους του λίγο ντροπιασμένος. Ο Σωκράτης συνέχισε: «’Ίσως ακόμα μπορείς να περάσεις διότι υπάρχει το τρίτο μέρος των εξετάσεων – το φίλτρο τής χρησιμότητος. Αυτό, το οποίον πρόκειται να μου πεις για τον μαθητή μου, θα μου είναι χρήσιμο;» «Όχι, δεν μπορώ να το πω αυτό.» “Τότε, κατέληξε συμπεραίνοντας ο Σωκράτης, «αν αυτό, το οποίον θέλεις να μου πεις, δεν είναι ούτε αλήθεια ούτε είναι καλό ούτε καν χρήσιμο για εμένα, τότε ποιος ο λόγος να μου το πεις;» Ο άνδρας δεν είπε τίποτα πια.» Προς γνώσιν και συμμόρφωσιν για το ό,τι ο καθένας λέει, σε ποιον, πότε και γιατί!! Κανείς μας δεν τα διδάχθηκε ποτέ αυτά, σε κανένα σχολείο. Έχουμε τέτοια παρακαταθήκη σοφίας την οποίαν θα έπρεπε να διδάσκονται τα παιδιά από το προνήπιο και όχι στείρους κανόνες, επιστημονικούς και μη, οι οποίοι αλλάζουν από εποχή σε εποχή.
Ελένη Καίρη Bartels
