Του ΤΑΣΟΥ ΧΑΛΑ
Μάιος του 1790. Στον Κάβο –Ντόρο ανοιχτά του χωριού Πλατανιστός, ανάμεσα στο νότιο άκρο της Εύβοιας και του ακρωτηρίου της Φάσας της βόρειας Άνδρου, παραπλέοντας τις ακτές κάνοντας μανούβρες και τολμηρούς ελιγμούς, ο τολμηρός Λάμπρος Κατσώνης μάχεται ενάντια στον τουρκικό στόλο του Καπουδάν Πασά και τον αλγερίνικο του Σαίτ Πασά που έσπευσε για βοήθεια των Τούρκων.
Λεπτομέρειες για την ναυμαχία μπορεί κανείς να βρει εύκολα στο διαδίκτυο. Ο Κατσώνης συνδέεται και λόγω του γνωστού δίστιχου με την Άνδρο και λόγω του ότι οι άνδρες του βγήκαν κολυμπώντας στην βόρεια Άνδρο και άλλοι μεν πιάστηκαν και παραδόθηκαν στους Αλγερινούς (δυστυχώς από κατοίκους, όπως αναφέρει και ο ιστορικός Πασχάλης) με κατάληξη να κρεμαστούν από τα κατάρτια της ναυαρχίδας του Σαίτ Πασά στο λιμάνι του Γαυρίου όπου λόγω της κακοκαιρίας είχε αγκυροβολήσει ο αλγερίνικος στόλος. Οι υπόλοιποι σώθηκαν με μυθιστορηματικές συνθήκες παρά το ότι ο τότε κοτζάμπασης της Χώρας Καΐρης υποχρεώθηκε να τους συλλάβει και να τους παραδώσει. Αρκετοί ακόμη που πιάστηκαν στην θάλασσα μεταφέρθηκαν από τους Τούρκους στην Κωνσταντινούπολη όπου κρεμάστηκαν στα κατάρτια της τουρκικής ναυαρχίδας αυτή την φορά και υπό τα βλέμματα των Ρώσων αξιωματικών ως πειρατές. Βλέπετε πάντα η εκάστοτε εξουσία «αδειάζει» για λόγους σκοπιμότητας ή διπλωματίας όσους κάποτε χρησιμοποιεί. Όταν η Αικατερίνη της Ρωσίας υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με την Τουρκία, διετάχθη ο Κατσώνης να σταματήσει τις επιθέσεις κατά του τουρκικού στόλου.
Ο Κατσώνης πεισματάρικο και αγύριστο κεφάλι απάντησε: «Αν η Αικατερίνη υπέγραψε συνθήκη με τους Τούρκους, ο Κατσώνης ακόμη δεν υπέγραψε την δική του.» Κατέβασε λοιπόν την ρωσική σημαία και ανέβασε την δική του με τα δύο διασταυρωμένα σπαθιά και έτσι έγινε ότι ήταν ο Ντρέηκ για την Ελισάβετ και ο Μπαρμπαρόσα για τον Σουλεϊμάν, πειρατής που δρούσε ανεξάρτητος. Ο Κατσώνης πέραν του πατριωτισμού (γεννημένος στην Λειβαδιά) της προσωπικής του κόντρας με τους Τούρκους, (σκότωσε έναν Τούρκο και έτσι έφυγε από την περιοχή του αρχίζοντας την περιπέτεια μιας ολόκληρης ζωής) της προσφοράς υπηρεσιών στο ρωσικό κράτος, είχε μέχρι το τέλος της ζωής του ένα άσβεστο μίσος εναντίον των Τούρκων, που μόνο με το μίσος του Αννίβα κατά των Ρωμαίων θα μπορούσε να συγκριθεί. Ήταν φύση ριψοκίνδυνη, ανυπότακτη, ταξιδιάρα, νευρική, που η απραξία, η ρουτίνα της καθημερινότητας η απουσία ρίσκου, την σκότωνε, τη γερνούσε. Στοίχειωσε ο Κάβο – Ντόρος μέσα του. Τον βάφτισε στα νερά του και τον μπόλιασε με τα θανάσιμα δώρα του. Να ‘ναι και εκείνος σαν την θάλασσα απρόβλεπτος, επικίνδυνος, άγριος, σκοτεινός, ακραίος, πάντα φουρτουνιασμένος. Η ζωή του γεμάτη δράση και οριακές καταστάσεις, αν γυριζόταν σε ταινία (εδώ θα τολμούσα ταπεινά να προτείνω στον δικό μας Παντελή Βούλγαρη, με το ένστικτο του άξιου σκηνοθέτη, να το σκεφτεί ίσως;) αντίστοιχη της ταινίας για την ζωή του Βαρβάκη, (τον οποίο βεβαίως ούτε υποτιμώ, ούτε την εθνική του δράση περιφρονώ ασφαλώς), υπερτερούσε κατά πολύ σε δράση και ένταση. Στην όμορφη Καβάλ υπάρχει το άγαλμα του αλβανικής καταγωγής Μωχάμεντ Αλη πατέρα, του μετέπειτα γνωστού μας Ιμπραήμ Πασά που κατέκαψε τον Μωριά. Λόγω του ότι ο Μωχάμεντ Αλη γεννήθηκε στην Καβάλα και μετά ανέλαβε διοικητής στην Αίγυπτο οι Αιγύπτιοι έστησαν εκεί το άγαλμά του που τον παρουσιάζει έφιππο να τραβά από το θηκάρι του το σπαθί του (εναντίον ποιων άραγε;). Στην Θεσσαλονίκη ο δήμαρχος σκέφτεται να δώσει το όνομα του Κεμάλ Ατατούρκ σε δρόμο της πόλης γιατί υπήρξε η γενέτειρά του. Φαντάζεται άραγε κανείς να υπήρχε στην Κωνσταντινούπολη άγαλμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου; Μήπως μιας και η ιστορία στης Άνδρου συνδέθηκε για πάντα με τον Κατσώνη λόγω εκείνου του δυσφημιστικού για την εποχή δίστιχου: «Αν σ’ αρέσει μπάρμπα – Λάμπρο ξαναπέρνα από την Άνδρο», (που όπως μάλιστα γράφει η ιστορία Έλληνες που υπηρετούσαν στα τούρκικα καράβια συνέθεσαν) θα έπρεπε ν δήμος να φροντίσει ώστε ένα άγαλμα, μια προτομή έστω, να υπάρχει σαν φόρος τιμής στο Γαύριο εκεί που κρεμάστηκαν οι σύντροφοί του; Ας μην τραβάει το σπαθί του περήφανος όπως οι Αιγύπτιοι παρουσιάζουν τον ηγέτη τους βρε αδελφέ, μια απλή, ταπεινή προτομή αντάξια ενός τόσο μεγάλου έργου!
