Οι καθημερινές μας δραστηριότητες επηρεάζονται συνήθως από δύο επιλογές, οι οποίες εν πολλοίς χαρακτηρίζουν το βαθμό ολοκλήρωσης της ύπαρξης μας. Είτε παίρνουμε αυτό που μας αρέσει, είτε μας αρέσει αυτό που παίρνουμε.
Στην πρώτη περίπτωση έχουμε πλήρη γνώση και συνείδηση των κριτηρίων επιλογής μιας επιθυμίας, τα οποία έχουν διαμορφωθεί μετά από προσωπική αναζήτηση και αξιακή καλλιέργεια. Είναι φανερό ότι, η επιδίωξη και η κάλυψη μιας ανάγκης που στηρίζεται σε στέρεα προσωπικά κριτήρια επιλογής, χαρακτηρίζει άτομα που επιμένουν στις απόψεις τους και διαπραγματεύονται τις θέσεις τους, στηριζόμενοι σε διαμορφωμένες από τους ίδιους αξίες και πρότυπα συμπεριφοράς. Πάνω από όλα γνωρίζουν τι θέλουν και απαιτούν να πάρουν αυτό που θέλουν. Η θέση αυτή χαρακτηρίζει άτομα με στοιχεία ολοκληρωμένης προσωπικότητας.
Στη δεύτερη περίπτωση, μας αρέσει αυτό που παίρνουμε γιατί, είτε δεν έχουμε διαμορφώσει δική μας άποψη, είτε πραγματικά μας αρέσει γιατί δεν έχουμε προηγούμενη εμπειρία σχετικά μ’ αυτό. Με λίγα λόγια μας αρέσει κάτι που μας επιβάλλουν οι άλλοι, δεχόμενοι άκριτα τα κριτήρια άλλων ως δικά μας. Ο κίνδυνος εδώ βρίσκεται στο ότι επιμένουμε και επιχειρηματολογούμε για επιλογές μας, μη θέλοντας εγωιστικά να αποδεχθούμε έλλειψη ή και άγνοια δικών μας κριτηρίων επιλογής. Επομένως η κρίση μου για το τι μ’ αρέσει ή δεν μ’ αρέσει, εξαρτάται εν πολλοίς από εξωτερικές επιρροές και επιδράσεις. Το τελευταίο δείχνει αδυναμία χαρακτήρα, που μπορεί να οδηγήσει σε μη συνειδητή αλλοτρίωση των κριτηρίων των προσωπικών μας επιλογών. Επειδή δε οι ατομικές συμπεριφορές μετουσιώνονται διαχρονικά σε συλλογικές τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο σοβαρά, γιατί η διαδικασία αυτή καταλήγει στη διαμόρφωση πολιτισμικών προτύπων, αλλότριων από αυτά που συνειδητά ισχυριζόμαστε ότι ακολουθούμε. Άλλωστε, στην πάρα πάνω ανάλυση στηρίζεται η επιστήμη και η πρακτική της διαφήμισης. Να πιστέψουμε σε κάτι που οι άλλοι θέλουν να μας πείσουν ότι μας αρέσει.
Το έναυσμα για το αρθρίδιο αυτό το έδωσε ή συμμετοχή μου στα καλοκαιρινά πανηγύρια των πολιτιστικών συλλόγων. Θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς και χωρίς λάθος, ότι έβγαινε στην επιφάνεια ένας άτυπος ανταγωνισμός μεταξύ τους. Ποιος θα αλλοιώσει περισσότερο την παραδοσιακή μας Ανδριώτικη μουσική. Είχα την αίσθηση ότι όσο πιο φασαριόζικο ή φωνακλάδικο και υψηλής τεχνολογίας ήταν το συγκρότημα, τόσο πιο πολύ κέρδιζε πόντους στην προτίμηση των συμμετεχόντων στο πανηγύρι. Αυτή τουλάχιστον η αντίληψη φαίνεται ότι καθοδηγούσε στην επιλογή των μουσικών συγκροτημάτων, από τους πολιτιστικούς συλλόγους. Το παραδοσιακό βιολί και το λαούτο ή το σαντούρι, αντικαταστάθηκε από μουσικά όργανα και μηχανήματα προεγγεγραμμένης ορχήστρας, που κατεύθυνε τους μουσικούς να τρέχουν να προλάβουν τους ξένους με την παράδοση μας ρυθμούς. Η τεχνολογία από μέσο μεταφοράς της μουσικής, γίνεται η ίδια αυτοσκοπός, γίνεται η ίδια μουσική, αποστειρωμένη όμως από το συναίσθημα που προκαλεί το νησιώτικο άκουσμα της προαιώνιας παράδοσης, εκδηλούμενο στην αισθητική της κίνησης των χορευτών. Είναι ο εκμοντερνισμός ηλίθιε και συ αντιστέκεσαι στην πρόοδο, θα μπορούσε να πει κανείς. Ο εκμοντερνισμός αυτός, όμως δεν με ρωτά, εισβάλει στα πατροπαράδοτα μουσικά μου πρότυπα και βιάζει το γούστο μου και την επιθυμία μου να αισθανθώ και όχι απλά να ακούσω. Και στην πλατεία όλοι μας χαιρόμαστε και όλοι μας χορεύουμε ανύποπτοι, στους βαρβαρικούς νέο-νησιώτικους ρυθμούς που μας έρχονται επιθετικά, από το μεγάλο Κυκλαδονήσι, όπως οργισμένα χαρακτήρισε γνωστός λάτρης και νοσταλγός της παραδοσιακής Ανδριώτικης μουσικής κουλτούρας.
Εν κατακλείδι μήπως θα πρέπει να επιμείνουμε στη μουσική παράδοση που κληρονομήσαμε από τους παλαιότερους Ανδριώτες μουσικούς και οργανοπαίκτες; Να ανακαλύψουμε τις πηγές και να ανατρέξουμε σ’ αυτές; Ευτυχώς υπάρχουν. Η μουσική παράδοση του νησιού μας είναι καταγεγραμμένη εδώ και τριάντα χρόνια από τον Σύλλογο Μπαλή και κυκλοφορεί σε CD. Ας επιμείνουμε επιτέλους να πάρουμε αυτό που θέλουμε και μας αρέσει και όχι να θέλουμε να μας αρέσει αυτό που μας δίνουν. Οι πολιτιστικοί σύλλογοι έχουν μεγάλη ευθύνη στη διατήρηση των πολιτιστικών προτύπων και αξιών της παράδοσης μας. Η ευθύνη αυτή δεν πρέπει να μείνει στα λόγια, αλλά να γίνει πράξη.
Το μουσικό ζευγάρι στη φωτογραφία, μας έφερε τον Αύγουστο που μας πέρασε στο πολιτιστικό κέντρο της Άρνης, μνήμες από τα πανηγύρια και τα γλέντια της δεκαετίας του ΄60 και του΄70. Πρόκειται για τους αδελφούς Μαστροζάννε Θοδωρή και Μιχάλη (Τσιτσίδες), που καλεσμένοι από τον πολιτιστικό σύλλογο της Άρνης, προσέφεραν εθελοντικά και απλόχερα τη μοναδική νησιώτικη μουσική πανδαισία τους, στα μέλη και στους φίλους του συλλόγου. Μας μετέφεραν με την ανεπιτήδευτη, γλυκιά και χωρίς τεχνολογική επένδυση πατροπαράδοτη μουσική τους, σε άλλες εποχές και μουσικούς τόπους. Αυτούς που κοντεύουμε να ξεχάσουμε, αλλοτριωμένοι από “βαρβαρικά” ακούσματα τα οποία μας επιβάλλονται ως μοντέρνα. Ας είναι καλά και πάντα να σκορπούν το κέφι όπως απλόχερα το χάριζαν στο παρελθόν. Πιο σημαντικό ας γίνουν πρότυπα για μίμηση των νέων μουσικών της νεότερης γενιάς. Προτού αρχίσουμε να μας αρέσουν και να δεχόμαστε τα ξενόφερτα ρυθμικά μορφώματα, ως δική μας μουσική. Γιατί τότε πραγματικά θα αξίζουμε την κατάντια μας.
Γιάννης Χαλάς
