Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ

Ανάμεσα στα πολλά πρόσωπα της καλοκαιρινής Άνδρου επιλέξαμε στη σημερινή αναφορά μας να εστιάσουμε σε τρία: Στον Γκέστα Χέλνερ, στην Μπριζίτ Πολέμη και στον Γιώργο Ελευθερίου. Ο Γκέστα Χέλνερ, γερμανός πολιτογραφημένος από 30ετίας Ανδριώτης. Ο Χέλνερ αντιπροσωπεύει την Άνδρο των ανοιχτών οριζόντων που προσελκύει πάντα. Μοιράζεται τον χρόνο του ανάμεσα στο μικρό αγρόκτημα του στον Πιτροφό και στο σπίτι του στο Βερολίνο. Η Μπριζίτ Πολέμη είναι μια Άνδρος πολυταξιδεμένη και κοσμοπολίτισσα που όμως επιστρέφει αδιάκοπα στις ρίζες της.   Κι ο Γιώργος Ελευθερίου είναι η Άνδρος που ζει στο νησί και ξεχειλίζει ακόμα δημιουργικότητα…

Γκέστα Χέλνερ – Ένας μοντέρνος ανάμεσα μας

Ο Γκέστα Χέλνερ ήρθε στην Ελλάδα 23 ετών το 1962, νεαρός, σπουδασμένος και βραβευμένος φωτογράφος. Εργάστηκε στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο. Πλήθος οι δημοσιευμένες και βραβευμένες φωτογραφίες του. Το 1982 απέκτησε σπίτι στην Άνδρο και αργότερα ένα μικρό αγρόκτημα στον Πιτροφό.

Στην Καϊρειο Βιβλιοθήκη που τον φιλοξένησε εκτέθηκαν οι πρώτες του φωτογραφίες του στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα οι πρώτες του φωτογραφίες είναι λιγότερο φωτογραφίες και περισσότερο μια ασπρόμαυρη σπουδή στο μοντέρνο. Έτσι, οι φωτογραφίες των αλυκών της Αναβύσσου, αν και απεικονίζουν μια παραδοσιακή εργασία (επεξεργασία του αλατιού στη δεκαετία του 1960) παίζοντας με τα σχήματα και την ανθρώπινη παρουσία ή απουσία αποτυπώνουν εικόνες από έναν εικαστικό μοντερνισμό στις καλύτερες στιγμές του. Το ίδιο και οι φωτογραφήσεις του Ολύμπου και της Υλίκης, οι οποίες παραπέμπουν συχνά περισσότερο στην ματιά του εικαστικού παρά στην αναπαραστατική τέχνη της φωτογραφίας.

Οι έγχρωμες απεικονίσεις αρχαίων ναών, που φωτογράφησε για λογαριασμό του γερμανικού ινστιτούτου, έχουν συχνά ένα διάχυτο απαλό μεσογειακό φως που φέρνει κάτι από Τέρνερ απέχοντας παρασάγγας από τις δραματοποιημένες φωτογραφίσεις των ελληνικών αρχαιοτήτων που κυριαρχούσαν κατά τη δεκαετία του 1960. Τα έντονα έγχρωμα κάδρα του εστιάζουν συνήθως στην λεπτομέρεια και στη γωνία λήψης προσπερνώντας συχνά το γενικό πλάνο που ήταν της μόδας τότε.

Τον γνώρισα στο τέλος της περιήγησης μου. Θετικός, ανοικτός, εγκάρδιος. Τον ρώτησα για τις φωτογραφίες του και σαν χείμαρρος άρχισε να μου εξηγεί …τη νέα εικαστική δουλειά του! Προσπέρασε με παιδική ανεμελιά ένα έργο ζωής για να  εξηγήσει με εφηβικό ενθουσιασμό ότι τώρα αγαπούσε και που είχε δημιουργήσει στο μικρό αγροτόσπιτο του Πιτροφού.

Απόρησα. Και ένα απόβραδο έφτασα στον Πιτροφό. Μπαίνοντας στο μικρό κουκλίστικα διαμορφωμένο σπίτι έμεινα έκπληκτος. Παντού υπήρχαν έργα του σε απίστευτα και πρωτότυπα σχήματα με έντονα φωτεινά χρώματα. Ένας καταιγισμός σχημάτων, χρωμάτων, μορφών, αναφορών, σε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς. Όλα από παλιά ανακυκλωμένα υλικά. Είχα μπροστά μου κάτι από την αμερικάνικη pop art της δεκαετίας του 1960 μεταφερμένη στο σήμερα. Ένα έργο του ξεχείλιζε χαρά και παιδικότητα. Έμεινα ώρα να κοιτάζω. Κάποια στιγμή μου είπε πως θέλει να τα δωρίσει όλα τα έργα του στην Άνδρο για να γίνει ένα μικρό μοντέρνο μουσείο. Και ανέφερε πως αρκετοί Ανδριώτες έχουν δείξει ενδιαφέρον. Κάπου εκεί αναλογίστηκα τη χαρά που θα έκανε ο επτάχρονος γιός μου αν έβλεπε αυτή την πανδαισία σχημάτων και χρωμάτων σε ένα χώρο. Και μοιράστηκα νοερά μαζί του τη δική μου ευχαρίστηση μπροστά στον μοναδικό πολύχρωμο και χαρούμενο κόσμο του Γκέστα Χέλνερ. Είθε να αποκτήσει η Άνδρος ένα pop art μουσείο το οποίο θα δίνει χαρά και έκπληξη στους επισκέπτες μας…

Μπριζίτ Πολέμη – Το κλασικό είναι μοντέρνο

Για τα λίμπερτυ ήξερα όσα μου είχαν πει κάποιοι παλιοί ναυτικοί. Και κάτι εικόνες από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 όταν πιτσιρίκο με έπαιρνε ο ναυτικός πατέρας στον Πειραιά στο λίμπερτυ που δούλευε τότε. Ήταν το «Γρηγόριος Κ. ΙΙΙ». Είχε μείνει στη ράδα 22 μέρες και μετά καμιά εβδομάδα για ξεφόρτωμα στο λιμάνι. Περιδιάβαινα εξερευνώντας και φτιάχνοντας ιστορίες στη γέφυρα, στο κατάστρωμα και στις μηχανές. Έμαθα αργότερα για την ιστορία τους διαβάζοντας ένα εξαιρετικό βιβλίο του Α. Τζαμτζή. Και τέλος έτυχε να παρακολουθήσω το 2005, λόγω δουλειάς, τις πρώτες διαδικασίες παραχώρησης από τους αμερικανούς (με πρωτοβουλία του ανδριώτη γερουσιαστή Λου Ραπτάκη) του Hellas Liberty.

Με τις παραπάνω εμπειρίες μπήκα βιαστικός στην λιτή αίθουσα του Εμπειρίκιου Γυμνασίου να δω την έκθεση της Μπριζίτ Πολέμη. Και έμεινα ξαφνιασμένος. Γύρω υπήρχαν πλήθος καράβια, πλώρες, πρύμνες και τμήματα μηχανών. Τα λίμπερτυ που ήξερα και διάβασα έμοιαζε να ήταν όλα εκεί. Αλλά με έναν άλλο πολύ ιδιαίτερο τρόπο: Τον τρόπο της Μπριζίτ Πολέμη. Ήταν μια πολυεπίπεδη τμηματική απεικόνιση πάνω σε επάλληλα κομμάτια πολυεστέρα. Προσεκτικά συνταιριασμένα και σταθερά συνδεδεμένα. Ήταν μια τρισδιάστατη αναπαράσταση. Αλλά όχι μόνο. Η καλλιτέχνης είχε κρατήσει ένα μέρος της αναπαραστατικής φόρμας πριν επιχειρήσει μια φυγή προς τα εμπρός. Χρησιμοποιούσε το διάφανο, ανθεκτικό, σύγχρονο υλικό του πολυεστέρα και τα πολλά παράλληλα επίπεδα. Με τον τρόπο αυτό έσπαγε την επίπεδη επιφάνεια της εικόνας οδηγώντας τον θεατή στο τρισδιάστατο σχήμα.

Από όλο το καράβι ή τα μηχανικά μέρη του εστίαζε στο σχήμα και στον σχεδιασμό. Μια πλώρη και ένα χρώμα, μια άλλη πλώρη και ένα άλλο χρώμα, μια πρύμνη και ένα χρώμα, ένα καράβι στη δεξαμενή σε πολλαπλές τρισδιάστατες απεικονίσεις και μονόχρωμα μοτίβα και τέλος πολλαπλές τρισδιάστατες απεικονίσεις μέρους των μηχανικών μερών του πλοίου. Όλα τα χρώματα ανάμεσα στο σκούρο και στο ανοιχτό γκρίζο. Κάτι ανάμεσα στην πραγματικότητα και στις θαμπές μνήμες.

Τα έργα άπλωναν στους τοίχους και σε ταξίδευαν από το χτες μέχρι το σήμερα. Και κάπου εκεί σκέφτηκα πως έχει μια δική του γοητεία ο βιομηχανικός σχεδιασμός. Και ιδίως έχει μια γοητεία ο σχεδιασμός αυτών των μεγάλων βιομηχανικών προϊόντων, που αποκλήθηκαν λίμπερτυ. Εκτός της σχεδιαστικής γοητείας τους τα λίμπερτυ είναι κατάφορτα με μνήμες και ιστορία. Είναι τα πλοία που συνέβαλαν στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Είναι τα πλοία στα οποία στηρίχτηκε η αναγέννηση της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας μετά από αυτόν. Είναι τα πλοία που ταξίδεψαν εμπορεύματα στις άκρες του κόσμου. Είναι τα πλοία που ταξίδεψαν οι πατεράδες μας. Είναι τα πλοία με τα οποία και η Άνδρος ξεκίνησε τη νεώτερη ναυτική διαδρομή της.

Τον εξαιρετικό σχεδιασμό τους απεικόνισαν φωτογράφοι και ζωγράφοι. Τις μνήμες τους απεικόνισαν βιβλία και αναφορές. Χρειαζόταν και μια σύγχρονη καλλιτέχνης για να μας αποκαλύψει πάλι την διαχρονική αισθητική του μοντέρνου και την αισθητική του βιομηχανικού σχεδιασμού. Χρειαζόταν μια καλλιτέχνης για να ξεχωρίσει τις εικαστικές ικανότητες αυτών που σχεδίασαν πριν πολλές δεκαετίες αυτό το απλό, χρηστικό και λειτουργικό πλοίο με τις ξεκάθαρες γραμμές.  Χρειαζόταν μια καλλιτέχνης να μας υπενθυμίσει με τον τρόπο της τις ξεχασμένες μνήμες και τις μισοσβησμένες εμπειρίες που κουβαλά αυτό το πλοίο. Χρειαζόταν μια καλλιτέχνης για να μας δείξει την αξία της διατήρησης της ιστορίας μέσω της τέχνης.

Γιώργος Ελευθερίου – Όλα είναι τέχνη

Μια σανίδα, ένα σπασμένος κορμός, μερικά κομμάτια ξύλο. Ξύλα που λειάνθηκαν και στρογγύλεψαν από τον άνεμο και σμιλεύτηκαν από το κύμα. Κάποιο βράδυ η θάλασσα τα έβγαλε στην αμμουδιά. Ξύλα που ταξίδεψαν καιρό. Το θαλασσινό ταξίδι τους προσέδωσε μια ασυνήθιστη αντοχή. Όλα τα παραπάνω, μαζί με πάτους από παλιά δρύινα βαρέλια, κομμάτια από κυπαρίσσια κι ελιές, αποτελούν την πρώτη ύλη για τα έργα του νεαρού ξυλογλύπτη Γιώργου Ελευθερίου, ο οποίος για μια ακόμα χρονιά εξέθεσε στο Εμπειρίκιο Γυμνάσιο.

Η ξυλογλυπτική του Ελευθερίου είναι απλή και χαρακτηριστική. Εφέτος όμως ανέβηκε επίπεδο. Πιο ώριμος μπορεί μα το υλικό πλέον συνθέτει μεγαλύτερες ενότητες: Καράβια, ιστιοφόρα και ατμόπλοια, πίνακές ξύλινοι τρισδιάστατοι που απεικονίζουν καϊκια, θαλασσινούς ορίζοντες, παραλίες, νησιά, πουλιά, δέντρα. Καθρέφτες από σανίδες, ρολόγια τοίχου και στρογγυλοί πίνακες από πάτους παλιών βαρελιών, ξυλόγλυπτες δραχμές, δίφραγκα και δεκάρες

Όλα αυτά συνδυασμένα και με άλλα απλά υλικά: Ένα παλιό χοντρό καρφί, μια σκουριασμένη βίδα, μερικά κομμάτια φελλό, μερικά κομμάτια σχοινί ή σπάγκο. Και στο τέλος όλα αυτά καταλήγουν σε ένα έργο. Τόσο απλά, τόσο δημιουργικά, τόσο καλλιτεχνικά. Ο Γιώργος Ελευθερίου δεν είναι απλός ξυλογλύπτης, αλλά είναι ένας προικισμένος τεχνουργός. Παράγει τεχνουργήματα. Χρησιμοποιεί υλικά που οι άλλοι πετούν για να φτιάξει ένα κόσμο ολόκληρο στο μικρό ξύλινο βασίλειο του. Το εργαστήρι του στις Στενιές. Εκεί δουλεύει ολοχρονίς και το καλοκαίρι οι εκθέσεις του αποτελούν πλέον μόνιμη και δημιουργική αναφορά μιας Άνδρου που επιμένει. Μιας Άνδρου που αξίζει να γνωρίσετε και να στηρίξετε με θέρμη…

 

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ

Η andriakipress.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετεί τις απόψεις αυτές. Διατηρεί το δικαίωμα να μην δημοσιεύει συκοφαντικά, υβριστικά, ρατσιστικά ή άλλα σχόλια που προτρέπουν σε άσκηση βίας. Επίσης, σχόλια σε greeklish και κεφαλαία δεν θα δημοσιεύονται, ενώ η andriakipress.gr, όταν και όπου κρίνει, θα συμμετέχει στον διάλογο.

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.