Του Γιάννη Καπάκη Επικεφαλής του Συνδυασμού «Η Άνδρος της Ζωής μας»
Μια ενδιαφέρουσα ημερίδα πραγματοποιήθηκε στις 22 Νοεμβρίου στο νησί μας, η οποία διοργανώθηκε από το Φιλοπρόοδο Όμιλο «το Γαύριο» και το Γιώργο Δαρδανό* στο δημοτικό θέατρο. Το θέμα ήταν πολύ επίκαιρο και αφορούσε το πρόβλημα των πυρκαγιών, που χωρίς αμφιβολία έχει εξελιχθεί σε μάστιγα για το νησί μας. Θα περίμενε κανείς το θέατρο να είναι γεμάτο, καθώς επρόκειτο για ένα πολύ σημαντικό θέμα που ταλανίζει εδώ και δύο δεκαετίες τον τόπο, όμως η εικόνα ήταν εντελώς διαφορετική! Άδεια καθίσματα… Εικόνα αποκαρδιωτική, συνηθισμένη όμως, στο νησί μας, όταν συζητούνται μεγάλα θέματα.
Στην εκδήλωση που είχαν έλθει εισηγητές από πολύ μακριά, δεν ήταν παρόντες ούτε καν εκπρόσωποι από τους φορείς που εμπλέκονται με τον ένα ή άλλο τρόπο στη διαχείριση μιας καταστροφής ή πιο συγκεκριμένα μιας πυρκαγιάς. Απουσίαζαν όλοι αυτοί που σχεδιάζουν, παρακολουθούν, αναλύουν, συντονίζουν και τέλος προωθούν λύσεις για τη μείωση των επιπτώσεων του καταστροφικού φαινομένου. Για παράδειγμα, δεν ήταν παρόντες οι υπάλληλοι του δήμου και της περιφέρειας, οι οποίοι θα διαχειριστούν μια τέτοια καταστροφή, δεν εκπροσωπούνταν επίσης, ούτε η ΕΛ.ΑΣ, ούτε το Λ.Σ., ενώ απών ήταν ακόμη και ο προϊστάμενος του τοπικού πυροσβεστικού κλιμακίου. Απουσίαζαν επίσης, όλες οι άλλες υπηρεσίες που αποτελούν τον κορμό της πολιτικής προστασίας του τόπου, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών παροχής υγείας και εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων. Από τους λιγοστούς παρόντες, μεταξύ των άλλων, διέκρινα μερικούς εθελοντές και δύο τρεις πυροσβέστες.
Από το πολιτικό προσωπικό παρόντες ήταν ο έπαρχος και για λίγο ο δήμαρχος οι οποίοι απηύθυναν και σύντομο χαιρετισμό. Παρόντες ήταν επίσης, στην αρχή όχι όμως μέχρι το τέλος (συνηθισμένο φαινόμενο) και κάποιοι σύμβουλοι της πλειοψηφίας, καθώς στο στρογγυλό τραπέζι που ακολούθησε, όπου περιμέναμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να ακούσουμε τα συμπεράσματα της ημερίδας απουσίαζαν όλοι. Είχαν παραμείνει μόνο οι εισηγητές και οι συντονιστές της εκδήλωσης, χωρίς καν ακροατήριο. Αποτέλεσμα όλων αυτών, ήταν η ημερίδα να κλείσει μάλλον πριν την ώρα της χωρίς στην ουσία να γίνει συζήτηση.
Όσον αφορά το πρόγραμμα ομολογώ ότι δεν κατάλαβα και πάρα πολύ σε τι απέβλεπε και ποια ήταν η τελική του στόχευση. Κατά τη γνώμη μου αν θα έπρεπε να υπάρχουν εισηγήσεις, θα έπρεπε να υπάρχουν από το Πυροσβεστικό Σώμα, τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και σε κεντρικό επίπεδο, καθώς βάσει του νόμου αποτελεί τον κύριο φορέα, διαχείρισης περιστατικού δασικής πυρκαγιάς. Θα περίμενα ν’ ακούσω να μας πουν, καθώς έχουν την ευθύνη τι θα κάνουν για να περιορίσουν το φαινόμενο με το ελάχιστο δυνατό κόστος και το μεγαλύτερο όφελος. Από τις εισηγήσεις που ακολούθησαν ελάχιστες ήταν αυτές που μας έδωσαν νέες πληροφορίες και στατιστικά στοιχεία, όπως αυτή του Νίκου Χαζάπη, οι περισσότερες μάλλον δεν εστίαζαν σ’ αυτό καθεαυτό το πρόβλημα, αλλά αφορούσαν επιμέρους επιπτώσεις στο περιβάλλον και το οικοσύστημα, όπως στην ορνιθοπανίδα, τα μονοπάτια κ.α. Είναι προφανές ότι δεν έγινε κουβέντα για το συντονισμό, την αξιοποίηση των διατιθέμενων μέσων, για το σύστημα διοίκησης στον τόπο του συμβάντος, τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των υπηρεσιών, για τα θέματα πρόληψης καθώς και την επικοινωνιακή διαχείριση των περιστατικών. Απουσίαζαν επίσης, από μια τέτοια συζήτηση και οι άλλοι βασικοί δρώντες (δεν ήταν καν παρόντες, όπως ανέφερα παραπάνω), που συμμετέχουν στο σχεδιασμό, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση των επιπτώσεων μια πυρκαγιάς με εξαίρεση τη δασική υπηρεσία. Αντίθετα, παρακολουθήσαμε εισήγηση, ιδιοκτήτη ηλεκτρονικής σελίδας να μας λέει με καμάρι ότι είχε αναλάβει αυτόκλητα να ενημερώνει τον κόσμο κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών και πόσο περήφανος ήταν λόγω της μεγάλης επισκεψιμότητας. Κανένας βέβαια, δεν του είχε εξηγήσει ότι αυτό που έκανε ήταν πάρα πολύ επικίνδυνο και ότι σε μια καταστροφή η πληροφόρηση θα πρέπει να είναι επίσημη και συντεταγμένη από το φορέα διαχείρισης του περιστατικού, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι φήμες και ο πανικός. Κουβέντα επίσης, δεν έγινε για τις ασυνήθιστα πολύ μεγάλες κινητοποιήσεις που έγιναν από την Αθήνα, τόσο σε εναέρια μέσα, όσο και σε επίγεια, συμπεριλαμβανομένων και των πλοίων και πόσο κόστισαν αυτές οι μετακινήσεις για την πολιτεία. Τέλος, δεν άκουσα τι μάθαμε από τη διαχείριση αυτών των περιστατικών, καθώς και ποιες ήταν οι διαπιστώσεις της νέας δημοτικής αρχής.
Στην ημερίδα εισηγητής ήταν και ο γράφων, όχι όμως με την ιδιότητα του επικεφαλής μιας δημοτικής κίνησης, αλλά του πρώην πυροσβέστη και της εμπειρίας που αποκόμισε από την 30ετη περίπου ενασχόληση του με το αντικείμενο. Η άποψη μου είναι ότι οι αριθμός των πυρκαγιών και οι καμένες εκτάσεις αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια. Με άλλα λόγια, αν δεν αρθούν τα αίτια που προκαλούν την έναρξη και ευνοούν την εξέλιξη μεγάλων πυρκαγιών, το νησί μας θα γνωρίσει επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές, οι οποίες θα συμβάλουν έτι περαιτέρω στην ερημοποίηση του τοπίου. Το κυριότερο πρόβλημα κατά τη γνώμη μου είναι η εγκατάλειψη των αγροτικών δραστηριοτήτων, γεγονός που συμβάλει στην συνεχή συσσώρευση της καύσιμης ύλης και τη δημιουργία ενός πιο εύφλεκτου και πυριγενούς περιβάλλοντος.
ΠΡΟΦΑΝΩΣ και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών θα πρέπει να βασίζεται στη λήψη μέτρων, καθώς και τη δημιουργία όλων εκείνων των προϋποθέσεων που θα καταστήσουν το έργο της πρόληψης και της καταστολής περισσότερο αποτελεσματικό.
Η πρόσφατη εμπειρία των δασικών πυρκαγιών μάλλον ανέδειξε τις αδυναμίες και δυσλειτουργίες του συστήματος. Ένα σύστημα που έχει αποδειχθεί ανεπαρκές διαχρονικά, καθώς βασίζεται μόνο στις δυνατότητες και ικανότητες της κεντρικής διοίκησης. Καλείται λοιπόν ο Δήμος να διαδραματίσει ένα πιο ενεργό ρόλο, όπως ακριβώς συμβαίνει και στο εξωτερικό και να αποφασίσει ποιες και πόσες ευθύνες πράγματι θέλει και μπορεί να αναλάβει, παρέχοντας ταυτόχρονα τα εχέγγυα μιας υπεύθυνης και αποτελεσματικής δράσης στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Η ανάπτυξη ενός Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών έχει αποδειχθεί ότι είναι η πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση και βασίζεται στη διεπιστημονική συνεργασία, την ενημέρωση, τη διαφάνεια και τις συμμετοχικές διαδικασίες όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Η ευθύνη είναι μεγάλη, αλλά εξίσου μεγάλη είναι και η υποχρέωση του Δήμου να διαφυλάξει τις ζωές και τις περιουσίες των δημοτών της Άνδρου και του περιβάλλοντος.
* Ο Φιλοπρόοδος Όμιλος «το Γαύριο» και ο Γιώργος Δαρδανός αξίζουν συγχαρητήρια για τις καίριες πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν.
