Του Γιώργου Δάμπαση Προέδρου της ΝΕΤΠ
Η αρχαία ονοματολογία καθώς και η πλούσια ελληνική μυθολογία έχουν σιτίσει ποικιλοτρόπως τη σύγχρονη ζωή μας με αναφορές, συστήματα και σημαντικά γεγονότα. Αξίζει να μνημονεύσουμε τον Ξενοκράτη για έκτακτα περιστατικά, το σχέδιο Περικλής, το τραπεζιτικό σύστημα ΔΙΑΣ, τους κωδικούς Αίολος και Αριάδνη αλλά και στρατιωτικές ασκήσεις όπως Παρμενίων κ.λπ.
Το όνομα του κυρίου Καλλικράτη συνδέθηκε με την διοικητική μεταρρύθμιση του Υπουργείου Εσωτερικών.
Ποιος είναι λοιπόν αυτός ο κύριος που μας έρχεται από τον μακρινό κλασσικό αιώνα της αθηναϊκής δημοκρατίας;
Ο ιστορικός Πλούταρχος στο έργο του «Βίος Περικλέους» μας πληροφορεί ότι ο Καλλικράτης υπήρξε ταλαντούχος γλύπτης και αρχιτέκτονας και συνεργάστηκε στενά με τον Ικτίνο στην οικοδόμηση του Παρθενώνα στο διάστημα 447 – 438 π.Χ. Η συνεργασία των δύο καλλιτεχνών συνίστατο στο εξής: Ο μεν Ικτίνος είχε αναλάβει την καλλιτεχνική επίβλεψη των εργασιών, ενώ ο Καλλικράτης είχε την τεχνική εκτέλεση του έργου. Ο Πλούταρχος μας δίνει πάλι ενδιαφέρουσες πληροφορίες και για άλλες πρόσθετες δραστηριότητες του Καλλικράτη, όπως ότι είχε αναλάβει την εργολαβία της κατασκευής του Νότιου σκέλους των Μακρών Τειχών που εξασφάλιζαν την ασφαλή επικοινωνία ανάμεσα στον Πειραιά και την Αθήνα.
Και στην περίπτωση αυτή το φιλόδοξο αυτό έργο έγινε με την παρότρυνση του Περικλή.
Όμως, το πιο σημαντικό έργο του Καλλικράτη είναι ο κομψός ναός της Αθηνάς Νίκης που διακρίνεται στα δεξιά μας καθώς περνάμε τα Προπύλαια της Ακρόπολης των Αθηνών. Πρόκειται για ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα που σώθηκε ως τις μέρες μας σχεδόν άθικτο. Λεπτομέρειες για τον μικρό αυτό ναό μας πληροφορούν επιγραφικά κείμενα και ψηφίσματα που χρονολογούνται από το 450 π.Χ. Ο Καλλικράτης λοιπόν διαμόρφωσε τον χώρο προκειμένου να στηθεί το περίφημο μνημείο της Αθηνάς Νίκης που σε πολλούς είναι πιο γνωστό ως ναός της Απτέρου Νίκης. Το ιερό είναι κλειστό από τρεις πλευρές και ορθώνεται πάνω σε τρεις βαθμίδες. Το ναό περιβάλει μια ζωφόρος που είναι διακοσμημένη με γλυπτικές παραστάσεις. Δυστυχώς τα αετώματα και η στέγη δεν υπάρχουν πλέον. Ολόκληρο το κτίριο έχει κατασκευασθεί από πεντελικό μάρμαρο.
Το όνομα του Καλλικράτη έχει συνδεθεί και με έναν άλλο ναό που βρισκόταν κοντά στην αριστερή όχθη του ποταμού Ιλισού και που θα πρέπει να ταυτισθεί με το ναό της Αρτέμιδος Αγροτέρας ή με το λεγόμενο Μητρώον εν Άγραις. Ο ναός αυτός έμοιαζε καταπληκτικά με το ναό της Απτέρου Νίκης. Σήμερα από το ναό αυτό σώζονται μονάχα τα θεμέλια και ένας αναλημματικός τοίχος στη συμβολή των οδών Αρδητού και Κούτουλα πάνω από το Κολυμβητήριο Αθηνών. Ο αρχιτεκτονικός διάκοσμος είχε γίνει από παριανό μάρμαρο και χρονολογείται στη δεκαετία 450 – 440 π.Χ.
Τόσο ο ναός της Νίκης στην Ακρόπολη όσο και ο ναός της Αρτέμιδας στον Ιλισό αποτελούν τα πρώτα δείγματα ανάμειξης των νησιωτικών με τα αττικά ιωνικά στοιχεία. Ο ναός στον Ιλισό διατηρήθηκε σαν χριστιανική εκκλησία που έφερε το όνομα ως Παναγία στην Πέτρα μέχρι το 1768. Τη χρονιά αυτή διαλύθηκε για να χρησιμοποιηθεί σαν οικοδομικό υλικό στις οχυρώσεις της πόλης που έκτισε ο Βοεβόδας της Αθήνας Χατζή Αλή Χασεκί για την αντιμετώπιση των Τουρκαλβανών.
Το πώς ήταν αυτός ο ναός στον Ιλισό μας το πληροφορούν δύο Βρετανοί αρχιτέκτονες, οι Τζ. Στιούαρτ και Ν. Ριβέτ που σχεδίασαν τις αρχαιότητες της Αθήνας σε ένα ταξίδι τους στο διάστημα 1751 – 1753.
Αυτοί λοιπόν οι ταξιδιώτες πρόλαβαν να τον αποτυπώσουν. Η ζωφόρος όμως είχε προ πολλού χαθεί. Θραύσματα από αυτή τη ζωφόρο πουλήθηκαν στο εξωτερικό και αντίγραφά τους εκτίθενται στα μουσεία της Βιέννης και του Βερολίνου.
Ο Καλλικράτης υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος μεγαλοεργολάβος σε δύσκολα και πολυδάπανα οχυρωματικά έργα. Τέλος, το όνομα του Καλλικράτη έχει συνδεθεί με ανεγέρσεις σημαντικών ναών όπως της Αθηνάς Σουνιάδος, του Θησείου, του Ποσειδώνος στο Σούνιο, του Άρεως στις Αχαρνές, του Απόλλωνα στη Δήλο.
Ελπίζουμε και ευχόμαστε ότι το δημιουργικό πνεύμα του διάσημου αρχαίου γλύπτη και αρχιτέκτονα να εμπνεύσει τους Πασοκικούς μεταρρυθμιστές σε ορθές διοικητικές ρυθμίσεις με την εκλογή των αρίστων εκπροσώπων στους Δήμους και τις Περιφέρειες για το καλό του τόπου.
