Μέσα στην περίοδο των γιορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, πολλές είναι οι ιστορίες που λέγονται. Μεταξύ άλλων κυρίαρχα είναι τα παραμύθια και οι ιστορίες για τα ξωτικά των γιορτών, που τις θυμούνται καλύτερα οι μεγαλύτεροι και τις διηγούνται με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο. Κι αν ο ακροατής είναι παιδί, τότε η φαντασία του βρίσκει τόπο εύφορο σ’ αυτές τις ιστορίες, να τραφεί και να δημιουργήσει φανταστικές μορφές να κινούνται άλλοτε στη σκιά κι άλλοτε στο φως.
Αυτές τις ημέρες πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες γίνονται οι καλικάντζαροι. Βγαίνουν επάνω στη γη την παραμονή των Χριστουγέννων και παραμένουν ως την παραμονή των Φώτων. Πολλές οι ιστορίες που πλάθονται γι’ αυτούς. Είναι παρμένες κυρίως από τα παλιά τα χρόνια όταν όλα τα σπίτια είχαν κάπασο – καπνοδόχο, απ’ όπου έμπαιναν οι καλικάντζαροι κι έκαναν τις αταξίες τους, προσπαθώντας να λερώσουν το φαγητό και να σβήσουν τη φωτιά που ήταν αναμμένη.
Με αφορμή τις ιστορίες για τα ξωτικά των Χριστουγέννων, έρχονται στο νου και πολλές ιστορίες που ήξεραν οι μεγαλύτεροι για άλλα στοιχειά που κατοικούσαν στο νησί της Άνδρου όλο το χρόνο. Καθώς η Άνδρος είναι γνωστή για τα πολλά νερά της, εννοώντας τις πηγές και τα ποταμάκια που σχηματίζονται από αυτές, τα παλιά τα χρόνια υπήρχαν ιστορίες για νεράιδες που κατοικούσαν τα μέρη αυτά, αλλά και για ξωτικά που φώλιαζαν σε σπηλιές. Ο ήχος του νερού, που μοιάζει σαν το αέναο τραγούδι κάποιας θεάς, και οι πηγές που φιλοξενούσαν γύρω τους πολύ ζωή από φυτά και ζώα, έπλασαν στον ανθρώπινο νου τις νεράιδες. Γι’ αυτές τις νεράιδες λοιπόν, έλεγαν πως ήταν γυναίκες πανέμορφες, που φορούσαν λευκά ρούχα, και εμφανίζονταν τα βράδια σε κάποια πηγή ή σε κάποιο ποτάμι, κι άρχιζαν χορούς και τραγούδια. Οι ανδριώτικοι αυτοί μύθοι, κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανούς τους αρχαίους μύθους για τις Νύμφες, που είναι άλλοτε κόρες του Δία ή του Ουρανού ή κόρες ποταμών (δηλ. από τον ποταμό γεννιούνται οι πηγές-Νύμφες).
Παρά την ομορφιά τους όμως, οι μύθοι έλεγαν πως γίνονται επικίνδυνες για το διαβάτη που θα τις συναντήσει, και κυρίως για εκείνον που θα προσπαθήσει να τους ξεφύγει. Αλίμονο σ’ αυτόν που θα βρεθεί στο δρόμο τους έλεγαν και ξανάλεγαν. Πλούσια η λαογραφία της Άνδρου από τις ιστορίες τους. Γιατί όσο οι άνθρωποι ήταν πιο κοντά στη φύση έφτιαχναν ιστορίες εμπνευσμένες από εκείνη. Κάποιες ήταν φτιαγμένες για να ταξιδεύουν τη φαντασία των μικρών παιδιών, ενώ κάποιες άλλες ήταν εμπνευσμένες από εκείνους που ήθελαν να κάνουν εντύπωση, και διαβεβαίωναν πως έχουν δει νεράιδες να χορεύουν και να τραγουδούν σε κάποιο ξέφωτο.
Η αλήθεια χάνεται κάπου στο χρόνο. Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι η ανάγκη για ιστορίες. Πλασμένες από τη φαντασία του μυαλού ή από την αληθινή αφήγηση εκείνου που τις έζησε; Κανείς δεν ξέρει και δεν έχει και τόση σημασία για να μάθουμε που σταματά ο μύθος και που αρχίζει η αλήθεια. Απ’ όπου κι αν έχουν πλαστεί, έχουν καταφέρει να κάνουν την ψυχή και τη φαντασία να ταξιδέψει… Καλές γιορτές σε όλους!
Φραντζέσκα Φλωράτου
