Αποκλεισμένος ο αρχαιολογικός χώρος της Παλαιόπολης Άνδρου

Γράφει η Θερμού Μαρία

Αρχαιολογικός Χώρος χωρίς πρόσβαση απέμεινε η Παλαιόπολη (η αρχαία πόλη) της Ανδρου μετά από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στο οποίο είχαν προσφύγει κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι διαφωνούν με την διάνοιξη οδού, που θα φθάνει στον αρχαιολογικό χώρο. Κι αυτό, παρά την υπάρχουσα ήδη _από το 2006_ Κοινή Υπουργική Απόφαση, η οποία εκδόθηκε ύστερα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου αλλά και από αυτοψία μελών του, οι οποίοι είχαν εντοπίσει την αδυναμία προσέγγισης στις σπουδαίες αρχαιότητες του νησιού.

Αρκεί να αναφερθεί, ότι αυτή τη στιγμή το μόνο που υφίσταται είναι ένα δύσβατο και στενό μονοπάτι, το οποίο μάλιστα διέρχεται μέσα από ιδιωτικές εκτάσεις ενώ γενικότερα πρόκειται για μία περιοχή δυσκολότατης πρόσβασης. Ούτε η ανασκαφή λοιπόν μπορεί να διαξαχθεί απρόσκοπτα, ούτε η ανάδειξη των αρχαιοτήτων που έχουν αποκαλυφθεί ως τώρα, πολλώ δε μάλλον η πιθανότητα επίσκεψής τους από τουρίστες σε περίπτωση που έχουν την περιέργεια να μάθουν από πού έχουν προέλθει όλα τα αρχαία που εκτίθενται στο Μουσείο Παλαιόπολης.

Από το 1987 όμως έχει αρχίσει η αρχαιολογική έρευνα από την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Λυδία Παλαιοκρασσά στην Παλαιόπολη, που βρίσκεται στα δυτικά παράλια του νησιού, εκεί όπου για περισσότερο από μία χιλιετία και ως τις αρχές του 7ου μ. Χ. αιώνα άνθησε η αρχαία πόλη της Ανδρου. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα η ανασκαφή της ιδίας έχει επικεντρωθεί στην Αγορά της πόλης με ενδιαφέροντα ευρήματα.

Η ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ είχε ως βάση το γεγονός, ότι η διάνοιξη του δρόμου θα γινόταν εντός της αδόμητης Ζώνης Α του αρχαιολογικού χώρου, κάτι αληθές. Μόνον που η αναγκαιότητα της συντήρησης και προστασίας των μνημείων έχει υπερισχύσει και σε άλλες περιπτώσεις, όπου έχουν κατασκευαστεί ήδη αντίστοιχοι δρόμοι πρόσβασης σε αρχαία, εντός κηρυγμένης Ζώνης Α ενώ κατασκευάζονται και άλλοι. Γιατί πάντα κρίνεται το καλύτερο για τα αρχαία και όχι για την εξυπηρέτηση των ανθρώπων, που εμπλέκονται προφανώς και στην συγκεκριμένη περίπτωση…

Επιπλέον ο περί ου ο λόγος δρόμος θα έχει μήκος 100 μέτρα περίπου, δεν θα χρειαστεί καμία εκσκαφή για την διάνοιξή του ενώ στη συνέχεια θα γίνει εργοταξιακός για την συνέχιση του έργου και μελλοντικά θα μετατραπεί σε πεζόδρομο πρόσβασης των επισκεπτών. Το «αστείο» μάλιστα είναι ότι και ο δήμος έχει εντάξει το έργο στο πρόγραμμα της αναπτυξιακής του στρατηγικής και το υπουργείο Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής το έχει περιλάβει στα προγράμματα που χρηματοδοτεί _ένα εξ αυτών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης_ με στόχο την ανάδειξη του χώρου. Γι΄αυτό άλλωστε υπήρξε ψήφισμα διαμαρτυρίας κατά την Γ΄ Συνάντηση «Νησιωτικές Ταυτότητες – Η συμβολή της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής στην έρευνα και ανάδειξη του Πολιτισμού του Αρχιπελάγους», που πραγματοποιήθηκε από την Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

«Το Βήμα» 28/05/2013

Ψήφισμα από το συνέδριο «νησιωτικές ταυτότητες» της Γ. Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής  για την πρόσβαση στον αρχαιολογικό  χώρο της Παλαιόπολης Άνδρου

Απόφαση του ΣτΕ πριν από λίγες μέρες έκανε δεκτή αίτηση της «Εύπλοιας» «Ένωσης Πολιτών Σύρου για το περιβάλλον και τον πολιτισμό» ακύρωσης της Υπουργικής απόφασης ΥΠΠΟ/ΓΔΑΚΠ/ΑΡΧ/Α1/Φ21/87663/4079/10.10.2006, που επέτρεπε εντός της ζώνης Α προστασίας του αρχαιολογικού χώρου της Παλαιόπολης Άνδρου τη διάνοιξη δρόμου από το Δήμο Άνδρου (τότε Επαρχείο), μήκους περίπου 100 μ., χωρίς καμία εκσκαφή, και στη συνέχεια εργοταξιακού δρόμου προς το χώρο της αγοράς της αρχαίας πόλης, για τις ανάγκες αποκλειστικά του έργου της ανασκαφής, της συντήρησης των αρχαιοτήτων και της προστασίας και της ανάδειξης του χώρου του πυρήνα της αρχαίας πόλης. Ο δρόμος μελλοντικά, με την ολοκλήρωση των παραπάνω εργασιών, θα αποτελούσε τον πεζόδρομο πρόσβασης των επισκεπτών.

Ο σημαντικός αυτός αρχαιολογικός χώρος, όπου αποκαλύπτεται η αρχαία αγορά της Άνδρου με τη συστηματική ανασκαφή του Πανεπιστημίου Αθηνών υπό τη διεύθυνση της καθ. κ. Λ. Παλαιοκρασσά και τη συμμετοχή μεταπτυχιακών και μεταδιδακτορικών φοιτητών, δεν διαθέτει οδό πρόσβασης, μόνο ένα δύσβατο στενό μονοπάτι που διέρχεται από ιδιωτικές εκτάσεις, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη η συνέχιση της ανασκαφής της αρχαίας αγοράς και κυρίως η συντήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων που έχουν αποκαλυφθεί έως τώρα. Στην ανασκαφή αυτή, που πραγματοποιείται από το 1987, ενώ οι ζώνες προστασίας κηρύχθηκαν έντεκα χρόνια αργότερα, το 1998, έχουν επενδυθεί χρήματα του Ελληνικού Δημοσίου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιωτικών φορέων (Σύλλογος Φίλων Ανασκαφής Παλαιόπολης, Ίδρυμα Δημητρίου και Λιλίκας Μωραϊτη). Kατά τη διάρκειά της έχουν εκπαιδευτεί πάνω από 300 φοιτητές, πολλοί από τους οποίους σήμερα στελεχώνουν την Αρχαιολογική Υπηρεσία και Ελληνικά Πανεπιστήμια.

Η ακυρωθείσα Υπουργική απόφαση εκδόθηκε ύστερα από ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, η οποία βασίστηκε στο άρθρο 13, παρ. 2 του Νόμου 3028 (επιτρέπει κτίσματα εντός ζώνης Α για την ανάδειξη και εξυπηρέτηση αρχαιολογικών χώρων) και στο πρακτικό αυτοψίας Επιτροπής από πέντε μέλη του ΚΑΣ (καθηγητών Πανεπιστημίων και στελεχών του Υπουργείου Πολιτισμού), οι οποίοι διαβεβαίωσαν το Συμβούλιο ότι δεν υπήρχε κίνδυνος καταστροφής αρχαιοτήτων από τη διάνοιξη του δρόμου. Η Επιτροπή αυτή έλαβε υπόψη την ιδιαίτερη σημασία του αρχαιολογικού χώρου, την αναγκαιότητα της συντήρησης των μνημείων και βεβαίως ανάλογες περιπτώσεις, όπου σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο του Ν. 3028 έχουν ήδη κατασκευαστεί δρόμοι πρόσβασης προς αρχαιολογικούς χώρους εντός ζώνης Α προστασίας. Υπάρχουν επιπλέον και άλλες περιπτώσεις όπου έχει εγκριθεί η κατασκευή των δρόμων με Υπουργική Απόφαση και αναμένεται η διάνοιξή τους.

Η απόφαση του ΣτΕ έλαβε υπόψη της μόνο τις εκθέσεις των δύο Εφορειών Προϊστορικών-Κλασικών και Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και κυρίως την έκθεση της τότε υπεύθυνης αρχαιολόγου της ΚΑ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και όχι τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ. Τα μνημεία που αναφέρονται στην έκθεση (ταφικοί περίβολοι, λουτρά, βασιλικές, οι ναοί των Εισοδίων, της Μεταμόρφωσης και του Ευαγγελισμού κλπ.) ασφαλώς είναι σημαντικά και πρέπει να διασωθούν και να αναδειχθούν και η επιδιωκόμενη πρόσβαση απέβλεπε ακριβώς σε αυτό και τα μνημεία δεν επρόκειτο με κανένα τρόπο να θιγούν από τον επίμαχο δρόμο, καθώς όχι μόνο δεν βρίσκονται στην πορεία του, αλλά ορισμένα από αυτά είναι σε απόσταση εκατοντάδων μέτρων. Σημειώνεται επίσης ότι υπάρχει και πρόσφατη θετική εισήγηση της ίδιας της ΚΑ΄ Εφορείας προς τη ΔΙΠΚΑ (κατά το 2012) που έκρινε ότι το έργο πρέπει να συνεχισθεί και η διάνοιξη πρόσβασης ήταν επιπλέον αναγκαία και για την ασφάλεια των φοιτητών και των εργαζομένων στην ανασκαφή.

Αντίθετα, συνέπεια της απόφασης του ΣτΕ που δεν επιτρέπει τη διάνοιξη πρόσβασης είναι ο σημαντικός χώρος του πυρήνα της αρχαίας πόλης, δηλαδή της αγοράς, όχι μόνον να χάσει κάθε δυνατότητα ανάδειξης, αλλά να μείνει δυσπρόσιτος και απομονωμένος στο κέντρο της ζώνης Α και καταδικασμένος στη βαθμιαία καταστροφή, παρά το γεγονός ότι ο Δήμος Άνδρου, γνωρίζοντας τη μεγάλη σημασία του χώρου για το νησί, έχει εντάξει το έργο στο πρόγραμμα της αναπτυξιακής του στρατηγικής. Επίσης, το τ. Υπουργείο Αιγαίου και νυν Υπουργείο Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη  σημασία του χώρου αυτού, έχει εντάξει το έργο από το 1989 στα προγράμματα που χρηματοδοτεί, ένα εκ των οποίων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τελικό στόχο την ανάδειξη του χώρου.

Ως ενδιαφερόμενοι για τον πολιτισμό μας και τα αρχαία διαμαρτυρόμαστε για την απόφαση του ΣτΕ, που ανατρέπει με τυποποιημένα κριτήρια και χωρίς γνώση όλων των παραμέτρων του θέματος όλα τα πιο πάνω και στερεί από τον αρχαιολογικό χώρο της Παλαιόπολης την ανάδειξη που δικαιούται, την «διευκόλυνση της πρόσβασης», την «επικοινωνία του με το κοινό» και την «ένταξή του στη σύγχρονη κοινωνική ζωή», όπως ορίζει ο Αρχαιολογικός Νόμος 3028 (άρθρο 3).

Κρίνουμε ότι η απουσία πρόσβασης στον αρχαιολογικό χώρο είναι άστοχη και άδικη για τις αρχαιότητες και την τοπική κοινωνία και ζητούμε να δοθεί η δυνατότητα ο χώρος της αγοράς της αρχαίας Άνδρου να αποδοθεί στο ευρύ κοινό και να επιτρέψει στους κατοίκους της Παλαιόπολης και ολόκληρης της Άνδρου να έχουν τα κατάλοιπα της πολιτιστικής τους κληρονομιάς και ταυτότητας ορατά και επισκέψιμα.

26.4.2013

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ

Η andriakipress.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετεί τις απόψεις αυτές. Διατηρεί το δικαίωμα να μην δημοσιεύει συκοφαντικά, υβριστικά, ρατσιστικά ή άλλα σχόλια που προτρέπουν σε άσκηση βίας. Επίσης, σχόλια σε greeklish και κεφαλαία δεν θα δημοσιεύονται, ενώ η andriakipress.gr, όταν και όπου κρίνει, θα συμμετέχει στον διάλογο.

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.