Χθες το μεσημέρι στο mail της εφημερίδας έφθασε το ενημερωτικό και καθόλα τεκμηριωμένο mail του κ. Ευαγγέλου Λάβδα που αφορά στο Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο του νησιού μας και αναφέρεται στην Άρνη.
Ήταν ο Μιχάλης Χαλάς του Παπανεστάση μιλούσε και έγραφε στην “Ανδριακή” της εποχής για το δάσος της Άρνης, το χωριό με τις 42 εκκλησιές και την Μικρή Ελβετία της Άνδρου στοχαζόμενος με κάποια ελαφρά πικρία και αγωνία μαζί για το μέλλον του αγαπημένου του χωριού. Σήμερα αν ζούσε ο Μιχάλης Χαλάς θα ένοιωθε απόλυτα δικαιωμένος και ήσυχος καθώς υπάρχουν ακόμη οι άνθρωποι εκείνοι που τιμούν την καταγωγή τους και τα λόγια και οι πράξεις τους έχουν συνέπεια και συνέχεια.
Το γράμμα του Ευάγγελου Λάβδα είναι μια τέτοια απόδειξη ζωής. Είθε να γίνει κατανοητό και ευκρινές. Είθε να πέσει σε ώττα ακουόντων.
Το συνοδευτικό της επιστολής/mail
Με αφορμή τα υπό εκπόνηση Πολεοδομικά Σχέδια για όλη σχεδόν την Ελλάδα και την γνώση που έχω για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο του χωριού μου Άρνη, διατύπωσα κάποια σχόλια και προτάσεις που απέστειλα στους βουλευτές Κυκλάδων και στον Πρόεδρο της Βουλής, τα οποία σας κοινοποιώ.
Ο όρος Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο, εννοείται ότι λαμβάνει υπόψη τις τοπικές συνθήκες , τις ανάγκες και την ιστορική διαδρομή κάθε τόπου και δεν μπορεί να αποτελεί λύση ” καρμπόν” για κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Υποθέτω ότι σε όλη την περιοχή της Άνδρου αναφύονται σοβαρά προβλήματα με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια. Κανένας μας δεν πιστεύω ότι θέλει να μετατραπεί η Άνδρος σε τόπο ανεξέλεγκτης δόμησης. Όμως από την άλλη δεν είναι δυνατόν να τεθούν εκτός ορίων υπάρχουσες από αιώνων περιοχές με υφιστάμενα κτίσματα, απλά επειδή σήμερα έχουν πληθυσμιακά συρρικνωθεί.
Ας δούμε το παράδειγμα της Ιταλίας και Ισπανίας που δίνουν ισχυρότατα κίνητρα ακόμα και σε ξένους, να εγκατασταθούν σε εγκαταλελειμμένα χωριά προκειμένου να τα αναβιώσουν.
Θεωρώ ότι όλοι συμφωνούμε να προστατευθεί η Άνδρος από το υπαρκτό ενδεχόμενο, υφιστάμενοι ιστορικοί οικισμοί να καταστούν από τη μια στιγμή στην άλλη κυριολεκτικά “παράνομοι”. Γι’αυτό πρέπει ο καθένας μας να προσπαθήσει να συνεισφέρει στην εκπόνηση πραγματικά Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου σε κάθε περιοχή που θα διασφαλίζει την ιστορική συνέχεια και ανάπτυξη του τόπου λαμβάνοντας υυπόψη πρακτικές που ακολουθούν και άλλες Ευρωπαϊκες Χώρες.
Με εκτίμηση
Ευάγγελος Λάβδας
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΡΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥ ΜΆΪΟΣ 2025
Τον Σέπτεμβριο του 2024, ως αποτέλεσμα της κατάθεσης προς δημόσια διαβούλευση μελέτης από Μελετητικό Γραφείο σχετικά με το Πολεοδομικό Σχέδιο Άνδρου (διαδικασία που αφορά στην πραγματικότητα και ολόκληρη την Επικράτεια), υποβλήθηκαν προτάσεις από την Τοπική Κοινότητα του χωριού Άρνη που αφορούσε την συνολική αντιμετώπιση θεμάτων που προέκυπταν από την θεώρηση της Άρνης από την εν λόγω μελέτη. Οι λεπτομέρειες της ταυτότητας της μελέτης αναφέρονται στο συνημμένο σχέδιο 1.1.3.10-Ρέματα-Άρνη (ΑΠΟ ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ) που βρίσκεται εντός της ομάδας των ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΩΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΤΗΣ ΑΡΝΗΣ.
Το κυριότερο θέμα είναι ότι η Άρνη αποτελείται από πέντε οικισμούς (Ατένι, Ρέμματα, Κυρτασαίοι, Μπαλαίοι, Επανοχώρι) πλέον του εγκαταλελειμένου από τον 19ον αιώνα οικισμού Πολιταίοι ο οποίος ήταν και ο πρώτος χρονολογικά οικισμός που κτίστηκε στην Άρνη (περί το 1500 Μ.Χ). Η μελέτη όμως αγνόησε τους οικισμούς Επανοχώρι και Κυρτασαίοι ενώ φυσικά οι Πολιταίοι έχουν παραδοθεί στην λήθη του χρόνου, της Φύσης και της Ιστορίας.
Οι προτάσεις της Τοπικής Κοινότητας υποδείκνυαν την παράλειψη των αναφερομένων οικισμών και περιελάμβαναν ενδιαφέρουσες επισημάνσεις.
Μέχρι σήμερα δέν έχω καμία πληροφορία για το αποτέλεσμα των προτάσεων αυτών.
Δεν εισηγούμαι να ενταχθεί στο σχέδιο ολόκληρη η Άρνη με την τυπική έννοια του όρου, γιατί κάτι τέτοιο εκτός από ανεδαφικό, θα ήταν και καταστροφικό. Όμως αποτελεί μια από τις πολλές ιδιάζουσες περιπτώσεις στην Έλλάδα και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με κάποιο κατάλληλο τρόπο ώστε να μην βγουν εκτός νόμου οι παλιοί ιστορικοί οικισμοί με μεσαιωνική προέλευση που σε άλλες Ευρωπαϊκές περιοχές θα ήταν υπό προστασία και προσοχή.
Δηλαδή, πρακτικά, οι διατηρούντες σπίτι (και μάλιστα 200 καί άνω ετών) στους οικισμούς που παραλείφθηκαν στην μελέτη:
1) Θα είναι νόμιμοι ή παράνομοι? Τα σπίτια θα θεωρούνται νόμιμες κατοικίες περιλαμβανόμενες στην τοπική Κοινότητα?
2) Οι έχοντες σε αυτούς ερειπωμένο σπίτι θα μπορούν να το αναστηλώσουν?
3) Θα μπορούν να έχουν ρεύμα, νερό και άλλες Δημοτικές παροχές?
4) Στην Άρνη υπάρχουν 42 εκκλησίες και εξωκκλήσια που έχουν κριθεί διατηρητέα. Αυτό το γεγονός λαμβάνεται υπόψη?
5) Υπάρχουν ερειπωμένοι νερόμυλοι. Έχουν αξία για την Ιστορία του χωριού και γενικότερα της Άνδρου, ή είναι άνευ σημασίας?
6) Οι παλιές βρύσες της Άρνης θα τύχουν προστασίας?
7) Πότε θα γίνουν δρόμοι πυρασφάλειας ? Αφού γίνει το κακό?
Τα ανωτέρω ερωτήματα αξίζει να απαντηθούν και να αντιμετωπιστούν τα θέματα που τίθενται.
Στην Ευρώπη, παλιές πόλεις και χωριά αναδεικνύονται και προστατεύονται γιατί αποτελούν πολύτιμη προστιθέμενη αξία για τους τόπους τους. Παράδειγμα, η γειτονική μας Ιταλία. Δυστυχώς στην Ελλάδα, στον 21 αιώνα είμαστε ακόμα πολύ πίσω.
Συνημμένα υποβάλλονται:
α) Χάρτης που περιλαμβάνουν ολόκληρη την Άρνη, καθώς και ο χάρτης που παραλείπει τους προαναφερόμενους οικισμούς. Επίσης υποβάλλεται χάρτης από το Κτηματολόγιο όπου αναφέρονται οι οικισμοί καθώς και άλλα τοπωνύμια με δύο λάθη όμως στις ονομασίες: Μαλαίοι αντί του ορθού Μπαλαίοι και Παινοχώρι αντί για Επανοχώρι.
β) Δορυφορικές φωτογραφίες που αναρτήθηκαν στο Facebook από την ομάδα “Κτίσματα, Μνημεία και Αρχιτεκτονική της Άνδρου ανά τους Αιώνες” για τις εκκλησίες της Άρνης.
γ) Χάρτης με δείγματα της βλάστησης που υπάρχει στην Άρνη και που κινδυνεύει λόγω της ανυπαρξίας δρόμων πυροπροστασίας.
Επίλογος: Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων απαιτεί ενδιαφέρον, κινητικότητα, τόλμη και φαντασία. Η αγκύλωση μέσα στην τυπολατρία και την γραφειοκρατία μόνο ζημιές θα επιφέρει (όπως συμβαίνει πάντα) σε όλους τους τόπους με παρόμοια προβλήματα.
Με εκτίμηση
Ευάγγελος Λάβδας