Πρώιμη ανίχνευση των διαταραχών λόγου -ομιλίας μέχρι την ηλικία των 4 ετών. Συμβουλές προς τους γονείς.
ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΛΟΓΟΥ
Η ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας σε κάθε παιδί είναι διαφορετική και αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία. Τα παρακάτω στοιχεία παρουσιάζουν τα γενικά στάδια ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού.
0 -6 μηνών
Ανάπτυξη λόγου – ομιλίας
Το μωρό σας αντιδρά στους ήχους, κοιτάζει και στρέφει το κεφάλι του προς την πηγή τους. Παράγει ήχους. Ανάλογα με τις ανάγκες του, χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα. Αναγνωρίζει φωνές και γελάει, όταν του μιλάνε. Μιμείται ήχους. Η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην ηχηρότητα και στον τόνο. Χρησιμοποιεί χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει.
Συμβουλές προς τους γονείς. Πώς θα προάγετε το λόγο του παιδιού
Μιλήστε του με ήρεμο και ζεστό τρόπο. Τραγουδήστε και γελάστε μαζί του. Εξηγήστε του τους ήχους που ακούει. Ονομάστε τα οικεία άτομα και πράγματα της καθημερινής του ζωής. Πείτε του, τι κάνετε.
Αναζήτηση βοήθειας: Πότε να ζητήσετε βοήθεια από ειδικό
Αναζητήστε βοήθεια, αν το μωρό σας στην προσπάθειά του να επικοινωνήσει, δεν κάνει βλεμματική επαφή. Παρατηρήστε, αν το μωρό σας αντιδρά στους ήχους. Αν όχι, ελέγξτε την ακοή του.
Έως 12 μηνών Ανάπτυξη λόγου – ομιλίας
Καταλαβαίνει το «όχι» και το «ναι». Καταλαβαίνει απλές οδηγίες. Λέει «μαμά» και «μπαμπά». Ανταποκρίνεται, όταν ακούει το όνομά του. Μιμείται περισσότερους ήχους. Εμφάνιση πρώτων «λέξεων», βάβισμα. Έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού. Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις. Χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά.
Συμβουλές προς τους γονείς. Πώς θα προάγετε το λόγο του παιδιού
Παίξτε με τη φωνή σας. Στο μωρό αρέσει πολύ η μελωδία της ομιλίας, το βοηθά να καταλάβει και να χρησιμοποιήσει τη γλώσσα πιο αποτελεσματικά. Βοηθήστε το μωρό σας να ανακαλύψει τη χαρά της επικοινωνίας. Ενθαρρύνετε κάθε είδος αμοιβαίας αλληλεπίδρασης (το γέλιο, το χαμόγελο, το κοίταγμα, τις εκφράσεις του προσώπου κ.τ.λ.). Βοηθήστε το να καταλάβει, ότι «ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΟΣ».
Σε αυτό το στάδιο η τηλεόραση προσφέρει ελάχιστα ερεθίσματα στο παιδί. Μην το αφήνετε νη κάθεται και να βλέπει για πολλή ώρα, γιατί δεν προάγει την πραγματική επικοινωνία.
Αναζήτηση βοήθειας: Πότε να ζητήσετε βοήθεια από ειδικό
Αναζητήστε βοήθεια, αν η ομιλία του παιδιού παραμένει στάσιμη και αν στην προσπάθειά του να μιλήσει δεν κάνει βλεμματική επαφή.
Έως 18 μηνών Ανάπτυξη λόγου – ομιλίας
Καταλαβαίνει απλές οδηγίες και προτάσεις. Πρέπει να ονομάζει οικεία αντικείμενα. Το λεξιλόγιο του εμπλουτίζεται συνεχώς. Η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη. Ηχολαλεί. Παράγει κάποια σύμφωνα. Εκφραστικό λεξιλόγιο 3-25 λεξούλες ή και περισσότερες. Χρησιμοποιεί παράλληλα χειρονομίες και φώνηση.
Συμβουλές προς τους γονείς. Πώς θα προάγετε το λόγο του παιδιού
Μιλήστε του κανονικά, χρησιμοποιώντας γραμματικά σωστές προτάσεις και απλές λέξεις. Δώστε του βιβλία από χαρτόνι ή ύφασμα, που είναι κατάλληλα για την ηλικία του, και συζητήστε μαζί του τα χρώματα και τα σχήματα που τραβούν το ενδιαφέρον του.
Αναζήτηση βοήθειας: Πότε να ζητήσετε βοήθεια από ειδικό
Αναζητήστε βοήθεια, αν το παιδί σας σταματήσει να μιλά ή αν η ομιλία του παραμένει στάσιμη ή παρουσιάζει ενδείξεις, ότι χειροτερεύει.
Έως 2 χρόνων Ανάπτυξη λόγου – ομιλίας
Η ομιλία του γίνεται κατανοητή και αρχίζει να μοιάζει (σταδιακά) με την ομιλία των ενηλίκων. Εκφραστικό λεξιλόγιο 50-100 λέξεις. Αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 300 λέξεις. Αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα. Χρησιμοποιεί προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός). Απαντά στην ερώτηση «τι είναι αυτό».
Ακούει ιστορίες. Ονομάζει 5 μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα. Καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με 2 μέρη. Λέει το όνομα του. Χρησιμοποιεί προτάσεις με 3 λέξεις.
Συμβουλές προς τους γονείς. Πώς θα προάγετε το λόγο του παιδιού
Εμπλουτίστε το λεξιλόγιό του. Εξηγήστε του τις λέξεις που δεν καταλαβαίνει. Επαναλάβετε τη λέξη που δεν λέει σωστά, αλλά μην του ζητάτε να την επαναλαμβάνει κάθε φορά. Πλουτίστε το λεξιλόγιό του, με το να του διαβάζετε βιβλία. Ζητήστε του να ονομάζει ή και να αναγνωρίζει ζωάκια και αντικείμενα ανά σελίδα του βιβλίου. Βάλτε αντικείμενα σε ένα καλάθι και ζητήστε του να βγάζει αυτά που του ζητάτε κάθε φορά.
Αναζήτηση βοήθειας: Πότε να ζητήσετε βοήθεια από ειδικό
Αναζητήστε βοήθεια, αν το λεξιλόγιό του, εκτός από «μαμά» και «μπαμπά», περιλαμβάνει ελάχιστες λέξεις. Αν η ομιλία είναι δυσκατάληπτη. Αν δεν συνδυάζει 2-3 λέξεις για να σχηματίσει σύντομες φράσεις και προτάσεις.
Μόσχα Κοντορούση Λογοπαθολόγος, Β.Α.-Hons, M.Sc.-SLP Πανεπιστημίου Bοστώνης
