Τετάρτη 11 Ιανουαρίου εγκαινιάστηκε η πρώτη μεγάλη, διεθνής έκθεση του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή στην Αθήνα, με τίτλο Nouveau réalisme, ένα εκρηκτικό, επαναστατικό κίνημα μεταξύ των Dada και της Pop Art, το οποίο ανέτρεψε τα μέχρι τότε δεδομένα της τέχνης του 20ου αιώνα.
Μια πραγματικά μεγάλη, κεφάτη, παιχνιδιάρικη έκθεση με έργα μυθικών καλλιτεχνών που ξεπέρασαν τη “ζωγραφική του καβαλέτου”.
Οι αισθητικές επιλογές και οι καλλιτεχνικοί προβληματισμοί των μελών του εφήμερου αλλά σημαντικού αυτού κινήματος τους κατέστησαν πρωτοπόρους σε πολλά επίκαιρα ζητήματα που υπερβαίνουν τα όρια της τέχνης: όπως η αμφισημία του ρόλου της βιομηχανίας, η σπουδαιότητα της ανακύκλωσης, η αναγκαιότητα αναθεώρησης θεμάτων που άπτονται της κλιματικής αλλαγής και της οικολογίας.
Το εφήμερο είναι ένα από τα κοινά σημεία που ένωσαν τους δεκατρείς καλλιτέχνες, όσο διαφορετικοί και αν ήταν, αποτελώντας βασική συνεισφορά του Νέου Ρεαλισμού στην τέχνη του σήμερα. Οι καλλιτέχνες αυτοί ήταν: οι Arman, François Dufrêne, Raymond Hains, Yves Klein, Martial Raysse, Daniel Spoerri, Jean Tinguely και Jacques Villeglé.
Το Nouveau Réalisme, ή Νέος Ρεαλισμός, είναι ένα από τα μείζονα καλλιτεχνικά κινήματα του 20ου αιώνα. Αναπτύχθηκε σε μια εποχή μεταίχμιο της Ιστορίας, όπου η τέχνη έπαψε να χαρακτηρίζεται μοντέρνα για να ονομαστεί σύγχρονη.
Καλλιτέχνες με οικολογική ευαισθησία πολλά χρόνια πριν…
Η Catherine Millet έχει κάνει την εξής εύστοχη διαπίστωση: «Οι Νέοι Ρεαλιστές ήταν μέσα στο παρόν για να το νοικοκυρέψουν». Γιατί να δημιουργούμε ξεκινώντας οπωσδήποτε από το νέο; Γιατί να επιβαρύνουμε τη Γη μας με ένα επιπλέον δημιούργημα που αντλεί τα χρειαζούμενα υλικά του από τα σπλάχνα της; Γιατί να εθελοτυφλούμε και να φανταζόμαστε έναν ιδανικό κόσμο, που πόρρω απέχει από την πραγματικότητα; Ιδού μερικά ερωτήματα, αναπάντητα ως τη σημερινή εποχή, που έθεσαν στον εαυτό τους οι Νέοι Ρεαλιστές πριν από εξήντα χρόνια και χάρη στα οποία το κίνημά τους εξακολουθεί και σήμερα να είναι εξαιρετικά επίκαιρο. Χάρη σε αυτούς, οι έννοιες της ανακύκλωσης, της μεταλλαγής των απορριμμάτων, ακόμη και η προάσπιση του περιβάλλοντος, αν σκεφτούμε το παράδειγμα του Christo και της Jeanne-Claude, εισήχθησαν προοδευτικά στην τέχνη, στους κόλπους της οποίας δεν ήταν λίγες οι φορές που το νέο συγχεόταν με το νεωτεριστικό.
Η έκθεση δεν στοχεύει σε μια εξαντλητική ιστορική προσέγγιση, προσπαθεί να αναδείξει το νεανικό, πληθωρικό, διασκεδαστικό πνεύμα των καλλιτεχνών, οι οποίοι άφησαν ισχυρό αποτύπωμα στην εποχή τους.
Η έκθεση Nouveau réalisme, που συγκεντρώνει πάνω από 50 έργα, δικαιώνει το ένστικτο του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή που τίμησαν στη Συλλογή τους το κίνημα του Νέου Ρεαλισμού με έργα των Christo, Saint Phalle, Tinguely και κυρίως του César, που ήταν και προσωπικός τους φίλος.
Στους Νέους Ρεαλιστές οφείλω τη συνειδητοποίηση της ανεξέλεγκτης πορείας του κόσμου προς τη μαζική κατανάλωση, ζήτημα που στις μέρες μας εξακολουθεί να είναι επίκαιρο. Χρησιμοποιούσαν στοιχεία της καθημερινής ζωής, αστικής και βιομηχανικής. Μάζευαν πεταμένα αντικείμενα δημιουργώντας με αυτά έργα, τις συμπιέσεις αυτοκινήτων, για παράδειγμα, τις κοπές διάφορων αντικειμένων, τις μηχανές κ.λπ.
Marion Meyer Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Man Ray.
Συνεπιμελήτρια της έκθεσης Nouveau réalisme
Με τα δικά τους λόγια
“Δεν εγκατέλειψα την ζωγραφική. Διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε μόνο μέσα στα σωληνάρια”
Gerard Deschamps
“Πιστεύουμε ότι οι ετικές είναι σημαντικές, αλλά για τα μπουκάλια του κρασιού κυρίως”
Christo
“Πιστεύω ότι όλα τα υλικά είναι υλικά γλυπτικής. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν όρια στην επιλογή των υλικών. Είναι θέμα ευαισθησίας, θέμα πάθους”
Cesar
“Το ότι ανήκαμε στον Νέο Ρεαλισμό μερικές φορές μας ωφέλησε και άλλες μας έβλαψε. Ήταν μια διαδρομή με σκαμπανεβάσματα”
Jacques Villegle
“Το όνομα “Νέος Ρεαλισμός” το διάλεξα ο κριτικός Pierre Restany. Εκείνη την εποχή όλα έπρεπε να είναι “νέα”, όπως το Νέο Μυθιστόρημα, το Νέο Κύμα και η Νέα Μαγειρική”
Daniel Spoerri
Το προφίλ της έκθεσης
Την έκθεση επιμελούνται η Marion Meyer, Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Man Ray, που γνώρισε προσωπικά πολλούς Νέους Ρεαλιστές και η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, Υπεύθυνη της Συλλογής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. Η σκηνογραφία της έκθεσης μελετήθηκε από τον Ανδρέα Γεωργιάδη και την Παρασκευή Γερολυμάτου, παρουσιάζεται επίσης ένα πλούσιο αρχείο, που μας ταξιδεύει στις πολλές και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εφήμερες δημιουργίες των καλλιτεχνών, καθώς και διάφορες συνεντεύξεις της εποχής.
Το αφιέρωμα συνοδεύεται από δίγλωσσο τόμο 300 περίπου σελίδων, με κείμενα της επιμελήτριας Μαρίας Κουτσομάλλη-Moreau και πλούσιο αρχειακό υλικό, σε επιμέλεια της Μικρής Άρκτου. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιούνται ειδικές ξεναγήσεις για το κοινό καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και για ενήλικες.
—Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή
Ερατοσθένους 13, Αθήνα 116 35, Τηλ.: 210 725 2895
goulandris.gr
Διάρκεια έκθεσης: 11 Ιανουαρίου – 9 Απριλίου 2023
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & Κυριακή: 10.00-18.00, Παρασκευή: 10.00-20.00. Τρίτη κλειστά
