Ιστορικό
Επιχειρούμε μιαν περιληπτική αναδρομή της ιστορικής πορείας της ΕΝΩΣΕΩΣ ΑΝΔΡΙΩΝ και της προσφοράς της στην Άνδρο.
Το 1983 εορτάστηκαν από την ΕΝΩΣΗ ΑΝΔΡΙΩΝ, στην Αθήνα, με εξαιρετική λαμπρότητα, τα 100 χρόνια από την ίδρυση του πρώτου Ανδριακού Συλλόγου (1883). Η εφημερίδα «Άνδρος», της εποχής εκείνης, γράφει σχετικά με την ίδρυση: «Οι εν Αθήναις Ανδριοι διδάκτορες και φοιτηταί συνελθόντες κατά Νοέμβριον του 1883 εις την αίθουσα του ξενοδοχείου «Χρυσαλίς» απεφάσισαν την σύστασιν συλλόγου Ανδρίων με σκοπόν την προστασία και ενίσχυσιν του εν Αθήναις και Πειραιεί Ανδριακού στοιχείου, την ίδρυσιν εν Άνδρο παραρτήματος με βιβλιοθήκην και αναγνωστήριον, ως και την συλλογήν και έκδοσιν των συγγραμάτων του Θεόφιλου Καϊρη και έκδοσιν της ιστορίας της νήσου. Κατά Ιανουάριον του 1884 εγένοντο αι πρώται αρχιαιρεσίαι προς ανάδειξιν του Διοικητικού Συμβουλίου. Επί ψηφισάντων 104 εξελέγη Πρόεδρος ο κ. Κων. Κυριακός , δικηγόρος, παμψηφεί, αντιπρόεδροι , οι κκ. Π. Καμπάνης και Μιχ. Κωττάκης, γενικός γραμματεύς, ο κ. Ι. Πασγαρεύς, φοιτητής της Φιλολογίας, ειδικοί γραμματείς, οι κκ. Γεωργ. Λ. Καϊρης και Ι. Καλβοκορέσης, Ταμίας ο Ν. Μπανίκας, έμπορος, κοσμήτορες οι κκ. Αντ. Μουστάκας και Γ. Λουκάς, έφορος βιβλιοθήκης ο Ν. Λουκίσας και διευθυντής του αναγνωστηρίου ο κ. Θεοδ. Καρδαράς. Την 24-12-1884, εγένοντο εν Αθήνας αι αρχαιρεσίαι του εν Αθήναις συλλόγου των Ανδρίων «η Άνδρος» και εξελέγησαν Πρόεδρος ο κ. Κ. Ι. Κυριάκος δια ψήφων 48. Αντιπρόεδροι οι κκ. Ι. Κουμέλης δια ψήφων 45 και Μ.Λ. Κωττάκης δια ψήφων 41, Γεν. Γραμματεύς ο κ. Ζήνων Κονδύλης δια ψήφων 34 και Όμηρος Μάλλιος δια ψήφων 46, Ι. Ρεμούνδος δια ψήφων 43 και Γ. Λουκάς δια ψήφων 35, έφορος βιβλιοθήκης ο κ. Σπ. Πέρρος δια ψήφων 39 και διευθυντής αναγνωστηρίου ο κ. Δ. Νέρης δια ψήφων 41 ».
Στα επόμενα χρόνια ιδρύονται ο «Σύνδεσμος των εν Αθήναις και Πειραιεί Ανδρίων», η «Πανανδριακή Ένωση» και η παλαιά «Ένωση Ανδρίων». Η παλαιά «Ένωση Ανδρίων» ιδρύθηκε το 1924 στην Αθήνα. Στην αρχή εμφανίστηκε ως «Ψυχαγωγικός Σύνδεσμος Ανδρίων», ενώ λίγα χρόνια αργότερα μετονομάστηκε σε «ΕΝΩΣΙΣ ΑΝΔΡΙΩΝ».
Το έτος 1957, μετά από επίπονες συνεννοήσεις, πραγματοποιήθηκε η συγχώνευση του «Συνδέσμου των εν Αθήναις και Πειραιεί Ανδρίων» με την «Πανανδριακή Ένωση» και την παλαιά «Ένωση Ανδρίων». Αυτή η συγχώνευση οδήγησε στη δημιουργία της Νέας «Ενώσεως Ανδρίων». Η συνένωση των δυνάμεων αυτών διαγράφει νέα εποχή για την «Ένωση Ανδρίων», της οποίας αλλάζει μόνο το έμβλημα της σφραγίδας της. Πλέον, αντί του Ερμή της Άνδρου, φέρει το φάρο «Τουρλίτη», έμβλημα ως τότε της συγχωνευθείσης «Πανανδριακής Ενώσεως». Η δραστηριότητα που αναπτύχθηκε έκτοτε από την «Ένωση Ανδρίων» απέδειξε το δίκαιο των εμπνευστών και δημιουργών της συνένωσης αυτής, οι οποίοι κυριολεκτικά κατέβαλαν σημαντικές προσπάθειες για την πραγμάτωσή της.
Οι κοινοί αγώνες Μελών και Διοικήσεως
Καθολική υπήρξε η συμμετοχή όλων των Διοικητικών στελεχών της «ΕΝΩΣΕΩΣ ΑΝΔΡΙΩΝ» καθ’ όλη τη διάρκεια του δημιουργικού της βίου, στην εξυπηρέτηση της «ΕΝΙΑΙΑΣ ΑΝΔΡΟΥ». Οι κοινοί αγώνες Μελών και Διοικήσεως συνθέτουν ένα δίπτυχο υποδειγματικής και παραδειγματικής επιτυχίας, στις προσπάθειες ενός παραδοσιακού πολιτιστικου Συλλογου, όπως είναι η «ΕΝΩΣΙΣ ΑΝΔΡΙΩΝ». Το γεγονός ότι η «ΕΝΩΣΙΣ ΑΝΔΡΙΩΝ» παρέμεινε και παραμένει πολιτικά αδέσμευτη, όπως και το καταστατικό της επιτάσσει, είναι το στοιχείο που την καταξίωσε στη συνείδηση όλων των Ανδρίων και έδωσε την ευκαιρία στις Διοικήσεις της, απερίσπαστες, πάνω από πολιτικές σκοπιμότητες, να ασχοληθούν δημιουργικά με την Άνδρο και τα προβλήματά της. Αλλά και η σύγχρονη εφαρμογή – με την ευρύτερη έννοια – των καταστατικών Διατάξεων από τις εκάστοτε Διοικήσεις, κατατάσσουν την «ΕΝΩΣΗ ΑΝΔΡΙΩΝ» στη σειρά των σύγχρονων ζωντανών παραδοσιακών Σωματείων και την καταξιώνουν πέρα του Ανδριακού και Κυκλαδικού χώρου.
Η προσφορά της Ενώσεως
Η «ΕΝΩΣΙΣ ΑΝΔΡΙΩΝ» από την ίδρυση της είχε σκοπούς ψυχαγωγικούς, πολιτιστικούς και φιλανθρωπικούς, τους οποίους υπηρέτησε αφήνοντας ένα πλούσιο έργο. Με δαπάνες της εκδόθηκαν το «Ανδριακόν Ημερολόγιον» και ανα τριμηνο οι <Ανδριακες Σελιδες> και μελέτες σχετικές με την Άνδρο, αθλοθετήθηκαν βραβεία, όπως επίσης κατασκευάστηκαν το Ηρώο Πεσόντων 1912, 1913 Ανδρίων Κορθίου και οι καμπίνες λουτρών στο Νειμποριό. Με πρωτοβουλία της το 1936 διενεργήθη έρανος για την αλλαγή δικτύου ύδρευσης της πόλης της Άνδρου. Η Ένωσις Ανδρίων οργάνωσε εράνους στην περίοδο της Κατοχής με τη συμβολή Ανδρίων εφοπλιστών και εργάστηκε για την καταπολέμηση της ελονοσίας στο νησί. Οι μοναδικοί φανοί που κοσμούσαν την Χώρα ήταν Δωρεά της Ενώσεως Ανδρίων. Οργάνωσε συσκέψεις- συνέδρια, συμμετείχε σε έργα κοινής ωφέλειας (οδοποιία, ύδρευση, συλλογή απορριμμάτων, εξηλεκτρισμός, λιμενικά και αθλητικά έργα, σημάνσεις οδών, ελικοδρόμιο, δενδροφυτεύσεις), σε εκπαιδευτικά έργα (Μουσική του Δήμου), σε έργα Παιδείας – Εκκλησίας – Νεότητας, σε έργα πολιτιστικά – εξωραϊστικά και σε εκδόσεις.
Με δαπάνες της Ενώσεως Ανδρίων κατασκευάστηκε το 1967, στην πλατεία Βασιλείου Ι. Γουλανδρή, προτομή του αείμνηστου Ανδριώτη Συνταγματάρχη Α. Καμπάνη, ο οποίος έπεσε μαχόμενος στο Κιλκίς στις 20 Ιουνίου 1913.Ο Δημος Ανδρου εις ενδειξη τιμης και ευγνωμοσυνης εδωσε την ονομασία της Ε.Α. σε ένα δρόμο της Χωρας.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι η Ένωσις Ανδρίων κατέβαλε από το 1959 προσπάθειες για τη δημιουργία Ναυτικής Σχολής στην Άνδρο. Υποστήριξε τη σύσταση και λειτουργία του Εμπειρίκειου Ναυτικού Λυκείου της Άνδρου κατά τη χρονική περίοδο 1962 – 1963, με δαπάνες της οικογένειας των μεγάλων Ευεργετών Σταματίου και Ευγενίας Εμπειρίκου. Επιπρόσθετα, στο χρονικό διάστημα 1983 – 1984, αγωνίστηκε για τη δημιουργία Νοσοκομείου από την οικογένεια Γουλανδρή στην Άνδρο, στην περιοχή Αγ. Σπυρίδωνας της Χώρας σχέδιο όμως που ναυάγησε από την τότε κυβέρνηση. Οργάνωσε Συνέδρια στην Άνδρο ,& Συρο με άλλους Ανδριακούς Συλλόγους της Αττικής.
Για το συνολικό της έργο η «ΕΝΩΣΙΣ ΑΝΔΡΙΩΝ» βραβεύτηκε το 1984 από την Ακαδημία Αθηνών. Η «ΕΝΩΣΙΣ ΑΝΔΡΙΩΝ» θεώρησε ηθική της υποχρέωση να τιμήσει ηθικά με τη σειρά της στα επόμενα χρόνια εκείνους που προσέφεραν και προσφέρουν αφιλοκερδώς τις καλές τους υπηρεσίες προς εκείνη, την Άνδρο και το κοινωνικό σύνολο. Με αποφάσεις των Διοικητικών της Συμβουλίων απένειμε ηθικές τιμητικές αμοιβές σε όλους τους «εργάτες του καλού».To 1987 εξεδωσε το <Ενημερωτικο Δελτιο> καθε τριμηνο.
Το 1986 απέκτησε ιδιόκτητη Στέγη στο κέντρο της Αθήνας από δωρεές μελών και Ανδρίων ευεργετών και οργάνωσε Βιβλιοθήκη με συγγράμματα Ανδρίων και αρχεία Ανδριακού και Κυκλαδικού τύπου. Ακόμη συνέχισε τις πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Αττική και εκτός αυτής με εκδρομές σε όλη την Ελλάδα. Με έκδοση εντύπων – καρτών προέβαλε νέους Ανδρίους καλλιτέχνας, διοργάνωσε διαλέξεις και φιλολογικά απογευματινά στην Στέγη της Ενώσεως, παιδικά πάρτυ και τμήμα Νεολαίας με εκδρομές στην Άνδρο.
Ακόμη τίμησε επί σειρά ετών με «Μαθητικά βραβεία» τους αριστεύσαντας η πρωτεύσαντας αποφοίτους όλων των Λυκείων της Άνδρου και εξ αυτών να εμπλουτίσει το τμήμα Νεολαίας. Ονομαστές υπήρξαν οι Επιτροπές Κοινωνικών Εκδηλώσεων και Κοινωνικής Αντιλήψεως για την οργάνωση και την πολιτιστική και κοινωνική τους δράση.
Συνεργάστηκε με τους πρωτεργάτες Ανδρίους και βράβευσε αυτούς (2008) με τιμητικές διακρίσεις για την πρόσφορα τους στην παράδοση από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα του Ιστορικού για την Ναυτιλία μας HELLAS LIBERTY. Ενεργοποίησε την σύσφιξη καλών σχέσεων μεταξύ άλλων Ανδριακών Συλλόγων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (ΗΠΑ). Ενίσχυσε οικονομικά αναξιοπαθούντες Ανδρίους και συλλόγους της Άνδρου για προώθηση του έργου τους.
Κλείνοντας το μικρό αυτό αφιέρωμα στην Ένωση Ανδρίων θεωρώ μεγάλη τύχη και τιμή ότι συνεργάστηκα με εξέχουσες προσωπικότητες της ανδριακής παροικίας μέσα στα ξεχωριστά ιδεώδη που πρεσβεύει η Ενωσις Ανδρίων.
Ως θεματοφύλακες των πατρώων της ιστορίας, του πολιτισμού και των αξιών ενός τόπου, οι πολιτιστικοί σύλλογοι, όπως και η «ΕΝΩΣΙΣ ΑΝΔΡΙΩΝ», εναποθέτουν την φύλαξη των καταστατικών τους, την ανεξάρτητη πορεία τους και την διαφύλαξη της υπάρξεως τους στα ΜΕΛΗ τους.
Οι διατελέσαντες πρόεδροι της παλαιάς και νέας Ενώσεως Ανδρίων
Διονύσιος Ε. Μουστάκας 1924 – 1927, Περράκης Δ. Καμπάνης 1927 – 1933, Δημήτριος Ν. Μωραΐτης 1933 – 1935, Νικόλαος Ασημάκος 1935 – 1939, Χαράλαμπος Αστράς 1939 – 1945, Νικόλαος Γκούμας 1945 – 1957, Δημοσθένης Πίππας 1957 – 1959, Λεωνίδας Καραπιπέρης 1959 – 1961, Μιχαήλ Ελ. Τρικόγλου 1961 – 1970 και 1971 – 1973,
Δημήτριος Ασημάκος 1970 – 1971, Γεώργιος Φιλιππίδης 1973 – 1977, Ιωάννης Αλ. Πέρρος 1977 – 1999, Επαμεινώνδας Γ. Λογοθέτης 1999, Αντώνιος Αρ. Διαπούλης 1999 – 2015, Μιχαήλ Καψαμπέλλης 2015 – μέχρι σήμερα.
Υ.Γ.: Οι φωτογραφίες δημοσιεύονται τυχαία στο κείμενο που συνεχίζεται στην έντυπη έκδοση
