Παλαιόπολη: Οδοιπορικό στην αρχαία Πόλη
Καλοκαιρινό πρωινό. Τα γρήγορα σύννεφα και ο κρύος αέρας βοήθαγαν στην κατάβαση. Προορισμός οι ανασκαφές της αρχαίας Πόλης. Το απότομο μονοπάτι οδηγούσε σε μια βαθύσκιωτη ρεματιά. Ο ήχος του νερού στα μέσα Αυγούστου είχε κάτι το ευεργετικό. Ευλογημένος τόπος, σαν όλους όσους οι αρχαίοι των κλασικών χρόνων επέλεξαν για να στήσουν τις πόλεις και τα ιερά τους.
Η κατάβαση γρήγορη. Όμως και περίπλοκη. Αρκεί ένα λάθος στο μισοσβησμένο μονοπάτι και καταλήγεις, όπως εμείς, σε παλιές πετρόχτιστες μάντρες και σε ξεχασμένα χωράφια, ακαλλιέργητα από χρόνια. Μοναδική διέξοδος μια δύσβατη διαδρομή προς τη θάλασσα. Εκεί αναπροσανατολιστήκαμε σκαρφαλώνοντας σε μερικά τεράστια βράχια. Και μετά από ένα πέρασμα στην άγρια και έρημη παραλία είδαμε από μακριά τους ανθρώπους της ανασκαφής.
Φτάσαμε αφού περάσαμε ανάμεσα σε τεράστια μάραθα, ξεραμένα γαϊδουράγκαθα, άγρια χόρτα και μερικές ακόμα πετρόχτιστες μάντρες. Είχα ήδη καταλάβει γιατί οι αμερικάνοι σεναριογράφοι επέλεξαν να είναι ο Ιντιάνα Τζόουνς αρχαιολόγος και όχι ένα οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα. Εκτός από το μυστήριο των αρχαίων πολιτισμών υπάρχει πάντα και η περιπέτεια της προσέγγισης στους αρχαίους χώρους. Επιπλέον είχα καταλάβει γιατί οι περισσότεροι αρχαιολόγοι είναι ευκίνητοι και σκληραγωγημένοι. Πως θα κατέβαιναν στις ρεματιές; Πως θα σκαρφάλωναν στα τεράστια βράχια; Πως θα περνούσαν τα άγρια χωράφια; Πως θα έμεναν με τις ώρες κάτω από τον ήλιο ή τη βροχή; Πως θα μετρούσαν πετραδάκι-πετραδάκι τα αρχαία ευρήματα;
Άμεση επαλήθευση της παραπάνω θεωρίας μου περί αρχαιολόγων, ήταν ότι η Λυδία Παλαιοκρασά και η συνεργάτιδα της, που συναντήσαμε στον τόπο της ανασκαφής όταν φτάσαμε με μια ώρα καθυστέρηση, ήταν δύο λεπτές και ευκίνητες γυναίκες. Πρέπει να έχεις και κάτι από το πείσμα του Ιντιάνα Τζόουνς για να συνεχίζεις επί 21 συναπτά καλοκαίρια μια ανασκαφή. Γιατί τόσα μετρά εκεί η ανδριώτισα αρχαιολόγος.
Όπως μας εξήγησε η ανασκαφή ξεκίνησε το 1987. Αλλά σταμάτησε για τρία χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί τμήματα της αρχαίας πόλης (στοές κλπ). Η πόλη καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 190 π.Χ. Στη συνέχεια στα ερείπια του 4ου π.Χ. αιώνα κτίστηκε μια μεγάλη εκκλησία ρυθμού βασιλικής. Αλλά και αυτή καταστράφηκε από μεγάλο σεισμό. Στη θέση της χτίστηκε νεώτερη μικρότερη και απλούστερη της πρώτης. Υπάρχουν, λοιπόν, ευρήματα της κλασικής περιόδου και της πρώτης χριστιανικής εποχής.
Περιπλανιέμαι στον αρχαιολογικό χώρο. Σε ένα σημείο ξεπροβάλει μέσα από τη γη ένα μαρμάρινο κιονόκρανο. Σαν να φυτεύτηκε από ένα αόρατο χέρι. Πέρα απλώνεται το λιθόστρωτο μιας μεγάλης στοάς. Εντύπωση προκαλούν οι τεράστιες σμιλεμένες πέτρες που το απαρτίζουν. Μια εξ αυτών είναι μήκους 5 μέτρων, πλάτους 1 μέτρου και φάρδους 20 πόντων. Άραγε πως τις μετέφεραν και τις συναρμολόγησαν εκεί;
Ακόμα εντύπωση προκαλεί το τοπίο έτσι όπως είναι προφυλαγμένο και αμφιθεατρικό μόλις 100-150 μέτρα με τον κόλπο, δίπλα στο ρέμα, που είναι κατάληξη του καταρράκτη της Παλαιόπολης. Είπαμε οι Έλληνες των κλασικών χρόνων επέλεγαν προσεκτικά τις τοποθεσίες των πόλεων και των ιερών τους.
Τέλος, έκπληξη προκαλεί η γενικευμένη χρήση αρχαίων θραυσμάτων από τους κατοίκους της περιοχής, σε διάφορες εποχές. Βλέπει κανείς μαρμάρινα κιονόκρανα, αρχαίες πέτρινες και μαρμάρινες κολώνες και κομμάτια από μαρμάρινες στέγες και πέτρινα δάπεδα ενσωματωμένα παντού. Όπου και να στρέψει κανείς βλέπει την επαναχρησιμοποίηση των αρχαίων σε νεότερες κατασκευές. Η πλέον εντυπωσιακή από όλες είναι η μαρμάρινη διαμόρφωση της εισόδου σε παλιό μαντρί για κατσίκες! Η μια πλευρά της εισόδου στηριζόταν σε ένα αρχαίο κιονόκρανο και η άλλη σε μια αρχαία κολώνα και σε σπασμένα τμήματα από άλλο κιονόκρανο! Μέσα στα αρχαία μεγαλεία γίδες και τσοπάνης!…
Διαμαντής Μπασαντής
