Η Πανδημία στην Ξενιτειά είναι ο τίτλος του άρθρου του ανδριώτη γιατρού που δημοσιεύεται στην έντυπη “ΑΝΔΡΙΑΚΗ” και αναφέρεται στη ζωή του μεταξύ Ελβετίας, Ελλάδας, Ικαρίας και Άνδρου ενώ δίνει την εικόνα της πανδημίας στην προηγμένη Ελβετία εκεί που μόλις προ ημερών προτάθηκε να χάνουν το δικαίωμα νοσηλείας σε ΜΕΘ όσοι είναι αρνητές της πανδημίας του κορωνοϊού.
“Την συγκεκριμένη πρόταση έκανε ένας από τους πιο γνωστούς επιδημιολόγους της χώρας ο Willy Oggier, προκειμένου να αποσυμφορηθεί η κατάσταση στην εντατική. «Αν κάποιος είναι σκεπτικιστής με τον κορωνοϊό πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τη λήψη αποφάσεων» δήλωσε ο κ. Oggier και πρότεινε «οι αρνητές του κορονοϊού να χάνουν το δικαίωμά τους για θεραπεία σε ένα κρεβάτι ή σε έναν χώρο εντατικής θεραπείας εάν υπάρχει συμφόρηση στο νοσοκομείο. Όποιος παραβλέπει εσκεμμένα τους κανόνες απόστασης και υγιεινής θα πρέπει να είναι υπεύθυνος για τις ενέργειές του. Προτείνω αυτά τα άτομα να καταγράφονται με το όνομα και, σε περίπτωση αμφιβολίας, να μην τους παρέχεται κρεβάτι εντατικής θεραπείας». Στο μεταξύ παρότι οι Αρχές της χώρας έχουν λάβει δραστικά μέτρα, η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα δύσκολη. Σε πολλές περιπτώσεις έχουν προστεθεί πρόχειρα επιπλέον κρεβάτια στους θαλάμους των νοσοκομείων ενώ ασθενείς με άλλα νοσήματα διατρέχουν κίνδυνο να νοσήσουν και από κορονοϊό εξαιτίας της ασφυκτικής κατάστασης που επικρατεί, ενώ η ελβετική κυβέρνηση έχει ήδη θέσει τον στρατό στη διάθεση των νοσοκομείων“.
Αυτή είναι μια πρώτη ανάγνωση όσων γράφονται στον ελληνικό τύπο. Μετά από σχετική έρευνα της εφημερίδας μας για να μη δημιουργούνται λάθος εντυπώσεις και για αποκατάσταση της αλήθειας, κάποιες διασαφηνίσεις: Όσα αποδίδονται σε κάποιον δήθεν Ελβετό επιδημιολόγο (ο κ.Oggier είναι οικονομολόγος με προϋπηρεσία σε μεγάλες ελβετικές τράπεζες και ιδιοκτήτης επιχείρησης συμβούλων για την οικονομία της υγείας), δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια από τις πολλές γνώμες, που κατακλύζουν και καταταλαιπωρούν αυτή την εποχή το κοινό διεθνώς. Δεν αντικατοπτρίζουν την επικρατούσα πολιτική στα νοσοκομεία της χώρας, ούτε τις κατευθυντήριες γραμμές των τοπικών κυβερνήσεων και της ομοσπονδιακής διοίκησης. Τα περί διαλογής ασθενών (triage), έχουν τη ρίζα τους σε συνθήκες πολέμου και δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί μέχρι σήμερα, για την πανδημία στην Ελβετία.
Του ΓΙΩΡΓΟΥ Δ. ΚΑΛΛΙΒΡΟΥΣΗ Ιατρού Επιδημιολόγου
Όπως κάθε Έλληνας που ζει για βιοπορισμό στο εξωτερικό, έτσι κι εγώ σκόπευα να επιστρέψω μετά τη συνταξιοδότησή μου στην πατρίδα, δημιουργώντας γι΄ αυτό τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Πενήντα χρόνια στα ξένα, δεν ήταν όμως χρόνια απραξίας και αναμονής.
Ήταν μια ολόκληρη ζωή, παραγωγική και δημιουργική, που έριξε νέες ρίζες με υποχρεώσεις. Τα παιδιά και τα εγγόνια γεννήθηκαν και έμειναν εκεί, όπου είναι η δική τους πατρίδα. Εκτός από τις οικογενειακές και συναισθηματικές συνθήκες, προέκυψαν και ορισμένα συμφέροντα οικονομικού και κοινωνικού χαρακτήρα, που δεν μας επέτρεπαν να μετακομίσουμε μόνιμα στην Ελλάδα κι έτσι μοιράζουμε τη διαμονή μας περίπου στη μέση.
Ενώ την Άνοιξη του 2019 κατεβήκαμε, ως συνήθως, στην Ελλάδα και περάσαμε πολύ καλά, χωρίς κάποιες έκτακτες αντιξοότητες, φέτος η πανδημία της COVID-19, μας κράτησε, για πρώτη φορά, μακριά από την πατρίδα. Με τα περιοριστικά μέτρα ήταν αδύνατο να πραγματοποιήσουμε το Μάιο το συνηθισμένο ταξίδι μας στην Ελλάδα και την Άνδρο. Το βιβλίο μου είχε ήδη εκδοθεί, αλλά δεν μπορούσαν να γίνουν οι προγραμματισμένες παρουσιάσεις και εκθέσεις. Το ίδιο ακυρώθηκαν τα μπάνια αναψυχής, οι φιλικές συναντήσεις, τα τραπεζώματα στην Άνδρο και τα καθιερωμένα ιαματικά λουτρά στην Ικαρία. Το χειρότερο, που μου στοίχισε περισσότερο, δεν μπόρεσα να συμπαρασταθώ στις τελευταίες στιγμές του μεγάλου μου αδελφού, ούτε να παρευρεθώ στην κηδεία του.
Αιτία ήταν η γνωστή σε όλους μας κατάσταση, με τον νέο κορονοϊό SARS-COV2, που προκάλεσε το σύνδρομο COVID-19, το Δεκέμβριο του 2019 στην Κίνα, διαδόθηκε ραγδαία σε όλο τον κόσμο και στις 11 Μαρτίου 2020 ανακηρύχθηκε επίσημα από τον ΠΟΥ σε πανδημία.
Η Ελβετία, με τον συγκρίσιμο με την Ελλάδα πληθυσμό, παρά τα σύνορα με Ιταλία, Γαλλία και Αυστρία που είχαν τεράστια έξαρση κρουσμάτων, λόγω της αποκεντρωμένης ομοσπονδιακής δομής της, άργησε να πάρει σκληρά μέτρα. Οι αποφάσεις για θέματα υγείας, είναι στη δικαιοδοσία των τοπικών κυβερνήσεων των καντονιών, οι οποίες αποφάσιζαν, συχνά, διαφορετικά μέτρα από τα γειτονικά τους καντόνια. Δεδομένου ότι τα καντόνια δεν χωρίζονται με φυσικά, αλλά με νοητά σύνορα μεταξύ τους, προέκυψε μια κατάσταση μεσαίου χάους και παραλογισμού.
“Αγορά μάσκα, Πλακούρα όχι”.
Για παράδειγμα: Πήγαινα στην τράπεζα, που ήταν στο Α καντόνι, όπου δεν ήταν υποχρεωτική η μάσκα για να πάρω χρήματα, και να ψωνίσω στο σούπερ μάρκετ της γωνιάς στον ίδιο δρόμο, αλλά δεν με άφηναν να μπω χωρίς μάσκα, επειδή είχα περάσει στη δικαιοδοσία του καντονιού Β, όπου η μάσκα ήταν υποχρεωτική. Σαν να λέμε, Αγορά μάσκα, Πλακούρα όχι. Ή Κυψέλη μάσκα, Γαλάτσι όχι. Με βάση σχετική διάταξη του συντάγματος για έκτακτες καταστάσεις, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πήρε προσωρινά τη δικαιοδοσία από τα καντόνια και εφάρμοσε τα ίδια μέτρα για όλη την Ελβετία.
Αρχικά τα μέτρα περιορίζονταν σε γενικούς κανόνες υγιεινής για προφύλαξη, όπως συχνό και σχολαστικό πλύσιμο και απολύμανση των χεριών, αποφυγή συνωστισμού και συγκεντρώσεων σε κλειστούς χώρους, φτάρνισμα και βήξιμο όχι στην ανοιχτή παλάμη, αλλά στον αγκώνα και χρήση μάσκας, όπου υπάρχουν αναπόφευκτα πολλοί άνθρωποι. Σε χρόνο μηδέν εξαφανίστηκαν απολυμαντικά, σαπούνια, μάσκες και γάντια και κατά περίεργο τρόπο χαρτί τουαλέτας και άλλα, φαινομενικά άσχετα αγαθά, από τα σούπερ μάρκετ και τα φαρμακεία. Για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν ήταν δυνατό να κάνουν μια επίσημη, δεσμευτική δήλωση σχετικά με την επικινδυνότητα του νέου κορονοϊού. Δεν υπήρχε αξιόπιστη συλλογή δεδομένων και οι αριθμοί συλλέγονταν ανεύθυνα, με αποτέλεσμα η συνδυασμένη δράση της πολιτικής και των μέσων ενημέρωσης να παρουσιάζουν μια παραμορφωμένη και παραπλανητική εικόνα. Ο κόσμος άρχισε να πανικοβάλλεται και να κυκλοφορούν διαδόσεις παραπληροφόρησης και χειραγώγησης της κοινής γνώμης, για τη προέλευση του ιού από εργαστήρια δοκιμών ουσιών για χημικό-βιολογικό πόλεμο της Κίνας ή της Αμερικής , επίθεση των καπιταλιστικών δυνάμεων κατά του εργατικού κόσμου, εισβολή του ιού μέσω των μεταναστών-προσφύγων ως άτυπος πόλεμος ή προσπάθεια σκοτεινών αρχόντων του κυβερνοχώρου, να μειωθεί ο πληθυσμός της γης.
“Ακόμη και η Ελβετία με το παραδειγματικό και άρτια εξοπλισμένο σύστημα υγείας και το παγκοσμίου φήμης οργανωτικό ταλέντο των Ελβετών, πολύ γρήγορα βρέθηκε στη δύσκολη θέση να λογοδοτεί για την έλλειψη μάσκας”
Τα κρούσματα εξακολουθούσαν να πολλαπλασιάζονταν ραγδαία παγκοσμίως, το ίδιο και οι θάνατοι. Ορισμένες χώρες θρηνούσαν εκατόμβες νεκρών, σε σημείο να μην υπάρχουν χώροι ταφής κι εκεί που παραδοσιακά γίνεται καύση, να εντοπίζονται οι καπνοί σε διαστημικές φωτογραφίες. Τα συστήματα υγείας και περίθαλψης κινδύνευαν να βραχυκυκλώσουν από τη συρροή βαριά ασθενών. Ορισμένοι από αυτούς έπρεπε να υποστηριχτούν με αναπνευστήρες και άλλοι να εισαχθούν σε μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), που και αυτές δεν επαρκούσαν. Τα περισσότερα κράτη βρέθηκαν απροετοίμαστα και ανοχύρωτα για τέτοιου είδους πανδημία. Ακόμη και η Ελβετία με το παραδειγματικό και άρτια εξοπλισμένο σύστημα υγείας και το παγκοσμίου φήμης οργανωτικό ταλέντο των Ελβετών, πολύ γρήγορα βρέθηκε στη δύσκολη θέση να λογοδοτεί για την έλλειψη μάσκας και άλλων υγειονομικών προϊόντων στα νοσοκομεία, που τους ανάγκασε να κάνουν άρον άρον ακριβές παραγγελίες στην Κίνα και αλλού, με αποτέλεσμα να ακριβοπληρώσουν χαμηλής ποιότητας και ορισμένες φορές ακατάλληλα προϊόντα.
Αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν τα ίδια μέτρα προφύλαξης που ίσχυαν για τέτοιες περιπτώσεις πριν τέσσερεις αιώνες και δεν έχουν αλλάξει σημαντικά. Έτσι απομόνωσαν και τώρα τους πάσχοντες, έβαλαν σε καραντίνα τα άτομα του οικογενειακού και του στενού κοινωνικού ή επαγγελματικού περιβάλλοντός τους, με τα οποία είχαν επαφή. Απαγόρευσαν εκδηλώσεις ή συναθροίσεις περισσοτέρων των 1000 ατόμων αρχικά. Κατόπιν κατέβασαν το όριο στους 500, στους 100 και τελικά στους 5, ορίζοντας απόσταση ασφαλείας τα 2 μέτρα μεταξύ των. Επέβαλαν τη χρήση μάσκας στο νοσηλευτικό προσωπικό καθώς και στο προσωπικό και τους επισκέπτες των οίκων ευγηρίας, όπου αργότερα απαγόρευσαν εντελώς τις επισκέψεις.
Οι μολύνσεις, η εκδήλωση της ασθένειας σε βαριά και βαρύτατη μορφή, όπου χρειάζονταν νοσοκομειακή νοσηλεία και εισαγωγή σε ΜΕΘ, καθώς και οι θάνατοι κυρίως ηλικιωμένων ή άλλων με υποκείμενα νοσήματα, συνεχίζονταν όμως με αυξανόμενο ρυθμό. Τα σύγχρονα μέσα συγκοινωνίας εκμηδένιζαν τις αποστάσεις και μεγάλωναν τη δυνατότητα εισαγόμενης μετάδοσης του ιού οδικώς και από τον αέρα.
“Τα πάντα νέκρωσαν”.
Έτσι το Μάρτιο του 2020 έκλεισαν τα Ελβετικά, όπως και τα σύνορα όλων σχεδόν των χωρών. Διακρατικές συμφωνίες και διεθνής αλληλεγγύη αναστάλθηκαν αυθαίρετα και ο καθένας φρόντιζε να προφυλάξει τον εαυτό του. Με παράδειγμα την Κίνα, όπου τα μέτρα απομόνωσης του πληθυσμού απέδωσαν, εφάρμοσαν στη συνέχεια, στις περισσότερες χώρες, ένα γενικό «lock down», απαγορεύοντας σε όλο τον πληθυσμό να βγαίνει από τα σπίτια. Εξαίρεση, κατόπιν δήλωσης, για σύντομο περπάτημα-άσκηση, αγορά τροφίμων, φαρμάκων και επίσκεψη στον ιατρό. Τα πάντα νέκρωσαν. Επιχειρήσεις, σχολεία και δημόσιες υπηρεσίες έκλεισαν. Μόνον εκείνοι που μπορούσαν, εργάζονταν από το σπίτι ( το θρυλικό πλέον «home office»). Τέτοια κοινωνική αναστάτωση δεν είχε παρατηρηθεί ούτε εν καιρώ πολέμου. Όσοι, ακόμη και μέλη της ίδιας οικογένειας, δεν μέναμε στο ίδιο σπίτι, δεν επιτρέπονταν να πλησιάσουμε ο ένας τον άλλο, σε μικρότερη απόσταση από δύο μέτρα κι αυτό μόνο με μάσκα. Χειραψίες, φιλιά, εναγκαλισμοί και οποιαδήποτε άλλη σωματική επαφή ήταν αυστηρά απαγορευμένη. Η κόρη με την εγγονή, μας άφηναν τα ψώνια έξω από την πόρτα, χτυπούσαν το κουδούνι και πήγαιναν σε απόσταση ασφαλείας, για να μας γνέψουν και να μας χαμογελάσουν από μακριά. Κάτι, αντίστροφα ανάλογο από αυτό που γίνονταν τα πολύ παλιά χρόνια στις απομονωμένες περιοχές των λεπρών, όταν οι συγγενείς τους πήγαιναν εφόδια από μακριά και οι λεπροί, παρά τη λαχτάρα να δουν τους δικούς τους, κρύβονταν φοβούμενοι ότι θα μεταδώσουν τη λέπρα στους αγαπημένους τους. Τα άλλα μας παιδιά και τα εγγόνια, ερχόντουσαν κάτω από το μπαλκόνι και την ημέρα των γενεθλίων μου, έφεραν τη κιθάρα για να μου ευχηθούν τραγουδώντας. Όλοι κρυμμένοι στη θαλπωρή και την θεωρητική ασφάλεια του σπιτιού, εκτός από γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, υπαλλήλους καταστημάτων τροφίμων και όλους τους άλλους αφανείς ήρωες που φροντίζουν να έχουμε τις ανέσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής. Για να τιμήσουν όλους αυτούς τους ανθρώπους, έβγαιναν οι «έγκλειστοι» σε συγκεκριμένες ώρες σε μπαλκόνια και παράθυρα και χειροκροτούσαν ζητωκραυγάζοντας. Την αρχή την είχαν κάνει οι Ισπανοί και για ένα διάστημα έδειχναν σε όλες τις χώρες έτσι την ευγνωμοσύνη τους, απέναντι στους ατρόμητους και ακούραστους αυτούς ανθρώπους. Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ, σε λίγο καιρό οι ίδιοι άνθρωποι άρχισαν να γίνονται αποδέκτες της δυσαρέσκειας και του θυμού του πλήθους.
Παρά τον άρτιο νοσοκομειακό εξοπλισμό, με τα διστακτικά μέτρα αρχικά και την αργοπορία να πάρει δραστικά μέτρα, η Ελβετία είχε πολύ περισσότερα κρούσματα και θανάτους ανά 100.000 κατοίκους, από την Ελλάδα, που πήρε τα μισητά μέτρα εγκαίρως.
Τον Ιούνιο 2020 η πανδημία παρουσίασε κάμψη, όπως παντού στην Ευρώπη, έτσι και στην Ελβετία και τα μέτρα χαλάρωσαν. Η αρμοδιότητα και ευθύνη για τη δημόσια υγεία ξαναγύρισε στα καντόνια. Ο πολλαπλασιασμός όμως των μολύνσεων και κρουσμάτων στις αρχές του φθινόπωρου και η αναμενόμενη έξαρση μιας δεύτερης φάσης, η οποία αρχές Οκτωβρίου έγινε πραγματικότητα, έφερε τα καντόνια στα όρια των δυνατοτήτων τους. Ο παραλογισμός των διαφορετικών μέτρων από γειτονιά σε γειτονιά επαναλαμβάνονταν, οι «Κασσάνδρες» και οι διαδόσεις πλήθαιναν. Ο φόβος για νέο «lock down» και οριστική καταστροφή της οικονομίας έφερνε πιο κοντά τις πιθανότητες να εξαγγελθούν νέα σκληρά μέτρα, ενδεχομένως λιγότερο δυναμικά, ώστε με την εμπειρία της πρώτης φάσης να είναι δραστικά μεν ως πρόληψη, λιγότερο όμως βλαπτικά για την οικονομία, την κοινωνική δομή και τον ψυχισμό.
Έτσι αναγκάστηκε η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση στις 18.10.2020 να ξαναπάρει τις αρμοδιότητες για τη δημόσια υγεία από τα καντόνια και να εξαγγείλει νέα μέτρα, που να ισχύουν για όλη τη χώρα. Μόνη εξαίρεση η αντιμετώπιση της πανδημίας στους χώρους των σχολείων και των άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, που παρέμεινε στην αρμοδιότητα των κυβερνήσεων των καντονιών.
Σε γενικές γραμμές τα νέα μέτρα στηρίζονται στην απαγόρευση μεγάλων εκδηλώσεων και συναθροίσεων σε ανοιχτούς χώρους, περιορισμένο αριθμό ατόμων και ωραρίου λειτουργίας σε εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ κ.λπ, με ειδική διάταξη καθισμάτων και κατανάλωση τροφών και ποτών μόνο σε αυτούς που κάθονται και γενική απαγόρευση για εξυπηρέτηση των όρθιων, οι οποίοι πρέπει υποχρεωτικά να φορούν μάσκα. Διεύρυνση της υποχρέωσης για χρήση μάσκας σε όλα τα μέσα μεταφοράς καθώς και στις στάσεις, σταθμούς, αεροδρόμια, δημόσιους χώρους, ξενοδοχεία (εκτός από τα δωμάτια) κλπ. Καθώς επίσης, μόνο συμβουλή, για εφαρμογή του «home office», σε όσους είναι δυνατό και απόφαση για «lock down», μόνο τοπικά εάν παραστεί ανάγκη. Το περίεργο είναι, ότι ενώ απαγορεύονται αυθόρμητες συναθροίσεις περισσότερων από 15 άτομα, επιτρέπονται διαδηλώσεις με περισσότερα άτομα, εάν έχουν εγκριθεί και γίνεται χρήση μάσκας.
Στα μέτρα προφύλαξης έχει προστεθεί ένα νέο στοιχείο, που προέκυψε από τη μέχρι τώρα πείρα και σχετικές μελέτες. Πρόκειται για τον αερισμό των χώρων. Όλα τα μεταφορικά μέσα, εκτός από κάποια ανοιχτά παράθυρα, αφήνουν σε κάθε στάση όλες τις πόρτες ανοιχτές, για περίπου ένα λεπτό, πριν ξεκινήσουν. Το ίδιο και στους χώρους εστίασης, όσους είναι ακόμη σε λειτουργία, παραμένει, παρά το κρύο, κάποιο παράθυρο ανοιχτό. Στο σχολείο που πηγαίνει η εγγονή μου, έχουν στα θρανία παραπετάσματα από πλέξιγκλας, φοράνε μάσκες και κάθε μισή ώρα ανοίγουν τα παράθυρα και αερίζουν την τάξη για πέντε με δέκα λεπτά. Τουρτουρίζουν βέβαια κι αναγκάζονται να φοράνε πουλόβερ, μπουφάν και χοντρές κάλτσες, χωρίς να έχει έρθει ακόμη ο βαρύς χειμώνας. Γονείς και δάσκαλοι διαμαρτύρονται και απειλούν με προσφυγές στη δικαιοσύνη, προς το παρόν όμως αναγκαστικά συμβιβάζονται.
Τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα
Τα κρούσματα όμως πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα (κάθε τρεις ημέρες διπλασιάζονται) το ίδιο και οι εισαγωγές σε νοσοκομεία. Υπολογίζουν, ότι εάν συνεχιστεί η εξάπλωση με τον ίδιο ρυθμό, το Νοέμβριο το σύστημα υγείας θα έχει φτάσει στα όρια του. Ήδη άρχισαν να ακούγονται ψίθυροι για νέο, γενικό, Lock down, όπως εφαρμόστηκε ήδη στην Τσεχία. Έτσι κι αλλιώς η Ελβετία είναι προς το παρόν η δεύτερη μετά την Τσεχία χώρα της Ευρώπης, με τις περισσότερες μολύνσεις ανά 100.000 κατοίκους.
Εν αναμονή εμβολίου και νέων στοιχείων, δεν μπορεί να αποκλειστεί, ότι η επιδημία δεν θα κατασταλεί οριστικά και δεν θα γίνει εποχική, όπως η γρίπη. Επίσης δεν είναι ακόμη γνωστό εάν υπάρχει ανοσία και πόσο διαρκεί, μετά τη μόλυνση ή τον εμβολιασμό με εμβόλιο που δεν υπάρχει ακόμη επισήμως, αλλά φιλοδοξούν ότι γρήγορα θα κυκλοφορήσει.
“H πραγματική γνώση, που θα έχουμε αποκομίσει από τη συμφορά”
Μετακινήσεις με αεροπορικά ταξίδια και άλλα μέσα, παραμένουν επικίνδυνες, όπως και ο συνωστισμός που αυτές συνεπάγονται. Κάτι που μας κάνει ιδιαίτερα επιφυλακτικούς και διστακτικούς στις εξορμήσεις και εξακολουθούν να μας κρατούν εκτός Ελλάδας, μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση και να επανέλθουμε στην όποια νέα ή παλαιά ομαλή καθημερινότητα. Αυτό θα συμβεί τότε μόνο, όταν μειωθεί η συχνότητα των μολύνσεων και ιδιαίτερα όταν η πραγματική γνώση, που θα έχουμε αποκομίσει από αυτή τη συμφορά, θα μας απαλλάξει από κάθε είδους παραπληροφόρηση και υποψία συνωμοσίας.
