Θα μπορούσε να είναι ένα ετήσιο βιβλίο. Όμως δεν είναι. Αν και έχει τη μορφή βιβλίου. Θα μπορούσε να είναι ένα ετήσιο περιοδικό. Όμως δεν είναι γιατί δεν έχει την μορφή ή τη διάταξη περιοδικού. Θα μπορούσε να είναι μια ετήσια πολιτιστική επιθεώρηση για την Άνδρο. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι. Και μάλιστα μερικές φορές σε αυτά τα 5 χρόνια, που εμφανίζεται στις προθήκες των λίγων βιβλιοπωλείων και περιπτέρων της Άνδρου, δίνει ένα άλλο χρώμα στα γράμματα, στην ιστορία και στην θεώρηση του νησιού μας.
Ο λόγος για το ετήσιο «Νήσος Άνδρος» του Γιώργου Δαρδανού που με εκδοτικό μεράκι, αλλά και με τις συμβολές πολλών εξαιρετικών ανδριωτών στοχαστών και ερευνητών εμπλουτίζει το νησί μας.
Αυτή τη φορά έχω μπροστά μου το 5ο τεύχος. Ένα τεύχος που περιέχει μερικά εξαιρετικά ιστορικά μελετήματα για το νησί. Ξεκινώ από το σημαντικό ιστορικό δοκίμιο του αρχιτέκτονα Νίκου Τ. Βασιλόπουλου «Το κάστρο του Μαρκοντάντουλου και η περιοχή του» γιατί μας δίνει μια πλήρη εικόνα των οχυρώσεων της Φραγκοκρατίας στην Άνδρο. Μιας περιόδου καθοριστικής στην μέχρι σήμερα εξέλιξη του νησιού, την οποία πρώτος ανέδειξε με εξαιρετικό τρόπο ο συγγραφέας Σταμάτης Μ. Καμπάνης στο ιστορικό μυθιστόρημα του «Γυρισμός στην Άνδρο». Ενδιαφέρουσα και η νέα ιστορική παρέμβαση του πολυγραφότατου γιατρού Σπύρου Α. Μπαφαλούκου για «Το μετάξι της Άνδρου». Πρόκειται για μια εντελώς άγνωστη οικονομική δραστηριότητα του νησιού. Μια δραστηριότητα που καθόρισε την κοινωνία της Άνδρου από τον 10ο μέχρι τον 19ο αιώνα. Ακόμα ενδιαφέρουσα είναι η ιστορική αναφορά των καθηγητών Χ.Ν. Μπαμπούνη & Χ. Δεληγιάννη για την «Προκήρυξη του Δημήτρη Μπαλή». Επίσης, θα πρέπει να αναφέρουμε τα ιστορικά δοκίμια του αρχαιολόγου Γιώργου Πάλλη, του ιστορικού Δημήτρη Ι. Κυρτάτα και της φιλόλογου Άννας Πετροπούλου. Και τέλος, το εξαιρετικό δοκίμιο της Γαβριέλας Αναστασίου η «Art Nouveau & Art Deco στην Άνδρο» που αναλύει την αρχιτεκτονική της Χώρας της Άνδρου.
Από τα παραπάνω φαίνεται πως ο ετήσιος τόμος του «Νήσος Άνδρος» προσεγγίζει τα όρια μιας επιστημονικής ιστορικής επιθεώρησης. Αλλά δεν είναι μιας και εμπεριέχει και ιστορικές μαρτυρίες και αναφορές (π.χ. τόσο στην ήρωα ανδριώτη δικηγόρο Αλέξανδρο Καϊρη που προσέφερε σπουδαίο έργο στην Κατοχή όσο και στον συνταγματάρχη Αντώνη Καμπάνη ήρωα του μακεδονικού αγώνος) που έχουν έντονο και δημοσιογραφικό ενδιαφέρον.
Είναι προφανές πως έχουμε μπροστά μας μια εξαιρετική προσπάθεια, με πολύ σημαντικές συμβολές, που έχει βάλει ως στόχο να μάθουμε και να μάθουν οι ανδριώτες καλύτερα την Άνδρο. Αν υπάρχει ένα έλλειμμα αυτό είναι στο ότι η ετήσια έκδοση του Γ. Δαρδανού μοιάζει να είναι αρκετά εσωστρεφής απευθυνόμενη κυρίως στους φιλομαθείς κατοίκους του νησιού. Λείπει δηλαδή από το όλο εξαιρετικό εγχείρημα και μια διάσταση που να αφορά και στους χιλιάδες επισκέπτες του νησιού. Καιρός να αναδιαταχθεί αυτή η επιτυχημένη προσπάθεια προσθέτοντας ένα μέρος που να αγγίζει και αυτούς που είναι χιλιάδες, οι οποίοι μέσα από μια τέτοια έκδοση θα είχαν την ευκαιρία να μάθουν καλύτερα το νησί που επισκέπτονται.
Δ. Μπασαντής
