Η Μαρία Σαλουβάρδου τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στο Βερολίνο. Είναι μέλος της ομάδας “Téchne” (Ένωση Ελλήνων και Φιλελλήνων Καλλιτεχνών Βερολίνου) και δουλεύει “πολυσύνδεθτες δημιουργίες… μέσα από το μοντάζ της καθημερινότητας και των ονείρων” Tα όσα λέει στην συνέντευξη είναι τονωτική ένεση και παράδειγμα τι μπορούν να κάνουν δημιουργικοί άνθρωποι σε περιόδους καραντίνας. 
Μαρία Σαλουβάρδου: Μια Νεράιδα των Τεχνών
Χρώματα… πολλά χρώματα ή λευκό. Υλικά κάθε είδους. Υφές που σε προσκαλούνε να τις χαϊδέψεις ή απαγορευτικές,άγριες υφές που απαιτούν αποστάσεις. Ακέφαλα φορέματα που δεν ξέρουν ποιό κεφάλι τους ταιριάζει σήμερα, κεφάλια που φοράνε μαύρα γυαλιά και μπαίνουν στις αποσκευές γιατί θέλουν επιτέλους αυτό το επόμενο ταξίδι που απαγορεύτηκε λόγω πανδημίας. Γλυπτά γλαφυρά, δημιουργημένα με ποίηση και μουσική, έτοιμα για διάλογο με τον παρατηρητή, και ειδικά την παρατηρητή. ‘
Συνέντευξη: Χάρις Λεμή (Téchne) Φωτογραφίες: Άλκηστη Καφετζή (Téchne)
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε εδώ: techneberlin.com/story
Την Μαρία Σαλουβάρδου την γνώρισα σε μια από τις πρώτες συναντήσεις των μελών του “Téchne”. Τα κουκλίστικα χαρακτηριστικά της θα μπορούσαν να την είχαν κάνει μούσα σε μια άλλη εποχή πιο ανδροκρατούμενη, η Μαρία όμως είναι η ίδια μια πολυδιάστατη καλλιτέχνης. Η φωνή της γλυκειά. Ο λόγος της γλαφυρός.
Αγαπάει τα μαθηματικά, «κι ευτυχώς διότι τα χρειάστηκα». Δεν πιστεύει πως υπάρχουν ένοχες απολαύσεις αλλά μόνο απολαύσεις.
Πιστεύει στους υπερήρωες: «Υπερήρωας είναι κάποιος με εξαιρετική ικανότητα να θεραπεύει ή να βοηθάει. Απλοί άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας, και ίσως να τους αναγνωρίζουμε ίσως και όχι. Είναι άνθρωποι με ένα ιδιαίτερο χάρισμα, και είναι μεγάλο δώρο να δεχθείς ότι υπάρχει και αυτό στην ανθρωπότητα.»
Κατάγεται από την Άνδρο μα έχει μεγαλώσει στην Αθήνα. Γνώρισε και ερωτεύθηκε το Βερολίνο σε μια επίσκεψή της στην αρχή της δεκαετίας του 90, τότε που το Βερολίνο ήταν πραγματικά «arm aber sexy”, και στο Tacheles η αίσθηση απόλυτης ελευθερίας έμοιαζε με έναν απλό απόηχο της γερμανικής πρωτεύουσας.
«Ένιωσα αμέσως ότι βρίσκομαι στο σπίτι μου.» Δεν μετακόμισε αμέσως στην πόλη αφού οι υποχρεώσεις στην Αθήνα δεν επέτρεπαν την μετακόμιση στο Βερολίνο. Τόλμησε το βήμα πριν επτά χρόνια. Που δεν έχει και τόση σημασία καθώς για την Μαρία ο χρόνος είναι πολυδιάστατος.
Όπως πολλές γυναίκες, η Μαρία είναι σύντροφος και μητέρα. Όπως πολλούς καλλιτέχνες διαθέτει μια ιδιαίτερη ευαισθησία, και λόγω των σπουδών και της πορείας της φέρει μέσα της ποίηση και θέατρο.
Άκουσα την λέξη «κουστούμια» για τις εγκαταστάσεις της Μαρίας. Όμως δεν πρόκεται για ένδυμα αλλά για μια προσωπικότητα, έναν χαρακτήρα ίσως. Έτσι, στην συνέντευξη με την Μαρία η συγκεκριμένη απορία έκανε την αρχή:
– Μαρία, αν έπρεπε να βάλεις τα έργα σου σε κάποια κατηγορία,ποιά θα ήταν αυτή;
– Τα συγκεκριμένα έργα μου είναι διαδραστικές εγκαταστάσεις, γλυπτά αν προτιμάς. Οντότητες με τις οποίες καλείστε σε διάλογο. Ένα κοστούμι το φοράς για να γίνεις μέρος της ιστορίας του. Με ένα γλυπτό όμως, συνομιλείς, μοιράζεστε τις ιστορίες σας. Η «Βασίλισσα του Τίποτα και του Παντός» είναι ένα γλυπτό, που δεν ξέρει ποιό κεφάλι θα φορέσει σήμερα καλώντας μας σε ένα ταξίδι αυτογνωσίας.
– Έντονη προσωπικότητα, που γνωρίζει την δύναμή της και πρέπει να αποφασίσει ποιό θα είναι το επόμενο κεφάλαιο στην ζωή της. Και κάπου εκεί ήρθε η καραντίνα.
– Σε΄ενα γλυπτό πρόσωπο που έφτιαξα στην περίοδο της καραντίνας με το χαρτί κουζίνας, αυτό το πολύτιμο υλικό των πρώτων ημερών της καραντίνας. Και με κόλλες έφτιαξα χαρτοπολτό, ένα κεφάλι. Με ένα παλιό σουρωτήρι έφτιαξα τα γυαλιά. Τοποθέτησα το κεφάλι σε μια βαλίτσα. Δεν μας επέτρεπαν να ταξιδέψουμε. Εγκλωβισμός σε μια ξένη χώρα ενώ έχεις σοβαρές εκκρεμότητες στην πατρίδα σου ή απλά θέλεις να κάνεις διακοπές, να επισκεφθείς τους δικούς σου. Αυτονόητα πράγματα που ξαφνικά,μας ήταν απαγορευμένα.Θέλω να συνεχίσω την συλλογή αυτή με τα κεφάλια.
– Είναι πιο άμεσο το story telling στο συγκεκριμένο σου γλυπτό;
– Ναι, μπορεί. Έχει μια αμεσότητα. Θέλω να ταξιδέψω αλλά δεν μπορώ. Είμαι εγκλωβισμένη.
– Βέβαια στην καραντίνα ήσουν δημιουργική. Έτσι δεν είναι;
– Ναι! Η καραντίνα…ήμουν πολύ δημιουργική στην καραντίνα παρά τα όσα άλλα είχα στην καθημερινότητά μου. Ή μάλλον ακριβώς για αυτό. Βρίσκω γαλήνη στην δημιουργία, και αυτός ο εγκλεισμός που βιώσαμε μου έδωσε τον χρόνο να ξαναβρώ την αρχή της κλωστής ή μάλλον του σύρματος, που έχει γίνει το αγαπημένο μου υλικό.
– Πώς κι επέλεξες το σύρμα;
– Διότι πρόκειται για ένα διαδραστικό υλικό. Τις φορτισμένες μέρες, δουλεύω πιο έντονα και το σύρμα πληγώνει τα χέρια μου ενώ τις ήρεμες μέρες, η «συνεργασία» μας είναι αρμονική,όμορφη. Ένιωθα έντονα τον εγκλωβισμό τις πρώτες μέρες της καραντίνας. Στο κοστούμι για την «Βασίλισσα του τίποτα και του παντός», είναι η βάση και πάνω εκεί κτίζονται πράγματα, το σύρμα δεν φαίνεται. Στην πορεία όμως ένιωσα ότι το σύρμα,σαν υλικό δείχνει την κατάσταση που βιώνουμε, τα θέματά μας. Διαδραστικό… Με πληγώνει τις μέρες που έχω τσαντίλα και δουλεύω χωρίς γάντια και που νιώθω πάρα πολύ ωραία να του δίνω σχήματα, να το πλάθω. Και πάνω σε αυτό δουλεύω με κλωστές, χαρτιά και υφάσματα, και ό,τι άλλο βρω που υπάρχει στο σπίτι μου. Γιατί δουλεύω με φαινομενικά «άχρηστα υλικά», που τα ανακυκλώνω κάνοντάς τα τέχνη. Μου αρέσει να μεταποιώ πράγματα. Να τους δίνω άλλη ταυτότητα
– Μέσα στην καραντίνα δημιούργησες και το «Επιστρέφοντας στον εαυτό μου»:
– Δουλεύω κάθε φορά με βάση ένα ποίημα. Στο συγκεκριμένο έργο, η αρχή έγινε με το ποίημα του Ελυάρ, μια ποίηση που αγαπώ όσο τον σουρεαλισμό, ο οποίος επιτρέπει τα ταξίδια, τις πολλαπλές ερμηνείες, την ελευθερία της ερμηνείας. Αυτο το ποίημα, επιστροφή στον εαυτό μου, ξαναβρίσκω τα κομμάτια μου και ανασυντίθεμαι και επαναλαμβάνοντας μέσα μου το ποίημα, κάνω ένα διάλογο με τον εαυτό μου αλλά και την απουσία του… και στην πορεία τον ξαναβρίσκω και έρχομαι, και φτάνω στην πόλη. Που η πόλη,είναι ο εαυτός μου… Το γλυπτό αυτό βρίσκεται στη μέση του σαλονιού μας,και για όλους μας είναι πλέον μια ζωντανή παρουσία.
– Η ποίηση ήταν πάντα κάτι που σου άρεσε;
– Πάντα και πάρα πολύ. Έχω δουλέψει πολύ με ποιήματα στο θέατρο, στο θεατρικό εργαστήρι του Άκη Δαβή, που ήταν αγαπημένος μου δάσκαλος. Παίρναμε το ποίημα, το μαθαίναμε απ΄έξω και το μετατρέπαμε σε ρόλο,αφήνοντας πίσω τον στίχο για να μπούμε στην διάστασή του. Έτσι ακριβώς δουλεύω όταν φτιάχνω ένα γλυπτό, μια εγκατάσταση. Χρησιμοποιώ την ίδια αυτή τεχνική του θεάτρου. Δουλεύουν τα χέρια μου ενώ σε μια άλλη καλλιτεχνική μου διάσταση δούλευα με το σώμα μου. Με μουσική. Και για κάθε ποίημα, ακούω μια συγκεκριμένη μουσική ή ένα συγκεκριμένο κομμάτι. Με το συγκεκριμένο αυτό κομμάτι δηλαδή αρχίζω, εμπνέομαι και κτίζω.
– Τί μουσική ακούς όταν δημιουργείς;
– Το συγκεκριμένο το έχω δουλέψει με τη Σονάτα του Σεληνόφωτος του Μπετόβεν. Έχω συγκεκριμένη μουσική που με βάζει σε αυτή την κατάσταση.
– Βυθίζεσαι σε ένα άλλο κόσμο ανάλογα με την μουσική που ακούς;
– Ακριβώς.Χτίζεται ένας κόσμος παραμυθιού. Μπορεί να είναι ένα γκότθικ παραμύθι. Εξάλλου ένας από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες είναι ο Τσέχος Jan Svankmajer, και ειδικά «Η Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων», μέσα από τη δική του ματιά.Κι εγώ όταν φτιάχνω κάτι είναι η δική μου ματιά στην ιστορία.
– Να περάσουμε στην Lady Lazarus;
– Βασισμένο στο γνωστό ποίημα της Σύλβια Πλαθ. Συνομιλώ με τον θάνατο, ξυπνώ διάφορα συναισθήματα μέσα μου τα οποία με παιδεύουν, δουλεύω πάλι με σύρμα, με χαρτί και κλωστές. Είναι ένα σκληρό έργο, η πολλαπλότητα του θανάτου και της ζωής μέσα από την γυναικεία ματιά.
– Είναι φεμινιστική η τέχνη σου ή έχει γυναικεία μορφή;
– Όχι, δεν θα το έλεγα φεμινισμό. Αλλά πολυσύνθετη γυναίκα, δηλαδή όλα αυτά που κάνουμε εμείς οι γυναίκες. Όλα τα φέρνουμε σε μια αρμονία, μέσα από διάφορους ρόλους: της μητέρας, της γυναίκας,της εργαζόμενης,της συντρόφου. Το μοντάζ της ζωής και της καθημερινότητας το μεταφέρω στην τέχνη.
Ο τρόπος που δουλεύω την σύνθεση χρωμάτων και σχημάτων έχει να κάνει με την ομορφιά. Δηλαδή, για μένα κάτι πολυσύνθετο, που περιέχει αντιθέσεις είναι ομορφιά, κι αυτό ακριβώς θέλω να δείξω. Την ομορφιά που δίνει η γυναίκα μέσα από το μοντάζ της καθημερινότητας και των ονείρων μας.
TÉCHNE
Η Ένωση Ελλήνων και Φιλελλήνων Καλλιτεχνών Βερολίνου δημιουργήθηκε τον Νοέμβριο του 2019 με στόχο να προβάλει και να προωθήσει το σύγχρονο πνεύμα της Ελληνικής Τέχνης. Μέσα από τα έργα των μελών της, μέσα από τον διάλογο και την σύμπραξη με άλλες καλλιτεχνικές και πολιτιστικές ομάδες, η Téchne επισημαίνει τις ελληνικές αποχρώσεις της καλλιτεχνικής και πολιτιστικής σκηνής της πολυπολιτισμικής Ευρώπης.
🌐 INFO – TÉCHNE – Μαρία Σαλουβάρδου
www.techneberlin.com
www.facebook.com/TechneGreekArtBerlin
www.instagram.com/techne.berlin
www.facebook.com/maria.salouvardou