“Έφυγε” σήμερα 16.11.2021, στις 08:00 το πρωΐ από την ζωή ο καπετάν Λευτέρης Πολέμης. Άνθρωπος της θάλασσας και της ναυτιλίας, γλυκός, ευγενής με χιούμορ και δυναμισμό μαζί. Γεμάτος Αποίκια, Άνδρο, αναμνήσεις και όραμα για το δημιούργημά του. Την αναστήλωση της Ι. Μ. Αγίας Ειρήνης. Γεμάτος υπερηφάνεια για τις κόρες και τα εγγόνια του.
Πραγματική ΑΠΩΛΕΙΑ για τον τόπο. Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του.
Στην μνήμη του αναδημοσιεύεται το ακόλουθο κείμενο των “Ανδριων Χρόνοι” που υπογράφει η Μάνια Μάνεση για την Ανδριακή Εφημερίδα τον Απρίλιο 2016.
Φιλόξενος ο Λευτέρης Πολέμης ξεναγεί τους φίλους στο δημιούργημά του. Με τον Νίκο Ζαννάκη
Στη διάρκειας 235 ετών παρουσία της στη θέση Αρχόντα, έξω από τα Αποίκια και πάνω από τις Στενιές, η Μονή Αγίας Ειρήνης γνώρισε την ακμή, αν και βραχύβια, στη συνέχεια τη διάλυση, την επί σειρά δεκαετιών εγκατάλειψη, την αφάνεια και την αναγέννησή της τον 21ο αιώνα…
Η δεύτερη περίοδος στην ιστορία της αρχίζει το 2007, οπότε η Μονή περιέρχεται στην ιδιοκτησία του Λευτέρη Πολέμη,. Ο Αποικιανός καπετάνιος με το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα που τον διακρίνει από τα παιδικά του χρόνια, γίνεται όχι μόνον ανακαινιστής, αλλά ο δεύτερος κτήτορας της Μονής Αγίας Ειρήνης. Τα σχέδια του πολλά. Αναπαλαίωση του χώρου, δημιουργία μουσείων, αξιοποίησή του ως κοινωνικού μοναστηριού, ανάδειξή του σε πόλο έλξης θρησκευτικού και μοναστικού τουρισμού, εκμετάλλευση του πηγαίου νερού που θεωρείται εφάμιλλο αυτού της Σάριζας.
Αν και η απόκτηση του μοναστηριού ήταν μάλλον τυχαία, η αποκατάσταση και αξιοποίησή του γίνεται βάσει προγράμματος. «Ήρθε στα χέρια μου με τρόπο θαυμαστό… Να πω ότι με διάλεξε η Αγία Ειρήνη; Δεν το νομίζω …. Πάντως δεν την διάλεξα εγώ…» αναφέρει ο Λ. Πολέμης εξιστορώντας τον τρόπο με τον οποίο το μισογκρεμισμένο μοναστήρι ήρθε στα χέρια του : «Το 2006 με πλησίασε ο ιδιοκτήτης και μου πρότεινε να αγοράσω τον Αρχόντα, την περιοχή αυτή όπου μέσα είναι και το γκρεμισμένο μοναστήρι. Μου ζητούσε ένα υπερβολικό ποσό, 1,5 εκατομμύριο ευρώ! Ήταν κάτι εξωπραγματικό και τον απέτρεψα. Μετά από ένα χρόνο ξαναήρθε ο ίδιος χωρίς να το ζητήσω και μου λέει θα σου δώσω το μοναστήρι σε πολύ καλή τιμή. 150.000 ευρώ! Σοκαρίστηκα τόσο από το ποσόν αυτό που ήταν το 1/10 του προηγουμένου που δεν του πρότεινα κάτι λιγότερο. Έτσι το πήρα… το αμπελοχωράφιον μετά του εν αυτώ υπάρχοντος ύδατος και της εν αυτώ ερειπωμένης μονής».
Η παρουσία καλογήρων στο μοναστήρι σταμάτησε το 1843, καθώς στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία «αλλοδόξων», ο Λ. Πολέμης ωστόσο θεωρεί ότι η δημιουργία ενός ακόμη μοναστικού μοναστηριού είναι υπερβολή, με δεδομένη άλλωστε την ύπαρξη τεσσάρων μοναστηριών στην Άνδρο τα οποία δεν μπορούν να συντηρηθούν από πλευράς προσωπικού. Στο πλαίσιο αυτό, ο Λ. Πολέμης και οι κόρες του Αλίκη και Ιωάννα, προσανατολίζονται στην ανάδειξή του σε κοινωνικό μοναστήρι, αξιοποιώντας τους χώρους του για τη φιλοξενία παιδιών από ιδρύματα ή με προβλήματα υγείας, ώστε να περνούν ευχάριστα κάποιο χρονικό διάστημα ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Δυο μουσεία, το ένα με πετρώματα και το δεύτερο με γραφική ύλη, προετοιμάζονται εντατικά. «Ένας φίλος γεωλόγος, έχει μεγάλο αριθμό από κρυστάλλους, πέτρες και πετρώματα από την Άνδρο και όλη την Ελλάδα». Τα δυο δωμάτια που θα φιλοξενήσουν τη συλλογή, διαμορφώθηκαν ειδικά ώστε να αναδείξουν τα εκθέματα και να ενημερώσουν τον επισκέπτη. Ως δεύτερος μουσειακός χώρος επελέγη «ένα αρκετά μεγάλο δωμάτιο, πάνω από την πηγή, χωρίς ίχνος υγρασίας ώστε να βάλουμε ευπαθή αντικείμενα. Γραφική ύλη του 1900. Θα τοποθετήσουμε όμως και αφυγραντήρα να κρατάει την όποια υγρασία».
Δοξίκα. Με σεβασμό στην παράδοση
Ο Λ. Πολέμης αναφέρεται με λεπτομέρειες στις εργασίες αποκατάστασης του μοναστηριού και διαμόρφωσης των εσωτερικών χώρων που θα μπορούν να φιλοξενούν σειρά εξω-μοναστικών δραστηριοτήτων. Ο σεβασμός, το μεράκι αλλά και η ικανοποίηση για το αποτέλεσμα χαρακτηρίζουν την αφήγησή του.
«Το μοναστήρι έγινε όπως ήταν χτισμένο παλιά. Με ξύλο και πλάκες. Στις σκεπές, όπου υπήρχε χώμα, βάλαμε τσιμέντο το οποίο καλύφθηκε με πλάκες… Το μοναστήρι το φτιάξαμε ακριβώς όπως ήταν. Είχαμε οδηγό τα κομμάτια που δεν είχαν πέσει». Οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης ξεκίνησαν από την εκκλησία η οποία είχε υποστεί μεγάλη φθορά. Αγιογραφίες δεν υπήρχαν στους τοίχους της. Από τον 19ο αιώνα, είχαν διατηρηθεί μόνο το λευκό ολοσκάλιστο μαρμάρινο τέμπλο και τα βημόθυρα του 1806, καθώς και η εικόνα της Αγίας Ειρήνης και της Αγίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου.
Αποκατάσταση της γκρεμισμένης Μονής
«Τα παράθυρα στον τρούλο ήταν σπασμένα και έμπαιναν νερά. Οι πόρτες σπασμένες. Έμπαιναν πουλιά, ζώα… Ασφαλίσαμε το οικοδόμημα με πόρτες και παράθυρα. Φτιάξαμε τα κεραμίδια, τα παραθυράκια του τρούλου να μην μπαίνουν πουλιά… Οι σοβάδες έπεφταν. Αποφασίσαμε έτσι να βγάλουμε το σοβά, μια πολύ δύσκολη δουλειά –απασχολήθηκαν πολλοί τεχνίτες- στη συνέχεια αρμολογήσαμε τους τοίχους, τους περάσαμε βερνίκι για να σταθεροποιηθεί. Έβγαζε χώμα και άμμο από το τσιμέντο. Έχει γίνει μια θαυμάσια εκκλησία, ο τρούλος είναι θαυμάσιος…. Θαρρείς και είναι μια γυναίκα με ένα «κατσουνάκι» που λέμε στην Άνδρο και τον έχει φτιάξει με το βελονάκι…» λέει ο Λ. Πολέμης,
Μετά την εκκλησία, σειρά είχαν το αρχονταρίκι και η τράπεζα, χωρητικότητας σαράντα ατόμων, τόσο για γεύματα όσο και για συσκέψεις, συνέδρια, σεμινάρια… Αυτονόητο το καλωσόρισμα των επισκεπτών. «Με εντολή μου, η κυρία Σούλα η οποία είναι εξαιρετικότατη και προσέχει το μοναστήρι, προσφέρει ρακί, καφέ, γλυκό σε όλους τους επισκέπτες, ξένους και γνωστούς».
Θρησκευτικός και Μοναστικός Τουρισμός
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο Λ. Πολέμης προσεγγίζει την προοπτική του θρησκευτικού / μοναστικού τουρισμού, επισημαίνοντας ωστόσο ότι δεν επιθυμεί τον μαζικό τουρισμό. «Θέλω ανθρώπους που πραγματικά πιστεύουν. Όχι μπήκαμε 100-200 στα πούλμαν και πάμε… Ο θρησκευτικός τουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί εξαιρετικά. Χρειάζεται διαφήμιση, τα τουριστικά γραφεία να βάλουν και τα μοναστήρια στο πρόγραμμά τους. Κάποιος που έρχεται στην Άνδρο να μπορεί να δει και τα μοναστήρια. Η Αγία Ειρήνη είναι πολύ εύκολα προσβάσιμη, ο δρόμος φτάνει μέχρι την είσοδο. Η εκκλησία είναι πόλος. Θα φέρει κόσμο ως προσκυνηματικό τουρισμό». Η Μονή εορτάζει στις 5 Μαΐου και στις 29 Ιουλίου.
«Ύδωρ Αγίας Ειρήνης Άνδρου»
Το πηγαίο νερό στον προαύλιο χώρο της Μονής, έχει τη δική του ιστορία. «Από την εποχή πριν τον πόλεμο του ’40 οπότε δεν υπήρχε αμαξιτός δρόμος, παρά μόνο ο κοινοτικός δρόμος προς τη Θεοτόκο, γεμίζανε νταμιτζάνες με πλέγμα απέξω ώστε να μην σπάνε, βάζανε φελλό, βουλοκέρι, σφραγίδα «ΥΔΩΡ ΑΓΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥ» και τις μετέφεραν με τα γαϊδουρομούλαρα. Η σφραγίδα αυτή βρέθηκε σε ένα χτήμα και την έχει ο ηγούμενος… Η πηγή ήταν ιδιοκτησίας της οικογένειας Λάμψα, των ιδιοκτητών του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία. Το νερό πήγαινε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία και συνολικά σε δέκα ξενοδοχεία. Στο βιβλίο, «Ιαματικαί πηγαί της Ελλάδος», του 1900, αναφέρεται ότι είναι ένα από τα καλύτερα νερά των Βαλκανίων, εφάμιλλο αυτού της Σάριζας και ακόμη καλύτερο γιατί η Σάριζα όντας εντός οικισμού μπορεί στο μέλλον να μολυνθεί ενώ αυτό δεν έχει τέτοια πιθανότητα καθώς είναι στο βουνό». Ο Λ. Πολέμης επισημαίνει τις δυσκολίες που υπάρχουν, καθώς το νερό λόγω διαφόρων μικροσεισμών και καθιζήσεων χανόταν κάτω από την εκκλησία δημιουργώντας έντονη υγρασία. Βάσει μελέτης ειδικού υδρολόγου, θα πραγματοποιηθούν εργασίες συντήρησης το φθινόπωρο, ενώ στις σκέψεις του Λ. Πολέμη είναι η εκμετάλλευσή του «προς όφελος της Μονής… αν μπορέσουμε να κάνουμε ένα μικρό εμφιαλωτήριο και να δουλεύουν 6-8 παιδιά από τα Αποίκια με ΙΚΑ και μεροκάματο, θα είναι καλό… Το έχω στο μυαλό μου».
Συνέντευξη στην ιστοσελίδα «ΑΝΔΡΙΩΝ ΧΡΟΝΟΙ»
Photο: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΑΝΔΡΙΑΚΗ»
