Με αφορμή την παρουσίαση του τρίτου βιβλίου του Γιώργου Καλλιβρούση “Το παντοδύναμο κάτι” το βράδυ του Σαββάτου 5.8.2023 στο πεζοδρόμιο της Λέσχης Ανδρίων
είναι ευκαιρία να θυμηθούμε την ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ, που πρωτοακούσθηκε πέρσι στο Συνετί.
Η Ιστορία
“Όταν ήμουν μικρός, στο εικονοστάσι του πατρικού σπιτιού, ανάμεσα σε εικόνες και άλλα εκκλησιαστικά, υπήρχε και ένας μεγάλος κρεμαστός Σταυρός, που η μητέρα μου έλεγε ότι είναι δικός μου. Απορούσα όμως, όταν δεν με άφηναν να τον κατεβάσω για να παίξω τους παπάδες με τους φίλους μου. Αρχικά μου έλεγαν, ότι αυτά είναι ιερά πράγματα για να μας φυλάνε και όχι για να παίζουμε. Αργότερα έμαθα ότι ήταν δώρο του παππού μου, στη βάφτιση μου.
Όταν παντρεύτηκα, μου τον έδωσε ο πατέρας μου μέσα σε ένα ξύλινο άδειο κουτί από νερομπογιές και μου είπε ότι είναι παλιό οικογενειακό κειμήλιο, γιατί ανήκε σε ένα μακρινό μας πρόγονο, αρχιμανδρίτη και ηγούμενο. Δεν ήταν κάτι βαρύτιμο και χρυσοποίκιλτο, ήταν ένας απλός, αγιογραφημένος ξύλινος Σταυρός, σε ασημένιο πλαίσιο και ασημένια αλυσίδα.
Ο ηγούμενος πέθανε (εκοιμήθη) στο σπίτι του παππού Λεωνίδα Καλλιβρούση, στο Συνετί. Ή πεθερά του παππού μου, δηλαδή η προγιαγιά μου, ήταν αδελφή του ηγούμενου, ο οποίος πριν πεθάνει παρέδωσε τον εγκόλπιο σταυρό του στον παππού, ευγνωμονώντας τον για τη φιλοξενία.
Στη βάφτιση μου, όταν ο παππούς άκουσε το όνομα μου συγκινήθηκε, γιατί Γιώργο έλεγαν τον αδελφό του που σκοτώθηκε νέος στη βίδα. Ήμουν το τελευταίο του εγγόνι. Μαζί με την ευχή του κρέμασε στην κούνια μου και τον σταυρό του ηγούμενου, για να με προστατεύει και να μου θυμίζει τον παππού που δεν γνώρισα ποτέ, γιατί λίγο καιρό μετά πέθανε.
Ο Σταυρός παρέμεινε στα προσωπικά μου αντικείμενα, μέχρις ότου τον ξανάβαλα στο παλιό εικονοστάσι, στο σπίτι της Αθήνας που περιήλθε στην κατοχή μου μετά τον θάνατο των γονιών μου και τον έβλεπα, συνήθως μια φορά τον χρόνο, όποτε πήγαινα στην Αθήνα. Τον περασμένο μήνα, σύλλογοι του χωριού του πατέρα μου, Συνετί, που είναι και δικό μου χωριό, διοργάνωσαν μιαν εκδήλωση με σύγχρονη παρουσίαση των βιβλίων μου για να με τιμήσουν. Θέλοντας να τους ευχαριστήσω σκέφτηκα, αντί ο Σταυρός του ηγούμενου να είναι κρυμμένος στο εικονοστάσι της Αθήνας και να τον βλέπω μόνο εγώ μια φορά το χρόνο για τα λίγα χρόνια που μου μένουν ακόμη, θα ήταν προτιμότερο να δοθεί στο Λαογραφικό Μουσείο Συνετίου, τη γενέτειρα του ηγούμενου, όπου θα μείνει για πάντα και θα τον βλέπουν όλοι. Όταν, μετά την παράδοση, πέρασε η έκπληξη και η συγκινησιακή φόρτιση της στιγμής, όλοι ήθελαν να μάθουν λεπτομέρειες για τον ηγούμενο και τον Σταυρό. Δεν ήξερα κάτι περισσότερο για το Σταυρό και για τον ηγούμενο, μόνο ότι λεγόταν Αμφιλόχιος Μαρμαράς και ότι ήταν κάποτε ηγούμενος στην Μονή του Αγίου Νικολάου, την οποία έπρεπε να επισκεφτώ, μήπως μάθω περισσότερα…
Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου: Με οδηγό και ξεναγό τον Αντώνη Σαλούβαρδο, φτάσαμε, μετά από τα Αποίκια, στα «Σόρα», την άγρια χαράδρα, που φιλοξενεί το καλά κρυμμένο Μοναστήρι. Ήταν η ώρα της καθημερινής παράκλησης, πριν το Δεκαπενταύγουστο. Κατάνυξη και μυσταγωγία στον μισοσκότεινο ναό με τις ψαλμωδίες των μοναχών και τη βαθειά φωνή του γέροντα να βγαίνει, σχεδόν απόκοσμη από το ιερό. 
Το εκκλησίασμα, μαζί με εμάς, μόνο τέσσερα άτομα και που και που κάποιος περαστικός τουρίστας επισκέπτης, που άναβε ένα κερί και έφευγε. Ολόκληρο το μοναστήρι, μια ευχάριστη έκπληξη ζωντάνιας, καθαριότητας και τάξης. Στην τελευταία μου επίσκεψη, πριν δεκαετίες, ήταν μόνο ένας σωρός χαλάσματα και θλιβερά ερείπια. Σήμερα, χαριν των φροντίδων και των άοκνων προσπαθειών του ηγουμένου και τη συμβολή των πιστών, έχουν ανακαινιστεί και εξωραϊστεί τα πάντα, χωρίς να πειραχτεί η προαιώνια χαρακτηριστική μοναστηριακή αρχιτεκτονική. Από το 1972, ηγούμενος είναι ο Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Θεμελής, ο οποίος χρηματισε επισης, για πολλά χρόνια, εφημέριος της Παναγίας Κατασυρτής Αποικίων. Εμβληματική μορφή, σεβάσμιος, ψηλός, ευθυτενής και επιβλητικός, με πλούσια κάτασπρη γενειάδα, μας υποδέχτηκε με εγκαρδιότητα, φιλικό χαμόγελο και κάποια αμυδρή επιφύλαξη, που εξαφανίστηκε γρήγορα, αφού μιλήσαμε για κοινούς γνωστους και συγγενείς μου, μεταξύ των οποίων ήταν και ο πατέρας μου.
Συνεπικουρούμενος από έναν κοσμικό, πολλά υποσχόμενο νέον άνδρα, με έφεση προς τα Θεία και ενδιαφέρον για τις παραδόσεις και την ιστορία του νησιού, τον ακούραστο Γιάννη Φουντουλάκη, μετά το κέρασμα με γλυκό και καφέ στο “Αρχονταρίκι“, μας οδήγησε στο εκπληκτικής τάξης, ομορφιάς και καθαριότητας σκευοφυλάκειο, όπου μεταξύ άλλων φυλάσσεται και το άριστα αρχειοθετημένο πλούσιο αρχείο της μονής, από το οποίο με περισσή επιμέλεια και μεγάλο ενδιαφέρον, βρήκε τα στοιχεία που με ενδιέφεραν και φωτογράφισε για λογαριασμό μου ο αγαπητός Γιάννης.
Ο Αμφιλόχιος Μαρμαράς
Από το μοναχολόγιο της μονής και άλλα έγγραφα προκύπτει, ότι ο κατά κόσμον Γεώργιος Σ. Μαρμαράς, που γεννήθηκε το. 1839 στο Συνετί της Άνδρου, ως ένα από τα 12 παιδιά του Σίμου Μαρμαρά, εισήλθε στη μονή το 1869, σε ηλικία 30 ετών, εγγράμματος και με το βαθμό του Αρχιμανδρίτη. Διετέλεσε ηγούμενος από το 1900 έως το 1911 και απεβίωσε στο Συνετί στις 19.02.1920, διατηρώντας την ιδιότητα του συμβούλου. Κατά τον γέροντα Δωρόθεο, ήταν ένας από τους σημαντικότερους και πλέον μορφωμένους ηγουμένους της μονής. Πριν έρθει στον Άγιο Νικόλαο, ήταν εφημέριος στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου του Καρύτση στην Αθήνα. Το ίδιο διάστημα υπηρετούσε στο ναό ως διάκονος και ο Αθανάσιος Λεβεντόπουλος, ο μετέπειτα Μητροπολίτης Σύρου Άνδρου κλπ. Όπως θυμάται ο Πανοσιολογιώτατος Δωρόθεος από διηγήσεις του ιστορικού Δημητρίου Πολέμη, όταν ο Αθανάσιος επισκέφτηκε το μοναστήρι ως Μητροπολίτης και όλοι οι μοναχοί με επικεφαλής τον ηγούμενο βγήκαν να τον προϋπαντήσουν, ο Αθανάσιος γονάτισε με σεβασμό και ασπάστηκε το χέρι του Αμφιλόχιου. Αφού ευχαρίστησα για τη φιλοξενία, έφυγα υπερήφανος για τους προγόνους μου και αισιόδοξος για το μέλλον της πίστης και της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, όσο υπάρχουν αυτοί οι αφιλοκερδείς και άοκνοι θεματοφύλακες και στυλοβάτες της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, όπως ο γέροντας Δωρόθεος και οι άλλοι πατέρες της μονής και των μονών γενικά. Δεν πτοούνται από δύσκολες, σχεδόν απάνθρωπες, συνθήκες διαβίωσης και γίνονται συχνά «επαίτες» για να μπορέσουν να διατηρήσουν για εμάς και τα παιδιά μας, όρθια τα μοναστήρια και τα κειμήλια.! Τους οφείλουμε σεβασμό και ευγνωμοσύνη!
Γιώργος Δ. Καλλιβρούσης
