Επιμέλεια Αντ. Διαπούλη
Μια καινούργια όμως για την εποχή εκείνη σωτήρια προωστήρια δύναμη, ο ατμός, που έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του από τις αρχές του περασμένου αιώνα, αρχίζει να συναγωνίζεται και σιγά-σιγά να εκτοπίζει επικίνδυνα την ιστιοπλοΐα. Έτσι, η εξέλιξη και η προοδευτική ανάπτυξη της ατμήλατης ναυτιλίας τείνει σχεδόν να εξαφανίσει – περί τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα – το κατά πολύ μειονεκτικότερό της ιστιοφόρο από την υδάτινη επιφάνεια, αφού η μηχανή καθιστά το πλοίο ανεξάρτητο από τον αέρα και τη μυϊκή δύναμη.
Με λίγα λόγια, το βαπόρι απειλεί πλέον με θάνατο το ιστιοφόρο. Το γεγονός αυτό είναι βέβαια μεγάλο και κοσμοϊστορικό, μα για την Ελλάδα της εποχής εκείνης αποτελεί βαρύτατο ομολογουμένως πλήγμα κατά της εθνικής οικονομίας.
Μερικοί από τους Ανδριώτες καραβοκύρηδες εκείνης της περιόδου διαβλέπουν ότι η διατήρηση των ιστιοφόρων τους αποτελεί πια μια ουτοπία. Προβαίνουν μεμονωμένα ή συνεταιρικά – δειλά στην αρχή, με περισσότερο θάρρος κατόπιν – στην αντικατάσταση των καραβιών με την αγορά των πρώτων ατμοκίνητων φορτηγών πλοίων, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι βέβαια παρήλικα, Αγγλικής ως επί το πλείστον κατασκευής και προελεύσεως σκάφη, δεκαέξι μέχρι είκοσι και παραπάνω χρόνων. Είναι όμως αλήθεια ότι τα ιστιοφόρα της εποχής εκείνης, όπως επίσης τα γηραλέα και παμπάλαια βαπόρια του συγγενικού συνεταιρισμού της πρώτης και δεύτερης περιόδου της ατμήλατης ναυτιλίας μας, υπήρξαν οι αρχικοί πυρήνες και πρόδρομοι του σημερινού υπερσύγχρονου φορτηγού και του γιγαντιαίου νεοναυπήγητου σούπερ τάνκερ.
Η καταπληκτική αυτή πρόοδος και η τεράστια ανάπτυξη της Εμπορικής μας ναυτιλίας, που περιγράψαμε προηγουμένως, είναι καταρχήν αποτέλεσμα του σκληρού βίου των προηγούμενων γενεών, με τη δύσκολη, τραχιά και στερημένη ζωή, που ανάγεται περισσότερο στη σφαίρα του θρύλου παρά της πραγματικότητας, και τις εντελώς πρωτόγονες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, που πέρασαν μέσα στα ιστιοφόρα και στα πρώτα ατμήλατα βαπόρια οι προπαππούδες και οι παππούδες και οι πατέρες των σημερινών εφοπλιστών μας ή και οι επιζώντες σήμερα γεροντότεροι από αυτούς. Η καθαρά ιδιωτική πρωτοβουλία του σύγχρονου Ελληνικού εφοπλισμού έπαιξε καθοριστικό και αδιαμφισβήτητο ρόλο στην ανάπτυξη της Εμπορικής μας ναυτιλίας.
Πλην όμως γενικότερα είναι και προϊόν, καρπός και δημιούργημα του Έλληνα ναυτίλου, του σιωπηρού και αφανή αυτού συντελεστού της προόδου και του μεγαλείου του Εμπορικού μας Ναυτικού, ο οποίος, ως ζωντανός φορέας αυτής της μακραίωνης ναυτικής παράδοσης και ισάξιος με τον εφοπλιστή νικητής στη μάχη για την ειρηνική κατάκτηση των ωκεανών, ζωοποιεί στην πραγματικότητα τη ναυτική μας υπόσταση και οντότητα. Χωρίς αυτόν είναι πολύ αμφίβολο αν η εφοπλιστική δραστηριότητα θα έπαιρνε τις διαστάσεις και την αίγλη του σημερινού θαύματος. Γιατί πρέπει να το ομολογήσουμε απερίφραστα ότι ο Έλληνας Ναυτικός γενικά, οποιασδήποτε εποχής, κάθε βαθμού και πάσης τάξεως και κατηγορίας, είναι πάντα προικισμένος με μεγάλες και σπάνιες αρετές, οι οποίες ζηλότυπα τον έχουν ανεβάσει τόσο ψηλά και τον έχουν προβάλει διεθνώς. Έχει πρώτα-πρώτα το συναίσθημα της ναυτικής τιμής, που στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στην έμφυτη και πηγαία προσωπική του αξία, η οποία αναβλύζει από τη μακραίωνη προγονική και οικογενειακή του παράδοση. Εκτός όμως από αυτό είναι ψυχικά πλημμυρισμένος από την υπέρμετρη προς το αλμυρό νερό αγάπη και κατέχει όσο κανένας άλλος τα απόρρητα της ναυτικής τέχνης.
Οι παλιοί καραβοκύρηδες, που ήξεραν να κυβερνούν με μαεστρία το καράβι ή το βαπόρι τους, έχουν παραχωρήσει πλέον τη θέση τους στους σημερινούς εφοπλιστές, που κατευθύνουν το στόλο τους από τη Ζυρίχη, τη Λόντρα, ή τη Νέα Υόρκη. Με αυτόν τον τρόπο, οι σύγχρονοι πλοιοκτήτες μας προβάλλουν σε όλη την Υδρόγειο το Ελληνικό όνομα και κρατούν την Ελληνική πατρίδα σε θριαμβευτική πρωτοπορία ανάμεσα στους λαούς της Γης. Μέσα σε αυτούς συγκαταλέγονται – προς μεγάλη μας τιμή και ευτυχία – και πατριώτες μας εφοπλιστές, που με το δαιμόνιο επιχειρηματικό τους αισθητήριο βρίσκονται στις κορυφαίες επάλξεις του διεθνούς εφοπλισμού.
Δικαιολογημένα λοιπόν, πρέπει να υπερηφανευόμαστε για τον καταπληκτικό αυτό καλπασμό της Ελληνικής πλοιοκτησίας σε κατακτήσεις, αλλά και για τη μεγάλη αυτή εθνικοπλουτοπαραγωγική δύναμη της χώρας μας, τη δοξασμένη δηλαδή ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ μας.
