ΚΕΘΙ – ΣΚ Σύρου: “Σπάστε την σιωπή” ή «Βία κατά των γυναικών: το “σπάσιμο” της σιωπής» είναι το άρθρο που συνέταξε το Κέντρο Ερευνών για θέματα Ισότητας του Συμβουλευτικού Κέντρου Σύρου με σκοπό την ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενης/ου.
Το Άρθρο
Με έκπληξη εξακολουθούμε να παρακολουθούμε να παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις μια σειρά αποκαλύψεων σχετικά με περιστατικά σεξουαλικής, κατά κανόνα, βίας και παρενόχλησης που έχουν λάβει χώρα στο παρελθόν, κυρίως στον χώρο εργασίας. Μετά τη δήλωση και καταγγελία της κ. Σοφίας Μπεκατώρου, ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός προσώπων, ιδίως γυναικών, μιλούν για ανάλογα περιστατικά που έχουν βιώσει, ενώ, όπως λέγεται, υπάρχουν πολλές ακόμα παρόμοιες περιπτώσεις που δεν έχουν έρθει στο φως.
Δυστυχώς, πολλές από τις υποθέσεις βίας δεν φτάνουν στο στάδιο της δικαστικής κρίσης (είτε λόγω διστακτικότητας ή ακόμα και, κάποιες φορές, μη εμπιστοσύνης του θύματος να απευθυνθεί στις αρμόδιες αρχές είτε λόγω π.χ. μη έγκαιρης υποβολής έγκλησης ή παραγραφής), ώστε να αξιολογηθεί πλήρως τι έχει συμβεί και να αποδοθούν οι ευθύνες που τυχόν αναλογούν στους φερόμενους ως δράστες. Για τούτο, τονίζεται ότι η καταγγελία είναι καλό να γίνεται όσο το δυνατόν πιο κοντά χρονικά στο περιστατικό βίας, όπως και να υπάρχει πρόσθετο αποδεικτικό υλικό (π.χ. τυχόν μηνύματα/έγγραφα ή μάρτυρες), που να στηρίζει τις σχετικές κατηγορίες. Έτσι, οι όποιες κινήσεις πρέπει να γίνονται με προσοχή και καθοριστικό ρόλο σε αυτό μπορεί να παίξει και το να απευθυνθούν οι γυναίκες σε εξειδικευμένες δομές, όπως τα Συμβουλευτικά Κέντρα, όπου, μεταξύ των υπηρεσιών που μπορούν να λάβουν, είναι και νομική πληροφόρηση και στήριξη για το τι μπορούν να κάνουν.
Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι δεν είναι πάντα εύκολο για ένα θύμα βίας να “ανοιχτεί”. Αυτό μπορεί να καταστεί ακόμα πιο δύσκολο σε αδικήματα γενετήσιας ελευθερίας, τα οποία θίγουν τον πολύ στενό πυρήνα της προσωπικότητας του ατόμου. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η συσχέτιση των εμπλεκομένων (π.χ. τυχόν άνιση θέση των μερών, σχέση εξάρτησης), όσο και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι, με το πέρας των ετών, η κοινωνία μας εμφανίζει καλύτερα αντανακλαστικά και φαίνεται πιο διατεθειμένη να θίξει δημοσίως τέτοιες θεματικές.
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι, με αφορμή τις εξελίξεις στην επικαιρότητα, έχει επανέρθει επιτακτικά στο προσκήνιο το θέμα της σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, που πλήττει κατά βάση τις γυναίκες. Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι οι γυναίκες διατρέχουν συνολικά μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν βία λόγω του φύλου τους. Κι αυτό, λόγω της ιστορικά κρατούσας αντίληψης περί κατώτερης θέσης των γυναικών, επειδή, δηλαδή, λόγω φύλου, βρίσκονται ή θεωρείται ότι θα “πρέπει” να βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση. Όπως δε αποτυπώνεται σε έρευνες, η έμφυλη βία κατά των γυναικών κατά κανόνα προέρχεται από γνωστό πρόσωπο. Μάλιστα, συχνά αυτή η συμπεριφορά του δράστη είναι επαναλαμβανόμενη, ιδίως σε πλαίσιο εργασίας ή οικογένειας.
Η βία κατά των γυναικών, που συνιστά και σοβαρή παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων, είναι συχνότερη από όσο ίσως νομίζουμε. Ειδικότερα, στην περίπτωση της σεξουαλικής παρενόχλησης, σύμφωνα με πανευρωπαϊκή έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA, 2014), το 55 % των γυναικών στην ΕΕ έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τουλάχιστον μία φορά από την ηλικία των 15 ετών και μετά.
Ας ελπίσουμε η παρούσα συγκυρία να αποτελέσει στάση ζωής· να λειτουργήσει ως μοχλός για να ξεκινήσει μια ευρεία και ουσιαστική συζήτηση στη δημόσια σφαίρα για τα κακώς κείμενα και τι πρέπει να αλλάξει, ιδίως, εν προκειμένω, στους χώρους εργασίας (και όχι μόνο)· να αξιοποιηθεί εποικοδομητικά προκειμένου να ληφθούν περαιτέρω μέτρα είτε από την πλευρά της πολιτείας είτε ακόμα και σε πλαίσιο αυτορρύθμισης από τον εκάστοτε φορέα (π.χ. σε επίπεδο σωματείου, κλάδου, επιχείρησης, υπηρεσίας). Ήδη έχουν εξαγγελθεί σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Μεταξύ άλλων, μάλιστα, πρόσφατα η κ. Μαρία Συρεγγέλα, Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για τη Δημογραφική Πολιτική και Οικογένεια, ανακοίνωσε ότι προσεχώς θα προωθηθεί στη Βουλή προς κύρωση η Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας.
Μέχρι σήμερα, έχουν γίνει αρκετά βήματα για την ανάδειξη και αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης και της έμφυλης βίας γενικότερα. Ενδεικτικά και μόνο, αξίζει να σημειωθούν τα εξής:
- τα τελευταία χρόνια το ζήτημα των έμφυλων ανισοτήτων έχει αναδειχθεί σημαντικά, ενώ συνεχώς παράγεται νέο υλικό ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης, το οποίο είναι προσβάσιμο σε όλο τον πληθυσμό
- εδώ και χρόνια λειτουργεί στη χώρα μας ένα ευρύ δίκτυο υποστηρικτικών δομών (Συμβουλευτικά Κέντρα – Ξενώνες Φιλοξενίας – Τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900), όπου μπορούν να απευθυνθούν για ενημέρωση, στήριξη και ενδυνάμωση γυναίκες που αντιμετωπίζουν θέματα βίας ή/και πολλαπλών διακρίσεων
- σε περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, για μεν τον δημόσιο τομέα ως αρμόδια ελεγκτική αρχή για να εξετάσει αναφορά που θα υποβληθεί έχει οριστεί ο Συνήγορος του Πολίτη, ενώ, αν πρόκεται για τον ιδιωτικό τομέα, το θύμα μπορεί να απευθυνθεί είτε στον Συνήγορο του Πολίτη είτε στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), καθώς οι δυο φορείς συνεργάζονται σε τέτοιες περιπτώσεις
- το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο της χώρας μας συνεχώς βελτιώνεται (π.χ.: Ν. 3896/2010, όπως ισχύει, ιδίως άρ. 22-24 – Ν. 4531/2018, άρ. 1-5, με τον οποίο κυρώθηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας – άρθρα στον Ποινικό Κώδικα κ.τ.λ.).
Το στοίχημα του περιορισμού ή και εξάλειψης του φαινομένου της έμφυλης βίας γενικότερα δεν είναι μόνο θέμα χειρισμού συγκεκριμένων περιπτώσεων, αλλά, πρωτίστως, πρόληψης. Η καλλιέργεια, ήδη από μικρή ηλικία, μιας νοοτροπίας αλληλοσεβασμού, συνεργασίας και ίσων ευκαιριών είναι προαπαιτούμενο. Σε αυτή την προσπάθεια, η με οποιονδήποτε τρόπο συμμετοχή και σύμπραξη όλων μας, ατόμων, φορέων, κοινωνίας και πολιτείας, είναι απαραίτητη. Στόχος είναι η εξάλειψη αντιλήψεων “παλαιάς κοπής”, η μη ανοχή περιστατικών βίας εξαρχής, η τιμώρηση των δραστών και η στήριξη των θυμάτων.
Ας “σπάσει” η σιωπή! Χωρίς ντροπή και φόβο, χωρίς γενικεύσεις· με αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας και σεβασμό στο πλαίσιο θεμελιωδών αρχών της, αλλά και με προτάσεις για τη συνέχεια. Για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων μας, για ένα καλύτερο αύριο.
Στοιχεία επικοινωνίας Συμβουλευτικού Κέντρου Σύρου Διεύθυνση: Φολεγάνδρου 2, 84100 Ερμούπολη, Σύρος Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή, 08:00-16:00 Τηλέφωνο: 22810 76496 Fax: 22810 76497 E-mail: ermoupoli@isotita.gr